18

nr 16 (428) |31.o8.­14.09.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Ostatni sekret namiestnika Galicji Leona Pinińskiego (cz. 3)

W latach pelnienia

przez Leona Pinińskiego

urzędu namiestnika,

opinia publiczna

byla wzburzona

również wielu innymi

wydarzeniami, m.in.

w sferze politycznej

i finansowej. Jednym

z takich wydarzeń

bylo ujawnienie

w styczniu 1899 roku

nadużyć w Galicyjskiej

FRANCISZEK ZIMA

Kasie Oszczędności

zatamowala obrót, przemysl

STANISLAW SZCZEPANOWSKI

(GKO), największej

i handel, wywolala niedowie-

galicyjskiej instytucji

z przedsiębiorstwa, do odpo-

rzanie zagranicy w produk-

finansowej. W prasie

wiedzialności pociągnięci nie

tywność i uczciwość kraju".

galicyjskiej oskarżenie

zostali i nigdy przed forum pu-

Wiadomości  o  zachwianiu

glównych figurantów

bliczne pociągnięci nie będą".

się wielkich firm naftowych

i proces sądowy nad

Wysilek śledztwa skupil się

w Galicji wywolaly w Wiedniu

tylko na glośnej sprawie dlu-

przygnębiające wrażenie, bo

nimi w październiku ­

gów Szczepanowskiego. Inne

mialy one i w Wiedniu milio-

listopadzie tegoż roku

nadużycia, które mialy miej-

nowe zobowiązania.

dostal nazwę ,,procesu

sce w Kasie, jakby nie zainte-

Dla ratowania GKO Wydzial

o miliony".

resowaly śledztwo, jakby nie

Krajowy ulokowal w niej 3 mln

byly przez prokuratorów za-

zlr., Namiestnictwo ­ 7 mln zlr.

uważone. ,,Kurier Lwowski" pi-

z funduszy propinacyjnych.

JURIJ SMIRNOW

G

sal: ,,Obca jakaś ręka zmylila

Namiestnik Leon Piniński nie-

GALICYJSKA KASA OSZCZĘDNOŚCI

lównymi  ,,bohaterami"

ślad i śledztwo poszlo mylnymi

zwlocznie mianowal nowego

tego procesu byli: dyrek-

konsorcjum". Inne dzienni-

W 1894 roku zlożyl on wszystkie

poszlakami". Byla to być może

dyrektora GKO Antyma Niko-

tor GKO Franciszek Zima

ki donosily, że w GKO przez 10

swoje uwagi i wszystkie znane

najważniejsza tajemnica, naj-

rowicza, swojego kuzyna.

lat nie bylo kontroli nad weks-

mu nieprawidlowości w dzia-

i inżynier Stanislaw Szczepa-

ważniejszy sekret w calej hi-

Prasa jednak byla

lalności GKO, które uważal za

nowski, przedsiębiorca, ,,król

storii krachu Galicyjskiej Kasy

lami, zaś wszystkie sprawy

pelna poglosek

bardzo groźne dla instytucji,

polskiej nafty", posel do par-

GKO znajdowaly się w rękach

Oszczędności. Na pewno ślady

w obszernym memoriale, któ-

lamentu wiedeńskiego. Śledz-

dyrektora urzędującego, czyli

prowadzily bardzo wysoko, do

o machinacjach w GKO.

ry wręczyl ,,wiceprezydentowi

twu i procesowi towarzyszyly

Franciszka Zimy.

Namiestnictwa, do kręgów kon-

Rozpoczęto śledztwo.

Namiestnictwa Lidlowi z wy-

liczne sekrety, plotki, intrygi.

serwatywnej arystokracji, która

Wśród oskarżonych

Komisja rewizyjna

raźnym żądaniem, aby doszedl

W trakcie śledztwa w więzieniu

rządzila w tym czasie w Króle-

m byli.in.: Franciszek

corocznie oświadczala,

on do rąk namiestnika i spro-

tajemniczo zmarl (zostal otruty)

stwie Galicji i Lodomerii. Żeby

Zima i Stanislaw

wadzil poprawę falszywych

dyrektor Franciszek Zima. Sta-

zmylić opinię publiczną, zja-

że wszystko w Kasie jest

Szczepanowski,

stosunków w GKO". Ówczesny

nislaw Szczepanowski dostal

wily się w procesie o krach

w porządku, a tak nie

namiestnik hrabia Kazimierz

zawalu serca i z trudem świad-

GKO naprawdę dziwne osoby.

lecz nigdy nie

bylo. Wydzial nadzorczy

Badeni byl poinformowany, że

czyl przed trybunalem, rok póź-

Do oskarżonych, dolączono na

zostaly nazwane

wykonywal kontrolę

w Kasie dzieją się szokujące nie-

niej zmarl w wieku 54 lat.

przyklad Fuhrmannową, dzie-

nazwiska innych

nad wszystkimi

prawidlowości, ale z niezrozu-

Dyrektor Franciszek Zima

wicę o ,,wątpliwej moralności"

osób, zamieszanych

operacjami GKO, ale

przez wiele lat bez kontroli za-

­ czytaj prostytutkę, która byla

mialych powodów w konflikcie

w machinacje

rządzal finansami GKO. Dziw-

Kleeberga z Zimą stanąl po stro-

kochanką F. Zimy, ale nie miala

dziwnym zbiegiem

finansowe.

nie ostatniego i przyjąl dymi-

nym zbiegiem okoliczności, na

nic wspólnego z machinacjami

okoliczności tylko nie

sję Kleeberga" (byly pogloski, że

nieprawidlowości i nadużycia

finansowymi.

nad wekslami.

w machinacjach finansowych

w dzialalności GKO, falszowa-

Jak pisala wiedeńska Neue

Opozycyjny do namiestni-

nie bilansów i weksli, udziela-

Freie Presse: ,,Wielkie hyeny,

ka ,,Kurier Lwowski" uważal, że

Komisarz rządowy w GKO

GKO byl zamieszany ktoś z bli-

nie bardzo wysokich kredytów

machlerzy i potentaci, którzy

radca Juliusz Kleeberg mial z tego

skich krewnych namiestnika).

,,przyczyny krachu GKO szukać

Dyrektor Zima znal wszystkie

bez pokrycia, przez lata nikt

poza kulisami ciągnęli zyski

powodu stale zatargi z Zimą.

trzeba w spekulacjach pewnego

tajemnice GKO, wszystkie po-

w Namiestnictwie nie zwracal

uwagi i nie kontrolowal rze-

dejrzane operacje z kredytami

czywistego stanu wykorzy-

i wekslami, udzial w nich wy-

stywania kapitalu. W styczniu

soko postawionych osób i jawna

rozprawa sądowa mogla ,,usunąć

1899 roku wybuchl skandal,

te straszne tajemnice".

kiedy ujawniono ogromne dlu-

Aresztowany 26 lutego 1899

gi Szczepanowskiego oraz jego

roku Franciszek Zima przeby-

faktyczną  niewyplacalność

wal w więzieniu 6 miesięcy.

i bankructwo jego przedsię-

W tragicznym dniu 3 sierpnia

biorstw. Zima podal się do dy-

wręczono mu akt oskarżenia

misji, w lutym 1899 roku zostal

na 425 stronach. Tylko pobież-

aresztowany i osadzony w śled-

nie przeglądając akt oskarżenia

czym więzieniu. We Lwowie

Zima mial powiedzieć: ,,gdyby

wybuchla  panika,  tysiące

dziesiąta część tego, co zarzuca

drobnych wlaścicieli książe-

się mnie, bylo prawdą ­ to po-

czek wkladowych rzucily się po

winienem byl już dawno wi-

odbiór w Kasie swoich pienię-

sieć na haku!". Późnym wieczo-

dzy. Pod gmachem GKO zebraly

rem tegoż dnia Lwów obleciala

się tlumy wlaścicieli wkladów,

sensacyjna wieść, mianowicie

,,prawie wylącznie Żydzi". ,,Ku-

Franciszek Zima zmarl nagle

rier Lwowski" donosil, że ,,8 lu-

w śledczym więzieniu. Towa-

tego szturmowano GKO z taką

rzyszyly jej pogloski o niena-

silą, że po chwili drzwi zatara-

turalnej śmierci, o otruciu

sować musiano i policja z tru-

dyrektora, o spisku w bardzo

dem utrzymywala porządek".

wysokich sferach w celu mordu

Dlugi tylko Stanislawa Szcze-

Zimy, który byl nie tyle oskar-

panowskiego wynosily ponad

żonym, ile niezwykle niebez-

pięć milionów zlr., zaś fundusz

piecznym świadkiem potajem-

rezerwowy Kasy stanowil tyl-

nych finansowych machinacji

ko okolo 4 mln zlr. Zaistnial

na bardzo wysokich szczeblach

stan niewyplacalności. ,,Kata-

wladzy.

strofa wstrząsnęla calą Galicją,

GMACH SĄDU NA UL. BATOREGO