5

nr 19 (431) 17­30. 10. 2023

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

400-lecie konsekracji kolegiaty w Żólkwi

W kościele znajdują się po-

dokończenie ze strony 1

mniki hetmana Żólkiewskie-

Dzisiaj ta świątynia

go i jego syna Jana, z inskryp-

dzięki Ministerstwu

cją ,,Exoriare aliquis nostris ex

Kultury w Polsce, także

ossibus ultor" ­ ,,Niech z kości

naszych zrodzi się mściciel". Po

Instytutowi Polonika

przeciwleglej stronie ­ pomnik

zostala doprowadzona

Reginy z Herburtów i Zofii Dani-

do pierwotnej świetności.

lowiczowej, żony i córki hetma-

Razem z ludźmi modliliśmy

na. Przy wejściu do prezbiterium

się, dziękowaliśmy.

są alabastrowe nagrobki ojca

A jednocześnie w sercu

króla Jakuba Sobieskiego oraz

prosiliśmy wladze Ukrainy,

Stanislawa Danilowicza wyko-

by te obrazy, które

nane przez Andrzeja Schluetera.

kiedyś tutaj wisialy

Kolegiatę zdobily cztery wiel-

i zostaly odnowione przez

kie obrazy batalistyczne, nie-

Ministerstwo Kultury

spotykana dekoracja wnętrza

Polski powrócily, bo one

sakralnego w kościolach Rze-

są rozproszone w różnych

czypospolitej. Pierwszy z nich

miejscach. Jedne znajdują

,,Bitwa pod Kluszynem" Szy-

się w Olesku, drugie

mona Boguszewicza zostal wy-

w Zloczowie. A tutaj ich

z Polski. Państwo Szombarowie

konany na polecenie hetmana

brakuje do wypelnienia tej

specjalnie przyjechali na po-

Żólkiewskiego. Trzy następne

pięknej kolegiaty ­ zaznaczyl

święcenie tego pomnika.

obrazy powstaly na zamówienie

metropolita lwowski abp

Świątynia  pw.  Królowej

króla Jana III Sobieskiego. Są to ­

Niebios oraz Świętych Waw-

,,Bitwa pod Chocimiem" Andrze-

Mieczyslaw Mokrzycki.

rzyńca Diakona i Męczennika

ja Stecha, ,,Bitwa pod Wiedniem"

Prace renowacyjne trwają

Stanislawa Biskupa w Żólkwi

i ,,Bitwa pod Parkanami" Marti-

do dziś. Polskie instytucje pu-

zostala wzniesiona w latach

na Altomontego. Po zamknięciu

bliczne przeznaczyly kilkadzie-

1606­1618 wedlug projektu

kolegiaty obrazy zostaly w la-

Pawla Szczęśliwego. Jej fun-

siąt milionów zlotych na ten

tach 60.­70. XX w. przekazane do

cel. Pod kierunkiem konserwa-

datorem byl hetman Stanislaw

Lwowskiej Galerii Sztuki.

tora zabytków, dr hab. Janusza

Żólkiewski. Fryz na zewnętrz-

Podstawowe prace renowa-

Smazy, studenci warszawskiej

nej stronie kościola, zaprojek-

cyjne w żólkiewskiej kolegia-

i krakowskiej Akademii Sztuk

towany przez samego hetmana,

cie dobiegają końca. Polskie In-

zdobią plaskorzeźby świętych

Pięknych rozpoczęli w 1990 r.

Obecnie prace konserwatorskie

konserwacji na Akademii Sztuk

stytucje państwowe, prywatne

Jerzego i Marcina, uzbrojeni

realizację programu ratowania

w dawnej kolegiacie koncentru-

Pięknych w Warszawie.

oraz wszystkie osoby, które od

nagrobków Żólkiewskich, Da-

ją się na ratowaniu fryzu obie-

W ramach uroczystości od-

wojownicy, konni husarze. Za

ponad trzydziestu lat wklada-

nilowiczów i Sobieskich, a tak-

slonięto pomnik św. Jana Pawla

panowania króla Jana III So-

ly wielki wysilek i cierpliwość

gającego kolegiatę.

