28

nr 19 (431) 17­30. 10. 2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Saga lwowskiej rodziny Drexlerów (cz. 4)

Zauważono, że w rodzinie

Rodziny oświadczamy, że śp.

Drexlerów objawy

Luna Drexlerówna w przed-

dzień swej śmierci, gdy po mi-

nieuleczalnej choroby

nionym ataku nieprzytomności

psychicznej występowaly

dowiedziala się, że w między-

od pięćdziesiątego roku

czasie byl u niej kaplan ka-

życia. Ignacy Drexler

tolicki, by ją z Panem Bogiem

zmarl w wieku 52 lat,

pojednać, wyrazila żal, że nie

Kazimierz ­ w wieku

mogla go widzieć i oświadczy-

la gotowość przyjęcia kaplana

55 lat. Tragiczną byla

następnego dnia rano. Niestety

również śmierć ich

śmierć nastąpila wcześniej i nie

siostry rzeźbiarki Luny

bylo już czasu na ponowne we-

Drexlerówny, która

zwanie kaplana".

nastąpila w 50 roku życia.

Tym tragicznym akordem za-

kończyla się saga trzech lwow-

skich pokoleń rodziny Drexle-

TEKST I ZDJĘCIA

POMNIK MARII KONOPNICKIEJ

row. Luna Drexlerówna zostala

JURIJ SMIRNOW

L

pochowana na Cmentarzu Ly-

pelna szlachetnej prostoty". Nie-

una Amalia Drexlerówna

czakowskim osobno od innych

stety tablice w Chyrowie i w ka-

od lat mieszkala przy uli-

czlonków rodziny, niedaleko

tedrze lwowskiej zostaly znisz-

cy Pulaskiego 14 (obecnie

Cmentarza Orląt i kaplicy, którą

czone. Zachowala się jedynie

Parkowa) ze swoją matką Euge-

ozdobila tak symboliczną rzeźbą.

tablica we lwowskim kościele

nią Amalią Drexlerową. Dzien-

Na jej grobie ustawiono stylowy

ojców jezuitów. Symboliczne jest

nik ,,Kobieta wspólczesna" tak

pomnik, centralną część które-

również to, że obok znajduje się

opisal jej życie: ,,Życie jej wy-

go zdobi jej wlasna praca, odlana

tablica ku pamięci dziadka Luny

pelnialy sztuka, praca nad wla-

w brązie plaskorzeźba ,,Wtajem-

Drexlerówny kupca Ignacego

snym rozwojem wewnętrznym

niczenie" (Aniol w locie trzy-

Drexlera (1811­1889), kawalera

i pomoc innym na tej samej dro-

mający krzyż z siedmiu różami).

papieskiego orderu św. Sylwe-

dze". W ostatnich latach życia

Twarz Aniola w locie przypomi-

stra, zaslużonego dzialacza spo-

praca dla innych pochlaniala

na twarz mlodej Luny, pelnej ma-

leczno-katolickiego, ,,opiekuna

prawie wszystkie jej sily i czas.

rzeń i nadziei. Po obu stronach

ubogich, dlugoletniego prezesa

Z wielkim natchnieniem praco-

centralnej kompozycji ustawio-

Towarzystwa św. Wincente-

wala twórczo. Ostatnie lata byly

no plyty marmurowe, na których

go a Paulo". Wielką manifestacją

dla Luny Drexlerówny moral-

wymieniono jej najważniejsze

narodową bylo również odslo-

AUTOPORTRET LUNY DREXLERÓWNY

nie bardzo ciężkie. Śmierć bra-

dziela artystyczne. Wymienio-

nięcie pomnika na grobie Ma-

ta Ignacego Tadeusza i chorobę

no m.in. obrazy autorstwa zmar-

roku i upamiętniające 300-le-

trzeciego dnia wzbudzi nas".

rii Konopnickiej w dniu 13 paź-

psychiczną brata Kazimierza

lej, ,mianowicie ,,Madonna", ,,Św.

cie śmierci ks. Piotra Skargi SJ

(Piękne i prawdziwe slowa

dziernika 1935 roku. Niestety

przeżywala bardzo emocyjnie.

Rodzina", ,,Z Aniolami", ,,W świą-

(1546­1612), wielkiego milo-

z samego serca!).

nie zostal zrealizowany projekt

Kolejny cios zadala jej śmierć

tyni", ,,Chrystus i Magdalena".

śnika Ojczyzny i wychowawcy

Nowe dzielo Luny Drexle-

pomnika Marii Konopnickiej dla

matki 22 stycznia 1930 roku.

,,Legenda Graala". Na drugiej ply-

mlodzieży. Wiadomo, że przy-

równy bylo od razu zauważo-

Lwowa, który Luna Drexlerówna

Luna Amalia Drexlerówna

cie umieszczono tytuly jej naj-

bywal nie jeden rok we Lwo-

ne przez krytykę artystyczną

wykonala w 1931 roku.

zmarla 5 listopada 1933 roku.

bardziej znanych i cenionych

wie i wykladal we lwowskim

i kler katolicki. Jeszcze w tym

W  okresie  powojennym

Prawdopodobnie również wo-

rzeźb: ,,Św. Jerzy", ,,Archaniol

kolegium jezuickim. Pierwszą

samym roku powstaly dwie re-

zniszczono kilka dziel autorstwa

kól jej śmierci krążyly po mie-

Michal", ,,Córka Jaira", ,,Kazanie",

tablicę artystka wykonala z to-

pliki tablicy ks. Piotra Skargi.

Luny Drexlerówny, które maly

ście pogloski, które budzily

,,Madonna Obrońców Lwowa".

nowanego gipsu na zamówie-

Pierwszą z nich artystka wy-

religijny lub wyraźnie narodowy

sporo wątpliwości odnośnie

Nawet z wymiany tytulów

nie konwiktu ojców jezuitów

konala dla kaplicy pw. św. Józefa

polski charakter, między inny-

okoliczności ostatnich godzin

dziel można zrobić wniosek, że

we Lwowie. 10 lutego 1912 roku

Zakladu Wychowawczego ojców

mi figurę Matki Boskiej Niepo-

jej życia. Między innymi, mó-

wlaśnie w symbolice religijnej

zostala ona uroczyście wmuro-

Jezuitów w Chyrowie. Drugą ­

kalanej (uroczyście poświęco-

wiono, że zmarla bez spowiedzi

artystka znalazla to, co najlepiej

wana w jeden z filarów w na-

dla rzymskokatolickiej katedry

nej w październiku 1927 roku)

i bez sakramentu namaszczenia

odpowiadalo jej koncepcji arty-

wie glównej świątyni jezuitów

we Lwowie. Tablica w katedrze

przed kościolem w Stryju i figurę

chorych i że do niej nie wezwa-

stycznej. Drugim bardzo waż-

lwowskich. Ks. Skarga zostal

lwowskiej zostala uroczyście

Matki Boskiej na podwórku przy

no księdza katolickiego.

nym aspektem jej twórczości byl

ukazany w prawie naturalnej

wmurowana i poświęcona 29

ul. Lyczakowskiej we Lwowie.

,,Wiek Nowy" umieścil tyl-

gorący patriotyzm, co podkre-

wielkości jako przemawiający

września 1912 roku. Tablicę

Zniszczono popiersie hetmana

ko krótki nekrolog. Również

ślają takie jej prace jak nagrobek

na ambonie, w pólkolistej arka-

wmurowano po prawej stro-

Stanislawa Żólkiewskiego, tabli-

tylko kilka slów napisal ,,Ku-

Marii Konopnickiej i ,,Madonna

dzie dekorowanej wyobraże-

nie wejścia glównego. Tym ra-

cę ku pamięci Józefa Tomickiego,

rier Lwowski". Bylo to dziwnie,

Obrońców Lwowa". W swoich

niami alegorycznymi. Poniżej

zem tablicę wykonano z brązu,

dyrektora tramwajów lwow-

przecież zmarla byla wybitną

pracach religijno-symbolicz-

w prostokątnym polu znajdu-

zaś autorka znacznie zmieni-

skich, w hali maszyn Elektrowni

artystką i dzialaczką spolecz-

nych wyraża artystka ,,marze-

je się napis: ,,1546 Piotr Skar-

la kompozycję na rzecz zmiany

na Persenkówce, również tablicę

ną. W ,,Wieku Nowym" czyta-

nie o dobrym i pięknym świecie,

ga 8.1612. Umie Bóg odmienić

szczególów w celu podkreślenia

ku czci prof. Leona Popielskiego

my: ,,Wczoraj zmarla we Lwowie

pelnym boskiej harmonii i naj-

wyroki swoje jeśli my odmie-

postaci księdza, która nabrala

w sali wykladowej Zakladu Far-

znana artystka-rzeźbiarka Luna

wyższej milości".

nim zlości nasze. Pokutujmy,

ekspresji , a nawet egzaltowanego

makologii UJK.

