16

nr 16 (428) |31.o8.­14.09.2023

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

O Festiwalu Dziedzictwa Kresów

w Lubaczowie i na Podkarpaciu

Rozmowa

ANNY GORDIJEWSKIEJ

z MARIUSZEM

OLBROMSKIM,

muzealnikiem i pisarzem.

W przygranicznym z Ukrainą

Województwie Podkarpackim

zakończyl się wlaśnie Festi-

wal Dziedzictwa Kresów. Pro-

szę o refleksje na ten temat, bo

wlączyl się Pan w organizację

tego wydarzenia i bezpośred-

nio w nim uczestniczyl.

To jest dużej miary przedsięwzię-

cie kulturalne, organizowane w tym

,,HIPNOZA" ANTONIEGO CWOJDZIŃSKIEGO W WYKONANIU

roku po raz XIV, a wiec ma już dość

POLSKIEGO TEATRU LUDOWEGO WE LWOWIE. REŻYSERIA:

dlugą tradycję. Historia Festiwalu

ZBIGNIEW CHRZANOWSKI. NA SCENIE: JADWIGA PECHATY

Dziedzictwa Kresów, wcześniej or-

I WIKTOR LAFAROWICZ

ganizowanego pod nazwą Festiwalu

Kultur i Kresowego Jadla, sięga 2009

Święta Kresowa pod przewodnictwem

bezcennego zabytku choćby skromną

roku. Festiwal ten przebiegal w tym

bpa Mariusza Leszczyńskiego ­ bi-

na początek opieką konserwatorską,

roku od 9 czerwca do 6 sierpnia,

skupa pomocniczego Diecezji Zamoj-

a później do wlączenia tej cerkwi do

a więc bez mala dwa miesiące i obej-

sko-Lubaczowskiej z oprawą chóru

dzialalności muzeum jako oddzialu.

mowal ­ oprócz Sanoka ­ caly powiat

,,Deo Cantamus" zgromadzila 30 lipca

I tak się faktycznie stalo.

lubaczowski, a glównym ośrodkiem

w lubaczowskiej konkatedrze pod we-

Jak przebiegaly następne dnie

bardzo wielu różnorodnych i waż-

zwaniem bl. Jakuba Strzemię wladze

festiwalowe?

kich wydarzeń byl przygraniczny

powiatowe, miejskie, gminne, miesz-

Lubaczów. To wlaśnie to miasto jest

kańców miasta i okolic oraz bardzo

Dzień później, po tym koncercie,

inspiratorem tych wydarzeń, kon-

licznie grono Kresowian z calej Polski.

w Galerii Oficyny w Zespole Zam-

sekwentnie od lat kultywuje tradycje

kowo-Parkowym przy Muzeum

Jak wyglądala inauguracja tego

kresowe. Nie bez przyczyny, bo tam

Kresów odbylo się seminarium na-

Festiwalu?

znajduje się sanktuarium Matki Bożej

ukowe, które przygotowalem i bylem

Laskawej, z wizerunkiem, który ko-

Odbyla się nieco wcześniej, bo 27 lip-

jego moderatorem: ,,Lwów. Historia

ronowal Ojciec Święty Jan Pawel II na

później metropolitę lwowskiego. To

Województwa

Podkarpackiego.

ca w niezwyklym miejscu jakim jest

­ kultura ­ sztuka ­ literatura". Sesja

Jasnej Górze w 1983 roku. Wizerunek

byly wówczas wydarzenia przelo-

Szczególnie zaangażowany jest wójt

cerkiew z XVI wieku w Radrużu, usy-

ta towarzyszyla wystawie ,,Grafika

ten jest wierną kopią obrazu Matki

mowe jeśli chodzi o tę tematykę. Na

gminy Lubaczów Wieslaw Kapel oraz

tuowana tuż obok państwowej grani-

lwowska. Miasto ­ ludzie ­ wyda-

Bożej Laskawej ze Lwowa. Oryginal

przyklad, III Tydzień Kultury Chrze-

dzialający w jego imieniu Gminny

cy polsko-ukraińskiej. To unikalny

rzenia. Pamięci Janusza Wasylkow-

slynącego cudami obrazu wywiózl

ścijańskiej we wrześniu 1989 roku

Ośródek Kultury, ale do wspólpracy

zabytek wpisany na listę UNESCO,

skiego (1933­2020)".

ze Lwowa po II wojnie światowej ar-

w calości poświecony byl kulturze

w organizacji przedsięwzięcia wlą-

będący obecnie oddzialem Muzeum

Proszę przedstawić jej program

cybiskup lwowski Eugeniusz Baziak,

Lwowa. W jakimś sensie ten festi-

czyly się wszystkie instytucje kultury

Kresów w Lubaczowie. W ubieglych

i przebieg. Kto w niej wziąl

zmuszony do opuszczenia miasta

wal, o którym wlaśnie rozmawiamy

miasta: Muzeum Kresów w Lubaczo-

latach cerkiew ta zostala pieczolowi-

udzial?