że znajdujących się w kościele

bieskiego ­ prawnuka hetmana

w odnawianie tej wspanialej

­ W tej chwili jesteśmy, je-

II, który mial stanąć przed ko-

epitafiów i kamiennych porta-

­ świątynia stala się rodowym

śli chodzi o brylę kościola, na

legiatą jeszcze dwa lata temu

czterechsetletniej świątyni ­

li. Prace prowadzono w ramach

ukończeniu prac nad unikal-

z okazji 20. rocznicy pobytu pa-

mauzoleum i miejscem wielu

perly renesansu ­ mają nadzie-

wakacyjnych  praktyk  stu-

nym fryzem w tej części Eu-

pieża Polaka na Ukrainie. Ale

ważnych uroczystości pań-

ję, że ich zaangażowanie nie

denckich oraz dzięki wspólpra-

najpierw pandemia, a potem

stwowych. W kolegiacie Jan III

pójdzie na marne, lecz przy-

ropy. Jest w doskonalym w tej

cy z dyplomowanymi konser-

wojna uniemożliwily odslo-

Sobieski odbieral insygnia or-

sluży się ochronie wspólnego

chwili stanie i jesteśmy na eta-

watorami dziel sztuki. Kolejne

nięcie pomnika, podarowanego

deru Św. Ducha wręczane mu

dziedzictwa kulturowego Pol-

pie przygotowywania funda-

etapy prac finansowane byly

przez wyslannika króla po bi-

mentów ­ powiedzial dr hab. Ja-

Zólkwi przez prywatnych dar-

ski i Ukrainy oraz zachowaniu

przez wiele polskich instytucji.

nusz Smaza, kierownik katedry

czyńców, a są nimi trzy rodziny

twie pod Wiedniem.

go dla przyszlych pokoleń.

Stuletnia Polka otrzymala Kartę Polaka

jeszcze jakieś cielęta, świnie, oprócz pola. To

którzy zostali wywiezieni do Twardogóry

wszystko chcialo jeść. Babcia caly czas byla

pod Wroclawiem, odwiedzali nas, a ja slysza-

15 lat temu Polacy oraz osoby

w ruchu i dożyla tych lat. Modlila się babcia

lem język polski od najmlodszych lat. Dlate-

polskiego pochodzenia

po polsku. Obchodziliśmy wszystkie święta,

go szanuję i kocham zarówno ukraińską, jak

z dawnych Kresów

bo jest dwa tygodni różnicy między ukraiń-

i polską spoleczność. Chodzilem do kościola

Rzeczypospolitej, które nie

skimi świętami i polskimi. Więc u jednej bab-

z babcią i do cerkwi z dziadkiem. W 2008

posiadają obywatelstwa

ci byly święta ukraińskie, jak przyjeżdżalem,

roku zaczęliśmy budować tę cerkiew, a za 5

polskiego mogli zacząć ubiegać

a dwa tygodnie wcześniej obchodziliśmy

lat, w 2013 roku, zostala ona konsekrowana.

się o Kartę Polaka. Jest to

święta polskie. Czyli stoly byly nakrywane

Ta świątynia jest otwarta dla wszystkich.

dokument potwierdzający

dwa razy. W języku polskim rozmawial jej

Niedawno cieszyliśmy się z wizyty polskiego

przynależność do narodu

tata i to on nauczyl ją rozmawiać i modlić się.

księdza, który przyjechal do nas na uroczy-

polskiego. W latach 2008­2023

stość. Jeśli umiera rzymski katolik, odprawia

Ostatnich pojedynczych Polaków na

Kartę Polaka otrzymalo ponad

tym terenie wciąż poszukuje Sergiusz

się tu za niego mszę. Żyjemy w pokoju, jak nas

400 tys. naszych rodaków,

Sylantiew, prezes Regionalnego Towarzy-

uczy nasz Zbawiciel Jezus Chrystus.

glównie z Bialorusi i Ukrainy.

stwa Kultury Polskiej w Boryslawiu. Wla-

Kiedyś Hanna Michalewicz jeździla do

Ten proces trwa nadal.

śnie on poinformowal redakcję Kuriera

kościola w Rudkach. Ostatnio korzysta

z opieki duchowej miejscowego proboszcza

o stuleciu Hanny Michalewicz.

pochodzi, jak bylo u niej w domu. Ponieważ

­ To historyczne miejsce tej wioski, ponie-

­ Trudno powiedzieć, ile takich osób po-

greckokatolickiego. Po II wojnie światowej

cale życie bardzo ciężko pracowala, do tej

waż znajdowala się tu świątynia, która ma

KONSTANTY CZAWAGA

zostalo ­ powiedzial. ­ Nikt faktycznie żadnej

wlasną historię. Obecna świątynia jest już

w tej wsi prawie nie pozostalo Polaków,

pory nigdy nie wystąpila o ten ważny do-

Pod koniec września Kartę Polaka

pracy nie prowadzi, żeby tych ludzi poszuki-

jednak Hanna Michalewicz przekazala pol-

kument, ale gdy tylko weszlam do tej jednej

trzecią z kolei. Podobnie jak świątynia jerozo-

otrzymala stuletnia Hanna Michalewicz,

wać, żeby spisywać to, co oni jeszcze pamię-

skość swoim dzieciom i wnukom.

