12

nr 20 (432) 31.10.­16.11. 2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Prezentacja nowej książki Dmytra Antoniuka

We Lwowskiej

się natomiast żydowski cmen-

tarz-kirkut, utrzymany w do-

Narodowej Naukowej

brym stanie dzięki mecenatom

Bibliotece im. Wasyla

z Izraela.

Stefanyka odbyla się

Dmytro Antoniuk wyznal, że

prezentacja nowej książki

wlaśnie Podole i Wolyń są ulu-

kijowskiego dziennikarza

bionymi miejscami jego podró-

i krajoznawcy Dmytra

ży, natomiast nie dotarl na ra-

Antoniuka ,,Zamki

zie na Zakarpacie i Bukowinę.

Podczas swych podróży autor

i rezydencje w Ukrainie

napotkal wiele przykrych wi-

związane z rodami

doków zrujnowanych zabyt-

polskimi". Dmytro

ków oraz obojętnych na to lu-

Antoniuk jest znanym

dzi. Calkiem niedaleko Lwowa,

i popularnym autorem

w dawnej wsi Chlopy, niedale-

w Ukrainie, również

ko Lubienia Wielkiego, popada

w calkowitą ruinę palac hra-

w Polsce, zaś jego

państwem" i wyznaczyl ,,grani-

biów Lanckorońskich. Lub też

poprzednie książki

cę" z Imperium Rosyjskim. Uży-

wieś Przyluckie przy obwod-

byly wydane zarówno

wal bezprawnie tytulów: hrabia

nicy Lucka. Jest to gniazdo ro-

w języku ukraińskim, jak

i dziwacznych ,,Dux" i ,,Redux".

dzinne Gabrieli Zapolskiej. Po

i w polskim. Już od lat

W Mińkowcach wybudowal

dawnej neogotyckiej rezyden-

wspólpracuje z naszym

rezydencję, otoczoną murem

cji zostala tylko smutna ruina

z wieżami i bramą wjazdową,

oraz tablica pamiątkowa i stare

czasopismem ,,Nowy

która wyobrażala front świąty-

zdjęcie obok.

Kurier Galicyjski" i jest

DMYTRO ANTONIUK

ni greckiej. W sąsiedniej wiosce

Jest też sporo pozytywnych

stalym korespondentem

ukraińskim patriotą, lecz od

podczas ostrzalów i bombardo-

Ostrokowie zbudowal na wzgó-

przykladów. Na przyklad pa-

z różnych, nawet

lat wysoko ceni kulturę pol-

rzu zamek, który mial przypo-

wań rosyjskich. Tylko na stro-

lac w Korsuniu (obecny obwód

najdalszych miejscowości

ską, wspólne polsko-ukraińskie

minać średniowieczny kasz-

nie internetowej ukraińskiego

czerkaski) Stanislawa Ponia-

Ukrainy.

dziedzictwo, wspólną polsko-

Ministerstwa Kultury takich

tel. Urządzal corocznie święta,

towskiego, bratanka króla Sta-

-ukraińską historię i uważa, że

zniszczonych podczas wojny

mianowicie 1 stycznia, święta

nislawa Augusta Poniatow-

opisane w jego książce zabytki

zabytków jest już ponad 500.

majowe i dożynki 15 sierpnia.

skiego. Za czasów sowieckich

TEKST I ZDJĘCIA

są też częścią ukraińskiej kul-

Nazywal owe dożynki ,,świętem

Dmytro Antoniuk przypomnial

w palacu mieścilo się muzeum

JURIJ SMIRNOW

D

tury, sztuki, ukraińskiego dzie-

Cerery", występowal w rzym-

między innymi los zrujnowa-

bitwy pod Korsuń-Szewczen-

mytro Antoniuk od lat po-

dzictwa historycznego. Między

nego zabytkowego rzymskoka-

skiej todze, również w dziwacz-

kowym w 1944 roku. Staly tam

dróżuje swoim samocho-

innymi powiedzial:

tolickiego kościola w Bachmu-

ne stroje byla ubierana jego licz-

ogromne plansze, zdjęcia, wo-

dem po wsiach i malych

­ Odchodzi na plan dalszy

cie. Jeszcze w styczniu 2023

na rodzina, administracja jego

jenna technika... Teraz sytu-

miasteczkach, dokąd przed nim

stereotyp, że owe zabytki nie są

majątków i chlopi. Do kościola

roku udalo się jemu odwiedzić

acja się zmienila: usunięto so-

nie dotarl żaden krajoznawca.

