19

nr 15 (427) |18­30.o8.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

W 2011 roku kopano tam rów

,,Przy tych obrońcach niech

pod kable i na glębokości 45 cm

dalekimi będą strachy,

natrafiono na potężną murowa-

Wojowniczy Mars i Bellona*

ną ścianę z wapienia. Archeolog

niech odstąpią od miasta.

Wasyl Romaniec potwierdzil,

Wrogów nie zlękly się, od trąb

że są to resztki fundamentów

wojskowych nie drgnęly

bramy Tyśmienickiej.

Obrońcy wytrzymali do końca,

Ponieważ bramy uważano

wyczerpali wrogów

za najslabsze miejsca w obronie,

i z Bożą pomocą pomogly księ-

zakrywano je dodatkowo ra-

ciu wykonać swój obowiązek".

welinami ­ trójkątnymi urzą-

dzeniami obronnymi przed bra-

Zewnętrzny wygląd bramy

mami. Jeden z takich rawelinów

Tysmienickiej zachowal dla

przegradzal początek ul. Halic-

nas rosyjski kapitan Szyrkow

kiej, pomiędzy pasażem Garten-

na swej mapie z końca 1760 r.

bergów i sklepem z pieczywem.

Jednak ten rysunek wywoluje

Kiedyś w tym miejscu zapadla

wiele pytań. Przede wszystkim

się jezdnia i widoczny byl pod-

­ czy jest to rzeczywiście bra-

BRAMA TYŚMIENICKA

ziemny korytarz. Mogly to być

ma Tyśmienicka, co za budynki

podziemia starego rawelinu.

widoczne są poza nią i, najważ-

dwukondygnacyjną

wieżę

murów miejskich. W tym przy-

Halickiej, naprzeciwko wejścia

do glównego gmachu Akademii

(cdn.)

niejsze ­ po co wjazdowej bra-

z pólokrąglą kopulą ustawiono

padku brama nie jest wysoka

mie taka wysoka wieża? Ba-

w tymże 1737 r. i byla ona naj-

i mniej-więcej odpowiada ów-

Medycznej. Gdy staniemy na tej

czesnym standardom architek-

drodze, to ratusz będzie doklad-

*Bellona ­ rzymska bogini

stionowy system fortyfikacji

większą budowlą miasta. Cho-

ciaż istnieje przypuszczenie,

tury obronnej.

nie z przodu, jak to przedstawil

wojny, żona (lub siostra) Marsa.

nie przewidywal wież.

Od jej imienia pochodzi laciń-

Szarkow i moglo to się zbiec

Wspólczesny  badacz  Ze-

że Szarkow przedstawil ratusz,

Gdzież stala sama brama?

Mieścila się ona pośrodku ul.

z niewysoką wieżą na bramie.

skie slowo bellum ­ wojna.

nowij Fedunkiw uważa, że tę

którego wieża sterczala spoza

Ostatni sekret namiestnika Galicji Leona Pinińskiego  (cz. 2)

Namiestnik Leon

podczas papieskiej podróży apostolskiej

zdecydowal się na krok, który, jak sądzę,

do Lwowa, a następnie kanonizowany 23

stal się dla przyszlego mianowania ks. Bil-

Piniński wpadl na myśl,

października 2005 roku przez papieża Be-

czewskiego arcybiskupem wydarzeniem

by sforsować wybór

nedykta XVI.

wprost decydującym. Oto pomimo, iż wy-

ks. Bilczewskiego na

Namiestnik Leon Piniński odegral

bór rektora na następny rok szkolny nie

stanowisko rektora

również rolę decydującą w sprawie obsa-

przypadal wedlug kolei na fakultet teolo-

uniwersytetu lwowskiego.

dy arcybiskupstw lwowskich obrządku

giczny, a tym mniej na jednego z najmlod-

Mialo to podnieść

greckokatolickiego i ormiańskokatolickie-

szych na tym fakultecie profesorów, jakim

go. Wedlug ks. Józefa Mareckiego z Kra-

wówczas byl ks. Bilczewski, odstąpiono

znaczenie postaci

kowa, ks. Jozefa Teodorowicza" podobnie

wyjątkowo od owej tradycyjnej kolejności

księdza profesora

jak Bilczewskiego i Szeptyckiego, wybral

i jednomyślną uchwalą grona elektorów

w spoleczeństwie

i przedstawil na stanowisko arcybiskupie

wybrano ks. Bilczewskiego rektorem. Uni-

galicyjskim i jak okazalo

zaprzyjaźniony z nim odtąd stale Namiest-

wersytet przez to chcial ulatwić mi zamie-

się bylo ,,jednym

nik Piniński".

rzoną propozycję".

z decydujących

Dalej mialy miejsce dzialania urzędo-

Warto podkreślić, że

we Namiestnika w Wiedniu, w najwyż-

czynników, które

abp Józef Teodorowicz

szych korytarzach wladzy, gdzie staral

wprowadzily go wkrótce

się konsekwentnie wprowadzić plan swój

(1864­1938)

na stolicę arcybiskupią.

w życie. Wedlug ks. prof. B. Kumora, na-

okazal się jednym

ABP JÓZEF BILCZEWSKI

W tym też celu i z tą

miestnik Leon Piniński osobiście podczas

z najwybitniejszych

myślą wybór ten zostal

swojego pobytu w Wiedniu poruszyl spra-

biskupów katolickich

dokonany. Stalo się to za

wę kandydatury ks. Bilczewskiego w roz-

na ziemiach polskich

inicjatywą serdecznego

mowie ustnej z cesarzem Franciszkiem

w pierwszej polowie XX

Józefem i również osobiście przedstawil

jego przyjaciela

wieku. Byl cenionym

ją także ówczesnemu ministrowi WR i OP

namiestnika Galicji Leona

Hartlowi, a ci okazali się dla tej kandydatu-

duszpasterzem, mężem

Pinińskiego"

ry bardzo przychylni.

stanu, senatorem II

(ks. M. Tarnawski).

Rzeczypospolitej,

,,To też we wniosku

wybitnym

przeslanym do Wiednia

JURIJ SMIRNOW

kaznodzieją i autorem

w dniu 15.X.1900 roku

fundamentalnych prac

Leon Piniński nigdy nie ukrywal swo-

hr. Piniński prosil

jego zaangażowania w tej sprawie i tak

religijnych.

wprost o nominację

opisal w 1923 roku we lwowskim ,,Slowie

na Lwów ks. J.

Polskim" swoje dzialania w tym kierunku,

Jednak wybór na arcybiskupa tego

Bilczewskiego, chociaż

wykorzystując swój autorytet i stanowi-

37-letniego kanonika kapituly ormiańskiej

nie pominąl kandydatur

sko Namiestnika: ,,Z chwilą śmierci ks. Ar-

nie odbyl się bez intrygi. Po śmierci abpa

w roku akademickim 1900/1901. Krok ten

ABP JÓZEF TEODOROWICZ

innych księży. Ale tylko

cybiskupa Morawskiego bylem zdecydo-

Izaaka Isakowicza dnia 29 kwietnia 1901

mial ulatwić dalsze poczynania. W sonda-

wany zaproponować ks. Bilczewskiego na

roku, znaczna część kleru ormiańskiego

lwowskiego. Konsekracja i intronizacja

żu przeprowadzonym przez namiestnika

o ks. Bilczewskim wydal

następcę, lecz zdawalem sobie sprawę, że

i parafian uważala jego następcą ks. Jaku-

w archikatedrze lwowskiej nastąpila w dniu

w gronie episkopatu galicyjskiego, najbar-

niezwykle pochlebną

propozycja... mogla natrafić na silną opo-

ba Moszoro, siostrzeńca zmarlego arcybi-

20.I.1901 roku. Na zawsze już tajemnicą zo-

dziej wplywowy hierarcha krakowski bp

opinię... Dzięki tej

zycję. Mlody profesor, który nie doszedl

skupa, który cieszyl się zaslużonym auto-

Jan Puzyna wystawil ks. Bilczewskiemu

stanie dlaczego namiestnik Leon hr. Piniński

opinii na posiedzeniu

jeszcze lat czterdziestu, mógl się wydać

rytetem i byl wybrany po śmierci abpa I.