limska, która zostala zbudowana, zniszczona

z dwóch izb w tym malym, ponad stuletnim

która mieszka we wsi Luki kolo Sambora

Rozmawiamy z wnukiem jubilatki Wlo-

tają. Ostatnio byliśmy u pani Heleny, ostatniej

domku, to pani Hanna od razu powiedzia-

i ponownie odbudowana. W 1902 roku rzym-

w obwodzie lwowskim. Polski dokument

Polki w Podbużu, zapisaliśmy parę piosenek

dzimierzem Michalewiczem.

la, że jest Polką i zaczęla odmawiać razem

scy katolicy zbudowali tu kaplicę. W 1925

przywiozla jej konsul generalna RP we

od niej. Jest jeszcze jedna pani, 92 lata ma, we

roku kaplica ta zostala rozebrana, a dwa lata

­ Wnuków bylo czterech, a dzieci moja

z nami wszystkimi pacierz. Byla to bardzo

Lwowie Eliza Dzwonkiewicz.

wsi Smulna. Też ostatnia tam Polka. Jest parę

babcia miala dwoje ­ opowiadal. ­ To byla

wzruszająca chwila. Dzisiaj życzymy pani

później, w 1927 roku, zbudowano kościól,

­ Stoimy przed domem Hanny Micha-

Polek w Stupnicy Polskiej kolo Drohobycza.

córka Jana i syn Andrzej, na którego wszyscy

który widać na zdjęciu na tym kamieniu. Te

Hannie dwustu lat!

lewicz, która dzisiaj obchodzi swoje setne

wolali: Gienek. Córka jest z 1951 roku, a syn

W Nowoszycach, slyszalem, że jest jedna Po-

Kiedyś wioska Luki nazywala się Ko-

dwa kamienne bloki pozostaly z kościola,

urodziny ­ powiedziala dziennikarzowi Ku-

lka. Jak poszukuję? Pytam. Po prostu nieraz

1947 roku urodzenia. Babcia od urodzenia

niuszki Siemianowskie i mieszkalo tam

który zostal wysadzony przez wladze komu-

riera Eliza Dzwonkiewicz. ­ To jest wydarze-

podczas jakiejś rozmowy pytam: czy u was

caly czas mieszkala w tym obejściu, tylko że

nistyczne w 1948 roku, a cegly, deski i bla-

sporo Polaków. Przypominają o nich na-

nie niezwykle i bardzo mile. Sama jubilatka

na wsi są jeszcze Polacy? I tak po jednej,

to byl jeszcze stary dom. Później jej ojciec po-

grobki na starym cmentarzu polskim oraz

cha zostaly wykorzystane do budowy stajni

jest również osobą bardzo pogodną. Ale ja

po jednej osobie ci ludzie się odnajdują. Pani

jechal do Francji i zarobil pieniądze, jak bab-

kolchozowych. Plebania zachowala się i jest

pozostale z kościola dwie kamienne bryly

jako konsul Rzeczypospolitej Polski jestem

Michalewicz wnuk jest u nas wiceprezesem.

cia opowiadal, i postawili już ten budynek.

obecnie wlasnością prywatną. Kiedyś bylo

przed nową cerkiewką greckokatolicką.

podwójnie szczęśliwa, ponieważ mialam za-

Kiedyś powiedzial: moja babcia obchodzi sto

W tym domu caly czas mieszka. Pracowala

Na jednej z bryl wzniesiono kapliczkę

tu wiele rodzin mieszanych. Polacy żenili się

szczyt wręczyć pani Hannie Kartę Polaka.

lat, jeździla do kościola do Rudek. Ja mówię:

tutaj, w tej wsi byl kolchoz, babcia pracowala

z Ukrainkami, a Ukrainki z Polakami. Moja

i umieszczono zdjęcie dawnej świątyni

Nasz konsul miesiąc temu przyjechal tutaj

Kiedy? ­ Przy końcu września. No i my już do

w polu. Dom jest kolo lasu i dobre powietrze

babcia byla Polką, dziadek Ukraińcem. Jeste-

oraz tekst po polsku i po ukraińsku.

do pani Hanny, spotkal się z nią i rozmawiali

tego czasu się szykowali, żeby tu przyjechać,

jej sluży. Babcia dużo chodzila. Pamiętam, że

Spotkaliśmy tam greckokatolickiego

śmy rodziną ekumeniczną. Zawsze utrzymu-

na temat tego, z jakiej rodziny pani Hanna

żeby ją pozdrowić.

gdy bylem maly, babcia miala dwie krowy,

jemy kontakt z Polakami. Krewni mojej babci,

księdza Josypa Babija, który powiedzial: