9

nr 19 (431) 17­30. 10. 2023

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Karolina Romanowska: ,,Regularnie jeżdżę na Wolyń ­

runęlo we mnie to rodzinne tabu"

Karolina

Opowiedz o trudnych losach

Byl tutaj dzisiaj ze mną Ruslan, któ-

Romanowska,bohaterka

swojej rodziny na Wolyniu.

rego wielu czlonków rodziny zosta-

Historia jest bardzo trudna. 12 maja

lo zamordowanych przez Polaków.

filmu ,,Sad dziadka"

1943 roku byl napad na wieś Ugly pod

Jego dziadek nienawidzil Polaków.

i zalożycielka

Sarnami. W czasie tego ataku UPA

W mojej rodzinie też panowala nie-

Stowarzyszenia

zamordowalo 18 czlonków mojej ro-

chęć do narodu ukraińskiego. Choć

Pojednanie Polsko-

dziny, w tym dzieci. Mój dziadek byl

nie u wszystkich, bo naprzyklad moja

Ukraińskie opowiada

tego świadkiem. Udalo mu się prze-

mama nigdy w życiu nie miala żad-

o swoich przeżyciach

żyć. Brat mojego dziadka, wujek Piotr

nej niechęci do narodu ukraińskiego,

zostal postrzelony w pęcherz i ledwo

wręcz przeciwnie zawsze mówi, że je-

podczas kręcenia filmu

przeżyl. Ciocia Wala, która brala ślub

steśmy bardzo podobni. Więc po pro-

na Wolyniu, o trudnych

z wujkiem Piotrem miala 21 lat, kiedy

stu musimy się poznać, rozmawiać ze

losach swojej rodziny

uciekala. Udalo się jej także przeżyć.

sobą i kontynuować ten dialog. Każdy

oraz o możliwościach

W Uglach wówczas zginęlo 103 osoby.

powinien mieć odwagę zadać pytania,

pojednania

Mój pradziadek, który byl soltysem

nawet najtrudniejsze. Wtedy będzie-

polsko-ukraińskiego.

tej wsi, wrócil po kilku dniach z moim

my się bardziej rozumieć, a Rosja nie

dziadkiem i z kilkoma innymi osoba-

będzie mogla wykorzystywać tego te-

Z Karoliną Romanowską

mi, które przeżyly i powiedzial, że nie

matu przeciwko nam.

podczas 15. Międzynarodowego

pozwoli ludziom tak leżeć na polach.

żeby dowiedzieć się czegoś więcej.

dlatego, że pani Switlana powiedzia-

Festiwalu Filmowego NNW

Czy powinny być jak najszyb-

Zaryzykowali i pochowali zamor-

Czulam troszeczkę tak jakbym otwie-

la mi, że te rzeczy zostaly wykopane

w Gdyni rozmawiali KARINA

ciej wznowione ekshumacje,

dowanych. To spowodowalo wielką

rala puszkę Pandory. Balam się tego.

z miejsca, gdzie byl dom soltysa. A sol-

WYSOCZAŃSKA i EUGENIUSZ

aby godnie pochować Polaków

traumę, szczególnie na moim dziad-

Nigdy wcześniej nie oglądalam nawet

tysem wsi Ugly byl mój pradziadek.

SALO.

z Wolynia?

ku. Później nie mógl znieść żadnego

żadnego filmu o Wolyniu. Nie bylam

Ponieważ byl to też największy dom

zapachu spalenizny, bo od razu wra-

Oczywiście. Tutaj nie mam żadnych

w stanie, odpychalam to od siebie.

we wsi, to po pierwsze tam mieścila się

Opowiedz o swoich wrażeniach

caly mu te wszystkie obrazy. Nigdy

wątpliwości co do tego. Każdy czlo-

Przeczytalam tę książkę i to mi dalo

szkola, a po drugie co niedzieli przy-

po pokazie filmu ,,Sad dziadka"

nie chcial wrócić, czy nawet myśleć

wiek powinien mieć prawo do god-

nadzieję i pomysl, że chcę po prostu

jeżdżal tam ksiądz odprawiać msze. Te

na Festiwalu Filmowym NNW

o powrocie w to miejsce. To bylo dla

nego pochówku. Gdyby te ekshumacje

tam pójść i zobaczyć to miejsce skąd

rzeczy, które ona mi wręczyla to byl

w Gdyni.

niego miejsce zla.

byly odblokowane, napewno mialoby

pochodzi moja rodzina, gdzie wy-

fragment, górna część od kadzielni-

W domu o wsi Ugly mówilo się po ci-

Pierwsze moje zaskoczenie bylo ta-

to bardzo pozytywny wplyw na na-

darzyly się te historie, które slysza-

cy kościelnej oraz kalamarz. Byla też

kie, że sala byla pelna. Wydaje mi się,

chu. Widzialam, że z tej miejscowości

sze relacje. Uważam, że to bylby wielki

lam przez uchylone drzwi. I przede

glówka takiej krówki szklanej, praw-

że bylo więcej osób niż na premierze

pochodzi moja rodzina. Natomiast,

krok do tego, żeby wspólnie budować

wszystkim poznać tych ludzi z książki

dopodobnie z jakiejś dekoracji domu

filmu w Krakowie. Bylo to bardzo mile

gdy dorastalam, Ugly byly dla mnie

solidną przyszlość naszych naro-

Szablowskiego. Ludzi, którzy pomaga-

oraz polskie monety. Więc dostalam

zaskoczenie. Milym zaskoczeniem

najbardziej odleglym miejscem na

dów, opartą na zaufaniu i przyjaźni.

li Polakom, którzy są otwarci i rozu-

rzeczy wykopane z domu po mojej ro-

byla także obecność mlodzieży z eli-

Bez względu na wszystko uważam,

świecie. Myślalam, że tam nigdy nie

mieją ten ból.

dzinie. W tym momencie przekaza-

tarnej szkoly Topolówki w Gdańsku.

że ta decyzja o odblokowaniu ekshu-

pojadę. Dopiero w pewnym momencie

Odezwalam się do Witka. Napisalam

lam je mojemu wujkowi, który za jakiś

Bardzo fajnie, że mlodzież zaczyna in-

macji jest bardzo potrzebna i miejmy

zrozumialam, że to jest decyzja, któ-

mu, że ta książka spowodowala we

czas będzie budowal muzeum Kresów.

teresować się tą historią, zwlaszcza, że

nadzieje, że to się niedlugo wydarzy.

ra tylko i wylącznie zależy ode mnie,

mnie chęć przejścia przez Wolyń na

To bylo niesamowite, że przyjeżdżam

teraz jest wśród nich bardzo dużo osób

Niedlugo będziemy mieli możliwość

czy przekroczę tę granicę i wybiorę

piechotę, zobaczenia każdego skraw-

i dostaję rzeczy, które mogę dotknąć,

z Ukrainy. Reakcje ludzi na film byly

odnaleźć i pochować nasze rodziny.

się na Wolyń.

ka tej ziemi. I po prostu próby zrozu-

odczuć.

pozytywne. Oczywiście po pokazie,

Znam też Ukraińców, którzy opowia-

mienia, dlaczego to się tam wydarzy-

Tego typu rzeczy, które odnajduję na

Gdzie osiedlil się Twój dziadek

pojawily się dość trudne pytania do

dają się za tym i nie rozumieją decyzji

lo. Co do tego doprowadzilo? I mimo że

polach Wolynia są dla mnie relikwia-

z częścią rodziny, której udalo

mnie. Natomiast uważam, że nie ma

swoich wladz. Uważam, że co innego

wciąż nie znalazlam odpowiedzi na to

mi. Ja je zbieram, kolekcjonuję w domu

się uciec z Wolynia?

tutaj tematów tabu i żadne pytanie nie

my, ludzie, a co innego niestety po-

pytanie, to teraz zdecydowanie mogę

i zawsze pamiętam, z której części Wo-

jest zbyt trudne dla mnie. Więc stara-

lityka. Chyba nie spotkalam się ani

Osiedlili się w miejscowości Prabuty

powiedzieć, że wiem dużo więcej. Re-

lynia pochodzą. Tam przecież kiedyś

lam się odpowiedzieć z glębi serca.

razu z opinią przeciwko ekshuma-

w województwie pomorskim. W tej

gularnie jeżdżę na Wolyń. Runęlo we

byly wsie, mieszkali ludzie.W Ostrów-

cjom, przeciwko pochówkom. Wiele

miejscowości jest bardzo dużo ludzi

mnie to rodzinne tabu.

kach mieszkalo 750 osób. I kiedy pali

Czy Twoja rodzina, babcia, cór-

osób bylo nawet zdziwionych i nie

z Wolynia. Tam mieszka moja babcia,

W tym momencie skupiam się raczej

się domy, burzy się i zostaje pole, to

ka widzialy ten film?