Amalia Drexlerówna, przeżyw-

Luna Drexlerówna wierzyla

a wracajmy do Boga naszego,

uniesienia. Ambona zostala tyl-

Skandalicznie

wygląda-

szy lat 50. Śp. Zmarla pochodzila

w poslannictwo sztuki w dzie-

a on sam uleczy rany nasze jako

ko lekko podkreślona, zaś pólko-

lo zniszczenie popiersia Ma-

z ogólnie znanej mieszczańskiej

le doskonalenia istoty ludzkiej.

mówi ożywi nas, a po dwu dniu

listą arkadę wypelniono alego-

rii Konopnickiej na jej grobie na

rodziny, przez pewien okres

Artystka byla świadkiem wy-

rycznymi, wyraźnie czytelnymi

Cmentarzu Lyczakowskim. Na-

piastowala zaszczytny urząd

darzeń historycznych, również

wyobrażeniami. Profesor Jurij

wet wladze radzieckie po kilku

radnej m. Lwowa oraz ceniona

osobiście brala aktywny udzial

Biriulow zauważyl, że ,,tablica

latach zmuszone byly zastąpić

byla jako uzdolniona rzeźbiar-

w życiu spolecznym, rozumia-

zostala wykonana w kunsztow-

go kopią. Zdewastowano kapli-

ka. Przez caly szereg lat wysta-

la znaczenie tworzenia sztuki,

nej technice, prawie po malarsku,

cę Orląt Lwowskich i zniszczo-

wiala swoje rzeźby (portrety,

która by nawolywala spole-

no wszystkie rzeźby oltarzowe

kompozycje, fragmenty deko-

czeństwo do naśladowania naj-

(Matka Boska z Dzieciątkiem

ratywne) w salach Towarzy-

lepszych wzorców z przeszlości.

Jezus) autorstwa Luny Drexle-

OŚWIADCZENIE RODZINY

stwa Przyjaciól Sztuk Pięk-

Wśród jej dziel są wlaśnie takie

równy. Nieznani sprawcy zde-

DREXLERÓW

nych, które cieszyly się dużym

calkiem konkretne przyklady,

wastowali również grób Luny

Drexlerówny i grób jej braci

uznaniem krytyki i znawców

jak popiersie hetmana Stani-

Ignacego Tadeusza i Kazimierza.

sztuki... Jest to bolesna szczerba

slawa Żólkiewskiego, wykona-

Zostaly skradzione lub znisz-

wyrządzona przez nieublagal-

ne dla szkoly jego imienia. Życie

czone zdobiące ich groby piękne

ną śmierć Związkowi artystek

i śmierć hetmana za Ojczyznę

odlane w brązie, pelne wymowy

lwowskich".

byly typowym przykladem

symbolicznej, kompozycje rzeź-

Wyrazem nie calkiem zro-

tak ważnego w owych czasach

biarskie. Pomnik na grobie Luny

zumialych okoliczności śmier-

patriotycznego wychowania

Amalii Drexlerówny zostal od-

ci Luny Drexlerówny bylo tzw.

mlodzieży. Jednak najbardziej

nowiony dopiero w latach 90.,

,,Oświadczenie" opublikowane

wymownym  patriotycznym

zaś grób braci Drexlerów znaj-

w prasie, które w imieniu rodzi-

dzielem w twórczości Luny

duje się w stanie zaniedbania po

ny podpisali jej brat Aleksan-

Drexlerówny byly trzy tablice

POMNIK NA GROBIE LUNY

dzień dzisiejszy.

der i siostra Irena: ,,Imieniem

pamiątkowe wykonane w 1912

DREXLERÓWNY

NEKROLOG LUNY DREXLERÓWNY