przez wladze sowieckie. Jakiś czas

jest twórczym rozwinięciem tamtych

wie, Miejski Ośrodek Kultury, Miejska

cie odrestaurowana przez Muzeum

ten obraz znajdowal się w kościele

dzialań. Oczywiście tamte wydarze-

Biblioteka. Także liczne organizacje,

Kresów wraz z otoczeniem, przylegly-

O samej tej wspomnianej wystawie pi-

parafialnym w Lubaczowie, ale po-

nia byly jeszcze skromne, bo prowa-

że wymienię choćby Towarzystwo

mi cmentarzami unickimi na których

salem poprzednio w ,,Nowym Kurierze

nieważ tak zwani ,,nieznani spraw-

dzone w innych zupelnie warunkach,

Milośników Lwowa i Kresów Polu-

znajdują się cenne nagrobki ze slyn-

Galicyjskim" w artykule ,,Wspaniala

cy" kradli po wojnie przywiezione

w innych realiach politycznych, choć

dniowo-Wschodnich w Lubaczowie,

nego ludowego warsztatu w Bruśnie.

wystawa grafik lwowskich w Muzeum

z Kresów święte obrazy, oryginal wi-

program nasz byl zawsze bardzo am-

środowiska kombatanckie i harce-

Zostal też odrestaurowany dom w po-

Kresów w Lubaczowie". W seminarium

zerunku Matki Bożej Laskawej zostal

bitny i na wysokim poziomie arty-

rzy. Również instytucje wojewódzkie

bliżu tej cerkwi, gdzie obecnie znajdu-

uczestniczyli czlonkowie Instytutu

przewieziony po decyzji arcybiskupa

stycznym i naukowym. Początkowo

podlegle Urzędowi Marszalkowskie-

je się mala, ale cenna, stala ekspozycja

Lwowskiego Fundacji Ochrony Dzie-

Eugeniusza Baziaka na Wawel i tam

nie mieliśmy na przyklad żadnych

mu w Rzeszowie, przede wszystkim

muzealna, a także organizowane są

dzictwa Kulturowego Kresów Wschod-

zabezpieczony. Sporządzono wierną

funduszy poza skladkami czlonków

Centrum Kulturalne w Przemyślu

niewielkie wystawy czasowe. Wla-

nich, a program jej wyglądal nastę-

kopię, którą ­ jak wspomnialem ­ ko-

naszego klubu i większość często

kierowane przez dyrektora Janusza

śnie tam obyl się wernisaż wysta-

pująco: Bogdan Kasprowicz (prezes

ronowal dla Lubaczowa Jana Pawel II.

wybitnych artystów i naukowców

Czarskiego. Aktywnie wlączylo się

wy fotograficznej Alicji Dybowskiej

Instytutu Lwowskiego), Polski teatr we

Lubaczów jest jednym z centrów kul-

przyjeżdżala do Lubaczowa na wla-

w przebieg wydarzeń festiwalowych

przedstawiającej wspólczesny Lwów

Lwowie, prof. Aleksandra Julia Lein-

tu Matki Bożej Laskawej, szczególnie

sny koszt, nie otrzymywala honora-

Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej

­ ,,Miasto warstw. Lwow 2014­2019".

wand, ,,Z dziejów malarstwa lwowskie-

po wizycie Jana Pawla II 2 i 3 czerwca

riów, po rozmowie telefonicznej ze

Rzeczypospolitej w Lublinie, także

Ale glównym wydarzeniem wieczoru

go", prof. Andrzej Miśkowiec, ,,Kolekcja

1991 w tym mieście. Wyrazem tego

mną, w której ostrzegalem na począt-

Narodowy Instytut Polskiego Dzie-

byl rzeczywiście piękny koncert ,,A to

XVIII- i XIX-wiecznych drzewory-

są, miedzy innymi, odpusty nada-

ku, że mam telefon na podsluchu. To

dzictwa za Granicą POLONIKA. W tym

Polska wlaśnie" podczas którego za-

tów ludowych w zbiorach sztuki rodu

ne dla sanktuarium lubaczowskie-

byla inna rzeczywistość, miasto bylo

roku wlączyl się do tej inicjatywy In-

prezentowano we wnętrzu cerkwi po-

Pawlikowskich", prof. Oskar Stani-

go przez Stolicę Apostolską w 2009.

obwieszone czerwonymi flagami,

stytut Lwowski Fundacji Ochrony

śród prastarych ikon lśniących zlotem

slaw Czarnik, ,,Kombatanci Powstania

Przypomnę też, że Lubaczów po II

a w centrum stal pomnik wdzięczno-

Dziedzictwa Kulturowego Kresów

utwory: S. Moniuszki, K. Szymanow-

Styczniowego w życiu Lwowa w dru-

wojnie światowej byl przez prawie

ści z radzieckim ,,bojcem" na cokole.

Wschodnich. Lącznie festiwal prze-

skiego, A. Panufnika w wykonaniu

giej polowie XIX i na początku XX wie-

pól wieku do 1991 stolicą wypę-

Dzisiaj, w wolnej Polsce, te kresowe

biegal w kilkunastu miejscowościach.

niezrównanej Renaty Johnson-Woj-

ku", Mariusz Olbromski, (wiceprezes

dzonych ze Lwowa arcybiskupów

wydarzenia przebiegają zupelnie

W niektórych z nich odbylo się po kil-

towicz z towarzyszeniem kwinte-

Instytutu Lwowskiego), ,,Poeta wciąż

lwowskich. Warto wspomnieć, że po

inaczej, w innej rzeczywistości, są

ka wydarzeń. W innych bylo ich jesz-

tu smyczkowego ARSO z Filharmo-

mówi z Wysokiego Zamku ­ w 25.

raz pierwszy na dużą skalę w okre-

objęte, miedzy innymi, wysokim

cze więcej, zwlaszcza w Lubaczowie.

nii w Rzeszowie. Sluchając koncertu

rocznicę śmierci Zbigniewa Herber-

sie powojennym kulturę religijną

patronatem Ministerstwa Kultu-

Lącznie w czasie tego festiwalu mialo

wspominalem jak w latach osiemdzie-

ta". Byliśmy uradowani, że w naszym

i duchową Lwowa i Kresów przypo-

ry i Dziedzictwa Narodowego RP.

miejsce ponad czterdzieści różnego

siątych ubieglego wieku, odwiedza-

seminarium uczestniczylo ­ oprócz

minal Klub Inteligencji Katolickiej,

Wspierane są przez wiele organizacji

rodzaju przedsięwzięć kulturalnych:

lem jako mlody pracownik lubaczow-

mieszkańców Lubaczowa ­ ponad sto

którego bylem wówczas prezesem.

i instytucji. Festiwal z roku na rok się

sesje naukowe, wyklady, spektakle te-

skiego muzeum tę cerkiew. Byla wtedy

pięćdziesiąt osób, które przybyly na

Organizowaliśmy w trudnych latach

rozwija i staje się coraz ciekawszy.

atralne, wystawy, koncerty muzyczne,

opuszczona, w fatalnym stanie, ulega-

Ogólnopolskie Spotkanie Środowisk

osiemdziesiątych cykle wykladów,

Wlącza się w jego organizację szereg

prezentacje książek, rekonstrukcje

la stopniowej dewastacji, drzwi wej-

Kresowych w ramach Festiwalu z tere-

wystawy, prezentacje teatralne, po-

ważnych podmiotów o charakterze

historyczne, warsztaty rękodzielni-

ściowe byly uszkodzone i mógl wejść

nu calej Polski.

kazy filmów, a przede wszystkim

zarówno lokalnym jak i narodowym.

cze, występy zespolów folklorystycz-

tam każdy. Oczywiście nie bylo wte-

Jak Pan wspomnial Festiwal,

zaś cale Tygodnie Kultury Chrze-

nych, kiermasze staroci i prezentacje

dy, jak obecnie, ikonostasu, nicze-

Kto jest organizatorem tego Fe-

obfitowal także w wydarzenia

ścijańskiej o tej tematyce. Tygodnie

jadla kresowego. Niezwykle istotną

go oprócz lawek, pachnialo wilgocią

stiwalu Dziedzictwa Kresów i jak

teatralne...

Kultury Chrześcijańskiej byly objęte

byla część religijna tych wydarzeń,

i jednak świecami i kadzidlami, któ-

przebiegala jego inauguracja?

patronatem przez ówczesnego admi-

bo cechą Kresowian byla i jest za-

rych to zapach wsiąkl w stare drewno.

Oczywiście i to bardzo ciekawe.

nistratora apostolskiego w Lubaczo-

Bezpośrednim organizatorem festi-

wsze glęboka wiara i przywiązanie

Namawialem ówczesnego dyrektora

Z prawdziwą przyjemnością obejrza-

wie bpa prof. Mariana Jaworskiego,

walu jest Gmina Lubaczów i Samorząd

do chrześcijaństwa. Uroczysta Msza

muzeum w Lubaczowie do objęcia tego

lem w Horyńcu Zdroju w niewielkiej,