wiedzialy, że jest taka sytuacja. Więc

mój dziadek już nie żyje. Natomiast,

na tym co po prostu jest. Mam tam

nawet po 80 latach te fragmenty do-

Moja rodzina, babcia, wujek, mama,

to jest decyzja polityków, a nie zwy-

tak jak w filmie mogliśmy obserwo-

przyjaciól, ludzi, których bardzo lubię

mostwa tam można znaleźć. Zwlaszcza

czy osoby, które braly udzial w tym

klych ludzi.

wać obawy mojej babci, w tym mo-

odwiedzać, zwlaszcza kiedy Ukraina

że są to często pola uprawne. Co roku tę

filmie, byly na początku bardzo scep-

mencie babcia mi powiedziala nawet,

jest w czasie wojny i kiedy potrzebuje

ziemię orze się i podnosi, więc to bę-

Aby mieszkańcy Ukrainy wię-

tycznie nastawione do mojej podróży.

że jest ze mnie dumna i cieszy się, że

naszej pomocy. Chcę tam jeździć, żeby

dzie zawsze wychodzić. Fragmenty,

cej dowiadywali się na te-

Muszę przyznać, że teraz jest kolosal-

tam pojechalam. Wydaje mi się, że

wspierać osoby poszkodowane przez

które świadczą o życiu, które kiedyś

mat Wolynia, zalożylaś Sto-

na zmiana. Kiedy kręciliśmy film, nie

bylo to bardzo potrzebne mojej rodzi-

wojnę, ale chcę tam też jeździć po pro-

tam bylo.

warzyszenie

Pojednanie

bylo jeszcze pelnoskalowej wojny na

nie, żeby ktoś tam pojechal.

stu, żeby tam być. Bardzo mi się tam

Polsko-Ukraińskie.

W tym roku minęla 80. Rocz-

Ukrainie. Moja babcia wtedy ostrze-

podoba, lubię przebywać na Wolyniu.

W filmie mówisz, że histo-

nica Zbrodni Wolyńskiej. Co

gala mnie i bala się, a teraz wiedząc, że

Z grupą Polaków i Ukraińców zalo-

Czuje się tam dobrze. Mam tę potrzebę

rię o Wolyniu slyszalaś przez

teraz czujesz po tym jak już po-

jeżdżę tam, mimo że trwa pelnoska-

żyliśmy Stowarzyszenie Pojednanie

i po prostu ją realizuję.

lekko uchylone drzwi, że nikt

kazalaś ten film? Co możesz po-

lowa wojna, nie boi się o mnie w ten

Polsko-Ukraińskie. Każdego dnia

glośno o tym nie mówil. Jak się

W filmie jest wzruszający mo-

radzić ludziom, których bliscy

sam sposób. Teraz się boi bardziej, że

dochodzą do nas nowi czlonkowie

stalo, że ta opowieść wrócila do

ment, gdy wychodzisz na to

przeżyli te mordy?

Rosjanie mogą wystrzelić rakietę na

z obydwu państw. Planów mamy

Ciebie teraz?

wolyńskie szczere pole i znaj-

Lwów, czy okolice. Już nie ma takich

dużo, ale niestety nie mogę wszyst-

Moim zdaniem, najważniejsze co

dujesz tam resztki naczynia

obaw, które miala wcześnie.

kich narazie zdradzać. Napewno pla-

Piszę to też w książce, bo ten film

można zrobić to dialog. Otworzyć się

i inne przedmioty. Czy zacho-

Wydaje mi się, że dla mojej rodziny,

nujemy warsztaty pojednania i mam

ma niecale 80 minut i nie widzimy

i po porostu rozmawiać. Musimy pa-

walaś te rzeczy?

przetarlam jakiś szlak do tego stopnia,

nadzieje, że to będzie cykliczne wy-

wszystkiego, co się tam wydarzylo.

miętać, że historia nie jest tylko biala

że teraz moja rodzina bardzo chce tam

darzenie. Będziemy też organizować

Jako mala dziewczynka, przez uchylone

Mam te rzeczy do tej pory, ale tak na-

i nie jest tylko czarna. Najważniejsza

pojechać. Widzieli film. Odpowiedzial

spotkania stowarzyszenia w War-

drzwi uslyszalam historię o mordowa-

prawdę mam tych rzeczy więcej. Ile-

rzecz, którą każdy powinien zrozu-

on także na niektóre ich pytania i te-

szawie, być może także w Lublinie, bo

niu dziecka, które mialo 18 miesięcy.

