19

nr 16 (428) |31.o8.­14.09.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Lwowska książka-bilingwa

Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (1891­1945)

3 sierpnia w sali Muzeum

­ prezes Centrum Polskiej Kultu-

ry ,,Odra ­ Niemen ­ Dniestr":

Etnograficznego

­ Z calego serca pragnę po-

recytacją utworów

dziękować za zaproszenie na

Marii Pawlikowskiej-

zorganizowaną przez Państwo

Jasnorzewskiej po polsku

prezentację książki polskiej

oraz w tlumaczeniu

poetki i pisarki Marii Paw-

na język ukraiński

l i k o w s k i e j-J a s n o r z e w s k i e j

w tlumaczeniu na język ukra-

w wykonaniu aktorów

iński. Obecnie literatura pol-

Narodowego Teatru im.

ska cieszy się nieustającym

Marii Zańkowieckiej

zainteresowaniem w Ukrainie

Hryhorija Szumejki

i potwierdzeniem tego jest to

­ Ludowego Artysty

bardzo ciekawe i ważne dla nas

Ukrainy i Miroslawy

wszystkich spotkanie. Wla-

Soluk rozpoczęto we

śnie dzięki takim projektom

odbywa się popularyzacja pol-

Lwowie prezentację

skiej kultury i literatury wśród

jej tomu wierszy

ukraińskich

czytelników.

,,Pocalunki". Książka

Dzisiaj zostala bardzo cieka-

zostala wydana przy

wie zaprezentowana książka,

KRYSTYNA FROLOWA I BOHDAN SMOLAK

wsparciu KredoBanku

cieszy mnie też bardzo, że jest

w miejscowym

Aleksander Maslanek rów-

totalitaryzm, Maria Pawlikow-

dwujęzyczna i symbolicznie

nież przekazal życzenia konsul

ska-Jasnorzewska we wrześniu

pokazuje lączność i dobrosą-

wydawnictwie

generalnej RP we Lwowie Eli-

1939 r., musiala wyemigrować do

siedztwo narodu ukraińskiego

,,Prostir-M".

zie Dzwonkiewicz, która z po-

Francji (przez Lwów i Zaleszczy-

i polskiego. Mam nadzieję, że

ważnych powodów nie mogla

ki), a następnie do Anglii.

takiego rodzaju spotkania będą

TEKST I ZDJĘCIA

przyjść na prezentację książki.

Niektóre wiersze Marii Paw-

cykliczne,  życzę  sukcesów

KONSTANTY CZAWAGA

P

Prof. Mykola Zymomria, pi-

l i k o w s k i e j-J a s n o r z e w s k i e j

w dalszej pracy i z niecierpli-

rezentację  poprowadzil

sarz i tlumacz, który sporo lat

przelożyl Dmytro Pawlyczko,

wością czekamy na następne

jeden z inicjatorów przed-

wykladal na uniwersytetach

pozostale Nadija Panczuk oraz

publikacje.

sięwzięcia  Aleksander

w Polsce, przybliżyl postać

obecna Janina Wolosiecka-Al-

Maria Pawlikowska-

Maslanek, pisarz i wydawca.

Marii Pawlikowskiej-Jasno-

-Koni, polska poetka i tlumacz-

­ fale spontanicznej zmyslowo-

Jasnorzewska

­ Pomysl wydania tego ele-

rzewskiej. Zaznaczyl, że byla

ka ze Lwowa, która przeczytala

ści kobiecej duszy, robią na mnie

24.11.1891­9.07.1945

ganckiego zbioru, jako znaku

córką wybitnego polskiego mi-

kilka z nich.

ogromne wrażenie i zachęca-

wdzięczności i serdecznej od-

strza malarstwa batalistycz-

Prof. Andrij Sodomora, wy-

ją do pisania wlasnych wier-

Maria Pawlikowska-Jasno-

powiedzi na bezprecedensową

nego Wojciecha Kossaka, który

bitny tlumacz ukraiński i poeta

szy. A ponieważ książka Poca-

rzewska z Kossaków urodzi-

i nieocenioną pomoc bratniego

zaszczepil w swoim ,,slonecz-

mówil o swojej pracy nad prze-

lunki (1926) ­ na pierwszy rzut

la się 24 listopada 1891 roku

narodu polskiego dla Ukraiń-

ku" milość do piękna tkwiącego

kladem poezji polskiej na język

oka pamiętnik intymności, choć

w Krakowie, zmarla 9 lipca

ców i Ukrainy w zaciętej wal-

w slowach i kolorach.

ukraiński.

w rzeczywistości lirycznie zapi-

1945 roku w Manchesterze.

ce dwóch cywilizacji o wolność

Zdaniem Zymomrii, książ-

­ Kiedyś kupilem książkę

sana ekstrawagancja mentalna,

Byla poetką i dramatopisarką.

i uniwersalne wartości, zrodzil

ka ,,Pocalunki" jest doskona-

,,Pocalunki" i bylem zafascyno-

zmyslowa i estetyczna ­ zajęla

Debiutowala trzema wierszami

się 31 sierpnia 2022 roku w sali

lym arcydzielem poetyckim,

wany wierszami polskiej po-

wlasne, odrębne miejsce w hi-

w ,,Skamandrze" (1922), przez

Lwowskiej Organizacji Pisarzy

cyklem lirycznych wynurzeń,

etki, której nigdy wcześniej nie

storii polskiej poezji i byla wielo-

następne  lata  zamieszcza-

Ukraińskich ­ wspomnial Alek-

których zasadnicza akcja ma

spotkalem ­ powiedzial Bogdan

krotnie wznawiana, postanowi-

la na lamach tego pisma wiele

sander Maslanek. ­ Podczas

sens w wymiarze liczby mno-

Smolak, poeta i tlumacz. ­ Klasyk

lem zukrainizować ten literacki

utworów, byla blisko związa-

wieczoru literackiego ukraiń-

giej znaku ­ ,,Pocalunki".

polskiej literatury Maria Pawli-

i wydawniczy fenomen. Pomno-

na z pismem i ze skamandry-

sko-polskiej solidarności, po-

­ Książka ukazala się w 1926

kowska-Jasnorzewska wydaje

żyć afirmujące życie zwycięstwa

tami. Przyjaźnila się również

święconego Dniu Solidarności

roku, tuż po I wojnie świato-

mi się amazonką, której strzaly

w każdym z nas i w świecie ludzi.

z Witkacym i krakowskimi

i Wolności, poeta i tlumacz Boh-

wej, która przyniosla ludzkości

pochodzą od Kupidyna, Artemi-

Tak pisala o tym sama poetka

formistami. Publikowala także

dan Smolak cieplo i bardzo in-

niespotykane dotąd cierpienia

dy, a może i Apollina... Jej utwo-

w wierszu ,,Kwiatki z Waterloo":

m.in. w ,,Bluszczu" (1924­1939

teresująco opowiedzial o twór-

­ zaznaczyl Mykola Zymomria.

ry poetyckie, dramatyczne i pa-

z przerwami), ,,Wiadomościach

czości polskiej poetki Marii

­ Oczywiste jest, że autorka

miętnikarskie świadczą o darze

,,Wiersze moje jak kwiaty krótki

Literackich"

(1924­1939),

Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej,

chciala podkreślić przepaść mię-

glębokiej milości, która jest

zapach ślą,

,,Tygodniku  Ilustrowanym"

która nas zaintrygowala. W re-

dzy milością a nienawiścią... Ta

przede wszystkim odrzuceniem

jak kwiaty tracą platki.

(1924­1931), ,,Świecie" (1925­

zultacie podjęto decyzję o wyda-

ostatnia może również stanowić

tego, co brzydkie. Przedstawiam

Na wielkich, samotnych polach

1930), ,,Cyruliku Warszaw-

niu po raz pierwszy na Ukrainie

dodatkowy akcent dla wspólcze-

tu interpretacje, a raczej ukra-

Waterloo

skim" (1927­1930), ,,Czasie"

jej pelnego zbioru wierszy ,,Po-

snego zainteresowanego czytel-

ińskojęzyczne wariacje licznych

zerwane kwiatki..."

(1930­1935), ,,Gazecie Polskiej"

calunki"w wersji dwujęzycznej.

nika w polączeniu z niedawnym

metafor poetki, niekiedy twórczo

(1933­1937). Wspólpracowala

Pomoc militarna Polski, Eu-

skokiem ,,Bestii ze Wschodu"

skompresowane lub rozbudowa-

z Polskim Radiem jako autorka

,,Вірші мої наче квіти ­

ropy i Stanów Zjednoczonych

na spokojne życie na Ukrainie.

ne. Dlaczego? Ponieważ kunszt,

sluchowisk radiowych. Byla

пахнуть, хай що б там не було,

dla Ukrainy jest kluczowa ­

Odwolując się do reminiscen-

medytacyjny i aforystyczny

czlonkiem PEN Clubu, zostala

і наче квіти роняють

mówil dalej Aleksander Mas-

cji, zauważmy paralelę: miliony

charakter tych wierszy, umiejęt-

nagrodzona Zlotym Wawrzy-

пелюстки на вітер.

lanek. ­ Bez ich wsparcia już

Ukraińców znalazlo schronienie

ność tradycyjnie skonstruowa-

nem PAL (1935) oraz nagrodą

У неозоро-самотніх полях

dawno bylibyśmy okupowani,

w Polsce po zdradzieckiej inwazji

nego wiersza, przy jednoczesnym

literacką miasta Krakowa. Po

Ватерлоо

a nasze ziemie zaanektowa-

Rosji na Ukrainę; za wystawie-

dodaniu akcentów duchowości,

wybuchu II wojny światowej,

зірвані квіти..."

ne. Równie zacięta walka toczy

nie sztuki ,,Baba-Dziwo", będącej

nie mówiąc już o tym, by nie za-

Wśród zaproszonych Pola-

opuściwszy Polskę, znalazla

się na froncie informacyjnym

ostrym atakiem na hitlerowski

przeczać ­ a nawet wzmacniać

ków byla też Krystyna Frolowa

się najpierw w Paryżu, a po-

i kulturowym, walka na śmierć

tem, wraz z mężem ­ oficerem

i życie między dwoma świato-

lotnictwa, w Anglii. W 1940

poglądami, cywilizacyjny wy-

roku zostala czlonkiem Rady

bór między światlem a ciem-

Teatralnej w Ministerstwie

nością. Książka ,,Pocalunki"

Informacji Rządu RP. Wspól-

klasyka polskiej literatury Ma-

pracowala z ,,Wiadomościami

rii Pawlikowskiej-Jasnorzew-

Polskimi Politycznymi i Lite-

skiej, przygotowana i wydana

rackimi" (1940­1943), ,,Polską

we Lwowie przez grupę podob-

Walczącą" (1940­1945), ,,Nową

nie myślących ludzi, jest naszą

Polską" (1942­1945). W jej do-

amunicją do armaty duchowej

robku 20 książek poetyckich

walki z moskalami, znakiem

oraz tyleż utworów drama-

duchowego braterstwa z naszy-

tycznych. Nieuleczalnie chora,

mi polskimi braćmi na tle real-

ostatnie miesiące życia spędzi-

nych i niepokojących zagrożeń

la w szpitalu w Manchesterze.

geopolitycznych i tragicznych

Zostala pochowana na miejsco-

wyzwań trzeciego tysiąclecia.

wym cmentarzu.