14

nr 16 (428) |31.o8.­14.09.2023

Z naszej przeszlości

www.kuriergalicyjski.com

Ludzie, miejsca, wydarzenia

,,Pamięć o przeszlo-

polskiego  monarchę  obda-

dla Sobieskiego jako starosty

ści oznacza zaangażowanie

rzyl tytulem ,,defensor fidei" ­

stryjskiego. Jedna z najnow-

w przyszlość"

obrońca wiary. Wśród uczest-

szych tablic pamiątkowych,po-

Św. Jan Pawel II

ników wiktorii wiedeńskiej

święconych zwycięstwu pod

byli m.in.: polegly w wieku 24

Wiedniem, zostala odslonięta

lat Stanislaw Potocki, pocho-

w 2003 roku,w 320 rocznicę

JOANNA PACAN-ŚWIETLICKA

wany w kolegiacie w Stanisla-

bitwy, w kościele pw.św. Piotra

WRZESIEŃ

wowie (nazwanym tak na jego

i Pawla w Jaworowie.

cześć a zalożonym 21 lat przez

JANUSZ WITWICKI PODCZAS

200 lat temu, 12 września

bitwą przezojca, Andrzeja Po-

PRACY

1823 roku, w Beremianach

tockiego) oraz pierworodny

1941 roku dowódca SS i policji

syn króla Jana III Sobieskiego,

na Podolu, nieopodal Jazlow-

MARTINO ALTOMONTE ,,BITWA

w Dystrykcie Galicja General-

niespelna 16-letni wówczas

ca, urodzil się Kornel Ujejski,

POD WIEDNIEM"

nego Gubernatorstwa, gene-

Jakub, który w bitwie wyka-

polski poeta, ziemianin, dzier-

ral Fritz Katzmann, podsunąl

zal się męstwem, a zmarlponad

żawca polożonych na obrzeżach

mu do podpisania reichslistę.

pól wieku później, w roku 1737

ówczesnego Lwowa wsi Zu-

Odmówil, odrzucając również

i spoczywajako ostatni mę-

brza, Sichów i Pasieki. Ogrom-

propozycję przyjęcia intratne-

ski potomek rodu w kolegia-

ną popularność w czasie zabo-

go stanowiska w Berlinie. Po

cie w Żólkwi obok rycerskich

rów przyniósl mu napisany do

zakończeniu wojny Weigl za-

przodków, m.in. prapradziada

zaslyszanej w podlwowskich

mieszkal w Krakowie i konty-

hetmana Stanislawa Żólkiew-

Zboiskach melodii Józefa Niko-

skiego. Jan III, który zgodnie

nuowal swoje badania najpierw

rowicza ,,Choral" (,,Z dymem po-

RUDOLF WEIGL

na Uniwersytecie Jagielloń-

z legendą wyruszając pod Wie-

żarów, z kurzem krwi bratniej

skim, później ­ aż do emery-

deń zabral z Jasnej Góry szablę

do Ciebie, Panie, bije ten glos..."),

GLAZ NA WYSOKIM ZAMKU

tury w 1951 roku ­ na Uniwer-

hetmana, dopelnil przepowied-

który stal się jedną z kilkupie-

WE LWOWIE, POSTAWIONY

sytecie w Poznaniu. Począwszy

ni ,,Powstanie kiedyś z kości

śni, w 1927 roku pretendują-

W 200-LECIE ODSIECZY

naszych mściciel", którą jako

od 1930 roku, wielokrotnie no-

cych do miana hymnu narodo-

WIEDEŃSKIEJ

minowany byl do Nagrody No-

dziecko jeszcze odczytywal na

wego. Niemniej popularne staly

bla. W 1948 roku jej przyzna-

nagrobku pradziada, poleglego

się ,,Tlumaczenia Szopena", de-

nieudaremnily polskie wladze

w bitwie z Turkamii Tatarami

dykowane lwowskiej pianistce

komunistyczne pod pretekstem

na polach cecorskich nad Pru-

i dzialaczce niepodleglościowej

kolaboracji z okupantem. Zmarl

tem. Dlatego też podlwowską

Leonii z Maciejowskich Wildo-

w 1957 roku w Zakopanem.

Żólkiew, swoje gniazdo rodo-

wej. Prócz poezji uprawial publi-

we, obral na miejsce obchodów

cystykę, byl cenionym mówcą.

120 lat temu, 10 września

zwycięstwa. To tutaj, w kościele

Dożyl sędziwego wieku otoczo-

1903 roku, we Lwowie urodzil

kolegiackim, odebral przeslany

ny powszechnym szacunkiem.

się Janusz Witwicki (wlaści-

przez papieża miecz i poświę-

Zmarl w 1897 roku w należą-

GMACH UNIWERSYTETU JANA

wie Jan Ludwik Witwicki), pol-

cony kapelusz. Tu też w obec-

cym do syna Pawlowie kolo

KAZIMIERZA WE LWOWIE,

ski inżynier, architekt i histo-

ności nuncjusza Opicio Palla-

Radziechowa i tam na miejsco-

W KTÓRYM PRACOWAL PROF.

ryk sztuki, twórca Panoramy

viciniego, poslów: cesarskiego,

wym cmentarzu zostal pocho-

WEIGL

Plastycznej Dawnego Lwowa.

hrabiego Waldsteina i Republi-

wany, jego pogrzeb przerodzil

140 lat temu, 2 września

Dzielo swego życia ­ makietę

ki Weneckiej, Morosiniego oraz

się w patriotyczną manifesta-

TABLICA PAMIĄTKOWA

1883 roku, w Przerowie na

miasta o wymiarach 4 na 3,6

licznych gości urządzil pokaz

cję. We Lwowie ostatni z wiel-

W JAWOROWIE Z 2003 ROKU

Morawach urodzil się Rudolf

metra, w skali 1:200, wedlug

wiedeńskich trofeów, m.in. kil-

kichpoetów romantyzmuzostal

Weigl, bakteriolog,wynalazca

stanu z drugiej polowy XVIII

kunastu zdobytych namiotów,

wśród rodakóww następnych

uhonorowany istniejącą do dziś

szczepionki przeciwko tyfu-

wieku - tworzyl z grupą entu-

które rozpięto na terenie zam-

stuleciach. Apogeum upamięt-

tablicą pamiątkową w kościele

sowi plamistemu.Maturę zdal

zjastów w dwupokojowej pra-

kowego zwierzyńca. Wkrót-

nień tej pięknej karty w histo-

oo. Bernardynów pw. św. An-

w gimnazjum w Stryju, w któ-

cowni przy ul. Ormiańskiej 23

ce zamówil wielkoformatowe

rii oręża polskiego przypada na

drzeja, ufundowaną w 1897 roku

rym profesorem byl jego ojczym,

we Lwowie i zamierzal wyeks-

plótno batalistyczne ,,Bitwa

czas zaborów w Galicji, gdzie

przez Stowarzyszenie Ręko-

Józef Trojnar, od wczesne-

ponować w 1940 roku w od-

pod Wiedniem" o wymiarach

skutecznie przeciwstawiano

dzielników Lwowskich ,,Gwiaz-

go dzieciństwa wychowujący

powiednio przystosowanych-

ok. 8 x 8 m, które mialo ozdobić

się narracji zaborców, dążą-

da" i wykonaną w pracowni Ju-

go w polskiej tradycji. Kolej-

wnętrzach Baszty Prochowej.

wnętrza kolegiaty jakopante-

cych do umniejszenia i depre-

liana Markowskiego (napisy

ne stopnie naukowe zdobywal

Plany te zniweczyl wybuch

onu slawy rycerstwa polskie-

cjonowania roli Sobieskiego

i emblematy stworzyl Ludwik

na Uniwersytecie Lwowskim.

wojny. Po tym, jak Witwicki

go. Malarz nadworny Martino

w uwolnieniu od najeźdźcy au-

Makolondra) oraz odsloniętym

W 1920 roku zostal powolany

zostal w 1946 roku we Lwowie

Altomonte przedstawil na nim

striackiej stolicy. W 1883 roku,

po czterech latach, w 1901 roku,

na stanowisko profesora bio-

skrytobójczo  zamordowany,

atak husarii z wspanialą posta-

w 200 rocznicę bitwy, powsta-

pomnikiem przy ulicy Akade-

logii ogólnej UJK. Jednym z jego

ocaloną Panoramę przewie-

cią monarchy w zbroi,dosiada-

lo popiersie zwycięzcy spod

mickiej (obecnie Prospekt Szew-

studentów, a następnieprzez

ziono do Warszawy, a osta-

jącego Palasza oraz tuż za nim

Wiednia przed siedzibą Brac-

czenki) autorstwa lwowskiego

piętnaście  lat  najbliższych

tecznie do Wroclawia, gdzie

świeżo pasowanego na rycerza

twa Kurkowego we Lwowie,

rzeźbiarza Antoniego Popiela

wspólpracowników byl Henryk

po renowacji, jako wlasność

królewicza Jakuba w wirze bi-

a na Wysokim Zamku usta-

(obecnie w Szczecinie).

Mosing. Po wkroczeniu Niem-

Ossolineum,w roku 2015 zosta-

twy, nad którymi unosi się bia-

wiono istniejący do dziś.dedy-

ców do Lwowa 30 czerwca 1941

la udostępniona zwiedzającym

ly orzel zwiastujący zwycię-

kowanymu glaz z pamiątkową

roku i dokonaniu przez nich

w Hali Stulecia.

stwo orazuskrzydlona postać

inskrypcją (wtedy też powstal

mordu na polskich profeso-

Wiktorii, dzierżącej banderolę

pomysl postawienia pomni-

340 lat temu, 12 września

rach, prof. Weigl podjąl się pro-

w dloniach z cytatem z psalmi-

ka, co zostalo zrealizowane po

1683 roku, pod Wiedniem ro-

wadzenia Instytutu Badań nad

sty po lacinie, który w pięknym

piętnastu latach). Tablice pa-

Tyfusem Plamistym i Wirusa-

zegrala się bitwa między woj-

przekladzie Jana Kochanow-

m i ąt kowe,przy pom i nające

mi (na stanowisku kierownika

skami polsko-austriacko-nie-

skiego brzmi następująco: ,,Nie-

potomnym o ocaleniu chrze-

naukowego) na potrzeby armii

mieckimi, dowodzonymi przez

chaj pohańcy sprośni nie pyta-

ścijaństwa od nawaly turec-

niemieckiej. Zatrudnial w nim

przybylego z odsieczą kró-

ją: ,,Gdzie teraz ich Bóg, któremu

kiej,zostaly odslonięte w wielu

­ jako karmicieli wszy ­ po-

la Polski Jana III Sobieskiego

dufają?". Obraz po renowacji,

kościolach. 12 września 1908

zbawionych środków do życia,

a wojskami Imperium Osmań-

dokonanej w Warszawie dzięki

roku, w 225. rocznicę, odby-

zagrożonych represjami czy

skiego pod dowództwem wiel-

polskiemu Ministerstwu Kul-

lo się uroczyste poświęcenie

PORTRET KORNELA UJEJSKIEGO

wręcz eksterminacją przed-

kiego wezyra Kara Mustafy,

tury i Dziedzictwa Narodowego

i otwarcie Muzeum im. kró-

stawicieli inteligencji polskiej

zakończona calkowitym pogro-

w 2011 roku, wbrew wcześniej-

la Jana III w należącej niegdyś

we Lwowie. W ten sposób oca-

mem Turków. ,,Venimus, vidi-

szym ustaleniom nie wrócil na

do niego kamienicy przy Ryn-

lil m.in. matematyka profeso-

mus, Deus vicit" (przybyliśmy,

swe historyczne miejsce do

ku 6 we Lwowie. W 1933 roku,

ra Stefana Banacha, przyszle-

zobaczyliśmy, Bóg zwyciężyl)

odnowionej kolegiaty w Żól-

w 250-lecie odsieczy, wmu-

go poetę Zbigniewa Herberta,

­ takie slowa napisal Jan III

kwi: jako wlasność Lwowskiej

rowano tablicęm.in. na zamku

przyszlego światowej slawy

Sobieski do papieża Innocen-

Narodowej Galerii Sztuki im.

w Olesku kolo Lwowa, w miej-

dyrygenta Stanislawa Skro-

tego XI po zwycięskiej bitwie.

Borysa Woźnickiego jest na-

scu urodzenia Jana III. Obie

waczewskiego, ogólem kilka

Papież oglosil dzień 12 wrze-

dal eksponowany w zamku

rocznice bitwy ­ 200 i 250 ­

tysięcy osób. ,,Ojczyznę wy-

śnia świętem Imienia Maryi

w Olesku.Slawa Jana III, który

upamiętnione zostaly tablica-

biera się jeden raz. Ja dokona-

w calym Kościele (Jej imię przed

pod Wiedniem skruszyl impet

mi na murach kościola w Stry-

lem wyboru w roku 1918" ­ po-

bitwą polecil król wypisać na

ekspansji Imperium Osmań-

ju,a bylo wyrazem szczególnego

POMNIK UJEJSKIEGO WE LWOWIE

wiedzial profesor, kiedy w lipcu

chorągwiach rycerskich), zaś

skiego na Europę, nie milkla

holdu mieszkańców miasta