kroć tam jestem, odwiedzam to pole.

mieć jest to, że to nie jest tak, że każdy

raz oni też wychodzą z zainteresowa-

tam tworzy się mlodzieżówka nasze-

Opowiadal to świadek, który widzial

Za każdym razem, kiedy jestem na

Ukrainiec byl zly czy każdy Polak byl

niem, z potrzebą, żeby tam się wybrać.

go stowarzyszenia. Już mają bardzo

jak ten ktoś rozrywal to dziecko i na-

tym polu, znajduję coraz więcej rze-

zly. To nigdy nie jest tak. Nie możemy

Być może nawet w niedlugim cza-

ciekawe pomysly na projekty. Wyda-

bijal reszty na plot. Uslyszalam to nie

czy. Oczywiście żadnych kości nie

wszystkich wlożyć do jednego wor-

sie wybierzemy się calą rodziną tam

je mi się, że film ,,Sad dziadka" jest do-

wiedząc co wtedy slyszę i nigdy nie py-

przywożę ze sobą, natomiast jeże-

ka, tak jak to teraz próbuje robić Ro-

i ochrzcimy na Wolyniu mojego sio-

brym momentem do rozpoczęcia roz-

tając rodziny o to, co wtedy uslyszalam.

li chodzi o fragmenty naczyń to tak.

sja. Przecież oni was ,,uwalniają". Tak

strzeńca. Temat tabu upadl.

mów, dyskusji. Jakiś czas temu odbyl

Uslyszalam tylko, że to jakiś upowiec

To może ciężko zrozumieć, ale na

mówi ich propaganda. Więc musimy

Teraz rozmawiamy o tym, jak tam jest,

się pokaz filmu w Witrynie Domu

rozrywal to dziecko i robil to na oczach

polu w Ostrówkach jest tego dużo. Za

pamiętać, że historia ma różne odcie-

co jeszcze przetrwalo. Rozmawiamy

Wschodniego w Warszawie, także

matki. Przeżyl brat, który się schowal

każdym razem, kiedy przyjedzie się

nie szarości. Musimy być otwartymi

o przepisach kulinarnych. Okazuje się,

z dyskusją. Film jest przyjmowa-

i widzial jak jego matka i dziecko bylo

tam i spędzi się 5­10 minut, to każdy

na poznanie historii drugiego czlo-

że przepis na tak zwane ciastka z dziur-

ny dobrze. Nie spotkalam się z jakąś

mordowane. To bylo trudne...

coś sobie znajdzie. Tam można wciąż

wieka. Tak też bylo w moim przypad-

ką na śmietanie, na smalcu, które prze-

negatywną opinią, ani ze strony pol-

Najpierw tematem Wolynia nie in-

znaleźć jakieś medaliki, krzyżyki.

ku. Przez pryzmat mojej rodziny by-

trwaly w mojej rodzinie do tej pory, byl

skiej, ani ze strony ukraińskiej. Więc

teresowalam się w ogóle, to byl temat

Natomiast jeśli chodzi o te rzeczy, któ-

lam bardzo negatywnie nastawiona

wzięty prosto z Wolynia. Okazuje się, że

wydaje mi się, że może on nas lączyć

gdzieś na pólce, odlożony. W pelnym

re wręczyla mi pani w Uglach, pozo-

i balam się dialogu o historii Wolynia.

mamy więcej wspólnego, po prostu nie

i sprawić, że ta dyskusja będzie pro-

momencie sięgnęlam po książkę Wi-

stalości po Polakach, to tak naprawdę,

A w tej chwili rozmawiam z Polakami,

zdawaliśmy sobie z tego sprawę. Teraz

wadzić do porozumienia.

tolda Szablowskiego ,,Sprawiedliwi

tego nie widać w filmie, ale mogę zdra-

z Ukraińcami i to jest najważniejsze,

staramy się wracać do naszych korze-

i zdrajcy. Sąsiedzi z Wolynia". To byla

dzić, że to byly rzeczy należące do mo-

poznawanie swojej historii, pozna-

Dziękujemy za rozmowę.

ni, nawet poprzez przepisy kulinarne.

pierwsza książka, po którą sięgnęlam,

jej rodziny. Tutaj nie mam wątpliwości,

wanie historii rodzin.