nasze, ukraińskie, lecz polskie,

przybywal na wysokim wozie,

Bachmut i zrobić zdjęcia nie-

wiecką propagandę i wszystkie

Opisuje i fotografuje zapomnia-

otóż niech Polacy przyjeżdża-

których zabytków, również

niby mitologicznym rydwa-

plansze. W palacu zrobiono re-

ne zabytki dawnych czasów:

ją i odbudują. Ludzie zaczyna-

tego kościola, które demonstro-

nie, przybranym kobiercami

mont. Odnowiono piękną salę

zamki, palace, kościoly, klasz-

ją rozumieć, że to też nasze, że

wal podczas spotkania.

i makatami, ciągniętym przez

balową, odslonięto cenne malo-

tory, kaplice. Alarmuje o ich

znajduje się na terenie Ukrainy,

cztery bawoly. W ręku trzy-

Innym bardzo ważnym pro-

widla ścienne, zadbano o wielki

stanie, często krytycznym, lub

jest naszym skarbem i naszym

mal coś w rodzaju wyzloconego

blemem jest wykorzystanie za-

stary park dokola palacu.

nawet o pelnej ruinie cennych

zadaniem jest dbać o nie.

bytkowych palaców i zamków.

pastoralu. W 1816 roku doszlo

Kolejny przyklad. Tym ra-

pamiątek architektury, wzywa

Autor opisal w swojej książce

Tam, gdzie jest gospodarz, gdzie

do ostrego zatargu z katolic-

zem Olyka na Wolyniu, daw-

do ratowania zabytków wspól-

(lub jak wolicie ­ przewodniku)

funkcjonuje na przyklad szko-

kim biskupem kamienieckim.

na rezydencja możnego rodu

nego polsko-ukraińskiego dzie-

tylko zabytki dziś istniejące,

la, muzeum, nawet sklep, tam

Wladze świeckie też mialy dość

Radziwillów. Ogromny zamek

dzictwa kulturowego. Temu

w różnym stanie zachowania.

zabytek żyje. Tam, gdzie zaby-

ekstrawagancji  starzejącego

otoczony murem, wieże, mo-

problemowi jest poświęcona

Do każdego z nich można poje-

tek stoi pusty i nie jest użytko-

się ziemianina i do Mińkowiec

numentalna brama wjazdo-

w znacznej mierze jego nowa

chać i zwiedzić. Nie pisal o za-

wyslano żandarmów, którzy go

wany, postępuje jego rujnacja.

wa, ogromne malo znane pod-

książka. Jest to bardzo solidny

bytkach, które zostaly calkowi-

Autor przytoczyl caly szereg

aresztowali i przywieźli do Ka-

ziemia. Za czasów sowieckich

tom, który liczy 720 stron i 230

cie zniszczone i już nie istnieją,

ciekawych historii i posta-

mieńca Podolskiego. Więzienie

byl tam szpital dla psychicznie

zdjęć autorskich, zawiera rów-

jakkolwiek cenne i ważne kie-

ci historycznych oraz wspól-

bylo raczej symboliczne, gdyż

chorych, wnętrza byly bardzo

nież wspólczesną mapę opisa-

dyś byly. Zauważyl, iż możliwe,

czesnych entuzjastów i mece-

Marchocki przebyl je w spokoju.

zniszczone, ale na zewnątrz za-

nych zabytków, których liczba

że kiedyś napisze, ale to będzie

natów, którzy ratowali i ratują

Obecnie po licznych palacach

mek wygląda nadal bardzo im-

sięga 512.

inny temat i inna książka.

i zamkach Marchockiego zosta-

opuszczone i nikomu nie po-

ponująco. Dwa lata temu szpi-

Nazwisko Dmytra Antoniu-

Niestety, w wielu przypad-

trzebne zabytki.

ly ruiny, tylko w Mińkowcach

tal się wyprowadzil, zaś zamek

ka i jego prace autorskie są do-

kach opisane przez niego obiek-

Jednym z najbardziej znanych

ocalala część zabudowań daw-

stoi pusty. Trzeba coś robić, ra-

brze znane w Polsce. Otóż przed

ty znajdują się w stanie daleko

nego dworu pańskiego. W tym-

XIX-wiecznych dziwaków byl

tować, nie dopuścić, aby popadl

lwowską, odbylo się kilka pre-

posuniętej ruiny i za kilka lat

na Podolu Ignacy Ścibor-Mar-

że obwodzie chmielnickim na

w zupelną ruinę. Tym bardziej,

zentacji ,,Zamków i rezyden-

mogą przejść do rejestru nie ist-

chocki (1755­1827), wlaściciel

Podolu zachowal się w dość do-

że obok jest piękny przyklad

cji..." w największych miastach

niejących. Wedlug obliczeń au-

rozleglych dóbr, między innymi

brym stanie palac hrabiów Or-

pozytywnych dzialań. Chodzi

polskich, mianowicie w War-

tora, okolo 30% opisanych przez

miasteczka Mińkowce, również

lowskich w Malejówce. Obecnie

o monumentalną zabytkową

szawie, Krakowie, Poznaniu...

niego palaców i zamków już

okolicznych wsi i folwarków,

w palacu znajduje się muzeum,

XVII-wieczną barokową ko-

Autorskie spotkanie we Lwowie

teraz są w stanie zagrożonym,

zamieszkalych lącznie przez

otoczone pięknym starym par-

legiatę pw. Św. Trójcy, również

zebralo sporo ludzi, największa

awaryjnym i za 5­7 lat po nich

1881 ,,dusz" męskich. Swoje po-

kiem. W Satanowie w obwo-

fundacji Radziwillów. Ten ,,naj-

sala biblioteki im. W. Stefanyka

może nie zostać nawet śladu ­

siadlości oglosil ,,niepodleglym

dzie chmielnickim zachowal

piękniejszy kościól Wolynia"

byla po brzegi wypelniona, zaś

ich po prostu nie będzie. Ukra-

też przez lata stal opuszczony

po prezentacji wszystkie obec-

ina stracila już wiele zabytków,

i niszczal, popadal w ruinę. Już

ne egzemplarze książki zosta-

a może stracić jeszcze więcej.

za czasów niepodleglej Ukrainy

ly wykupione (nie zważając na

W swoich opisach Antoniuk

nastąpily radykalne zmiany.

dość wysoką cenę). Samo spo-

przedstawil aktualny stan za-

Rozpoczęto dlugoletnie polsko-

tkanie autorskie trwalo prawie

bytków, które każdy zwiedzil

-ukraińskie prace konserwa-

dwie godziny, bylo dużo py-

osobiście, niektóre kilka razy

torskie, które trwają po dzień

tań, trwala ciekawa dyskusja,

i zafiksowal ich stan. Celem

dzisiejszy. Świątynia jest nie do

w której wziąl udzial między in-

jego opisów jest między inny-

poznania ­ po prostu powstala

nym profesor Bogdan Hud, zna-

mi zainteresowanie Ukraińców

z ruin. Prace finansuje polskie

ny lwowski historyk.

i turystów zagranicznych i za-

Ministerstwo Kultury i Dzie-

We wstępie Dmytro Antoniuk

chęta do zwiedzania opisanych

dzictwa Narodowego i war-

podkreślil, że nie jest zawodo-

zabytków. Może teraz takie

szawski Instytut ,,Polonika".

wym historykiem, czy history-

podróże nie są na czasie, ale po

Dmytro Antoniuk wysoko

kiem sztuki, ale dziennikarzem

zwycięstwie nad wrogiem po-

ocenil wspólne polsko-ukraiń-

i krajoznawcą, dlatego prosil od-

trzeba poznania wlasnej histo-

skie prace konserwatorskie we

bierać jego nową książkę nie jako

rii i kultury będzie jak najbar-

Lwowie, które uważa za przy-

traktat naukowy, lecz jako prze-

dziej aktualne.

klad ratowania innych obiek-

wodnik lub informator. Podkre-

Bardzo bolesne, że nasze

tów na Ukrainie, również opi-

ślil również, że jest Ukraińcem,

zabytki giną wlaśnie teraz,

sanych w jego książce.