popieral wlaśnie kandydaturę ks. Józefa Bil-

pochlebną opinię, umieszczając go wśród

Rady Ministrów

sferom decydującym w Wiedniu kandyda-

Isakowicza wikariuszem kapitulnym i admi-

czewskiego, jednak jak okazalo się ,,z obję-

kandydatów do sakry biskupiej, ale dopie-

w dniu 15.X.1900 r.,

tem nie do przyjęcia, a w kraju też wybór

nistratorem archidiecezji. Wlaśnie księdza

ciem rządów przez metropolitę Bilczewskie-

ro na dalszych pozycjach. To utwierdzilo

duchownego tak mlodego i nie znanego

J. Moszoro widzial swoim następcą i abp I.

Pinińskiego w powziętych co do kandy-

go rozpocząl się najświetniejszy pontyfikat

minister Hartel nazwal

w szerszych sferach mógl zadziwić i spo-

Isakowicz. Namiestnik Leon Piniński mial

w 600-letnich dziejach archidiecezji i metro-

data decyzjach... Dnia 13 sierpnia 1900 r.

ks. Bilczewskiego

tkać się z niechęcią i uprzedzeniami. Wtedy

jednak inne zdanie i we wniosku do cesarza

polii lwowskiej".

Piniński postawil ks. Bilczewskiego przed

,,niezwykle

to wstrzymując się na razie z propozycją,

Franciszka Józefa I ocenil jako najbardziej

Wspólczesny historyk kościola ks.

faktem dokonanym, tlumacząc mu, że ani

wyróżniającym się

wpadlem na myśl, która w dalszym toku

odpowiedniego kandydata ks. kanonika Jó-

prof. Józef Wolczański tak komentowal to

cesarz, ani Kuria Rzymska nie zgodzilyby

kandydatem".

okazala się nader szczęśliwą. Zwierzylem

zefa Teodorowicza, ,,jako kaplana wielkiej

wydarzenie: ,,Z nadprzyrodzonego punktu

się na odmowę przyjęcia przezeń nomina-

się ze swym zamiarem naprzód ówczesne-

inteligencji i wszechstronnie wyksztal-

cji". Dalsze wydarzenia tylko potwierdzily

widzenia, autor listu (abp. J. Teodorowicz)

mu rektorowi lwowskiego uniwersytetu,

conego, o niezwykle gorliwej dzialalności

Toteż we wniosku do cesarza ks. J. Bil-

mial racje, widząc w elekcji ks. J. Bilczew-

znaczenie dzialalności arcybiskupa Józefa

memu przyjacielowi prof. Abrahamowi,

duszpasterskiej, znakomitego kaznodzieję,

czewski byl wlaściwie jedynym kandyda-

skiego rękę Opatrzności. Ale niebagatelną

Bilczewskiego dla archidiecezji lwowskiej

a następnie jeszcze kilku innym profeso-

dzialacza na niwie spoleczno-kościelnej,

rolę w tym procesie odegraly też ludzkie

i calego Kościola katolickiego w Polsce

tem na metropolitę lwowskiego". Nomina-

rom, z którymi mnie bliższe lączyly węzly

który przyczynil się do zlagodzenia prze-

cja cesarska nastąpila w dniu 30.X 1900 r.

czynniki, w tym namiestnik Galicji hr. Leon

i na Ukrainie. Wlaśnie on zostal pierwszym

zażylości. Myśl poruszona wywolala jak

ciwieństw i zaslugującego na uwagę jako

Piniński. Pod jego wplywem przeprowadzo-

świętym arcybiskupem w historii archidie-

Dnia 17 XII tego roku papież Leon XIII bullą

najżywszy oddźwięk sympatii w uniwer-

dzialacza politycznego". Trzeba powiedzieć,

Divina disponenta gratia prekonizowal ks.

no jednomyślny wybór ks. Bilczewskiego

cezji lwowskiej, beatyfikowany 26 czerw-

że i tym razem namiestnik się nie pomylil!

syteckich sferach i uniwersytet lwowski

Bilczewskiego na arcybiskupa metropolitę

na urząd rektora uniwersytetu lwowskiego

ca 2001 roku przez papieża Jana Pawla II