25

nr 20 (432) 31.10.­16.11. 2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Podniósl kowalstwo do poziomu sztuki

W Muzeum Narodowym

we Lwowie otwarto

wystawę prac 80-letniego

Oleha Bońkowskiego,

zalożyciela szkoly

artystycznej obróbki

metali i światowej

slawy przedstawiciela

ukraińskiego kowalstwa

artystycznego.

TEKST I ZDJĘCIA

KONSTANTY CZAWAGA

E

kspozycja zawiera licz-

ne dziela sztuki sakralnej,

Antyterrorystycznej) i prze-

OLEH BOŃKOWSKI

wyroby do użytku we-

bywali wtedy na pierwszej linii

wnętrznego i zewnętrznego,

frontu, postawilem sobie za cel

a także fotografie rozpoznawal-

wykonanie serii kutych krzy-

nych dziel sztuki, które staly się

ży, by potem zrobić wystawę

częścią architektury Lwowa,

poświęconą zwycięstwu Ukra-

miast Ukrainy i świata. Wy-

iny nad Moskwą ­ wyjaśnil

starczy wspomnieć przepiękny

Oleh Bońkowski. ­ Są to duże,

wystrój wnętrza i kutą bramę

krzyże monumentalne o wiel-

kawiarni w stylu ormiańskim

kości 2­2,5 metra. Ten krzyż

,,Ararat ­ Urartu" przy uli-

jest poświęcony Niebiańskiej

cy Ormiańskiej 31 we Lwowie

calym świecie i podnioslem je

Setce. Wszystkie sto gwiazd

czy inne dziela mistrza w tym

do profesjonalnego poziomu.

wyglądają jak aura na niebie.

mieście ­ oryginalne żyrando-

Oleh Bońkowski jest uczest-

Krzyż ,,Nad polami spalonych

le w dawnym klasztorze domi-

nikiem prestiżowych sym-

sloneczników" powstal po kon-

nikańskim (obecnie Muzeum

pozjów kowalskich na Ukra-

templacji pól spalonych przez

Historii Religii) czy niezwy-

inie, w Stanach Zjednoczonych

,,grad". 13 września 2017 roku

kle ogrodzenie metalowe klatki

i Europie. Poznal też kolegów ze

we wsi Karaczynów kolo Jawo-

schodowej cerkwi św. Onufrego

zrobić z żelaza to, co kobieta robi

Stowarzyszenia Polskich Ar-

rowa w obwodzie lwowskim.

klasztoru Bazylianów.

z ciasta. Bardzo się cieszę, że

tystów Kowali. Przez pięć lat po

Zostal odslonięty i poświęco-

Podczas otwarcia wysta-

mam tak wielu wielbicieli tak

pól roku pracowal w USA, gdzie

dwóch prętów (linii). Jest znany

ny jako znak pamięci Niebiań-

wy jej kurator, profesor Lwow-

starożytnego rzemiosla, jakim

zostal wydany album z jego

od czasów starożytnych, w po-

skiej Setki Bohaterów, Boha-

skiej  Narodowej  Akademii

jest kowalstwo.

dzielami. Jego zwierzęta, ptaki

gaństwie jako znak sloneczny,

terów ATO i bohaterów walki

Sztuk Pięknych, doktor histo-

Oleh Bońkowski należy do

i owady wykute z żelaza są te-

być może byla to pierwsza de-

wyzwoleńczej przeciwko Mo-

rii sztuki Rostyslaw Szmahalo

kohorty artystów, których wy-

raz w USA, Szwajcarii, innych

koracja odzieży, kiedy zaczęto

skwie. Krzyż ten jest uosobie-

powiedzial:

chowala epoka underground.

krajach.

haftować prostym ,,krzyżem".

niem cierpienia Ukrainy.

­ Przez tysiące lat kowal-

Dopiero przy drugiej próbie

­ Nigdy nie pozwolilem so-

Każdy z krzyży artysty ma in-

­ Dzisiejszy dzień jest dla

stwo wykuwalo ducha i wolność

zostal przyjęty w 1984 roku do

bie na jakikolwiek plagiat ­

dywidualną formę figuratyw-

mnie najszczęśliwszy ­ nie

wszystkich narodów, zaś moc

Związku Artystów Ukrainy,

stwierdza mistrz. ­ Lubię robić

ną, w większości nie są one

ukrywal swoich emocji Oleh

starożytnego rzemiosla w naj-

ponieważ kowalstwo uważano

rzeczy, które sam wymyślilem.

przeznaczone dla konkretnego

Bońkowski. ­ Zawsze marzy-

wyższej formie sztuki dotarla

za wylącznie rzemioslo.

Nigdy nie czerpalem pomyslów

obiektu sakralnego, to znaczy

lem, że moja żona i synowie

do naszych czasów. Lwów, który

­ Musialem wykonać jedną

z katalogów dla klientów.

pojawiają się jako niezależna

będą ze mną w tym dniu.

jest bogaty w metal architekto-

pracę ideologiczną ­ uśmie-

Szczególne miejsce na wy-

rzecz artystyczna".

Znów byli razem, pomimo

niczny, jest prawdopodobnie jed-

cha się. ­ Nazwalem ją ,,Pieśń

stawie zajmują jego różnorod-

Zdaniem Oleha Bońkowskie-

tego, że synowie nadal są w sze-

nym z pięciu najlepszych miast

i praca". Byl to obraz sierpów

ne i nietypowe pod wieloma

go ,,wolność twórcza" w tej dzie-

regach Sil Zbrojnych Ukrainy.

na Ukrainie w tej dziedzinie. Tak

i mlotów. Jest też w ekspozy-

względami krzyże, które mają

dzinie pozwolila mu ekspery-

Przed wojną Danylo pracowal

się zlożylo, że w polowie XX wie-

cji tej wystawy. Jako jedyny

znaczenie religijne, mitologicz-

mentować i fantazjować do woli,

ze swoim ojcem, a Maksym jako

ku kowalstwo zniknęlo z are-

w tym kraju otrzymalem tytul

ne i są obecne w życiu ducho-

uciekając się do różnych elemen-

artysta grafik. Maria Bońkow-

ny rzemieślniczej i artystycznej

Ludowego Artysty Ukrainy ,,za

wym wielu ludzi.

tów dekoracyjnych i form pla-

ska jest artystą-restauratorem,

na prawie pól wieku. W latach

osiągnięcia w metaloplasty-

Lwowski badacz sztuki prof.

stycznych, nie tracąc przy tym

kierownikiem dzialu Muzeum

70. i 80. rozpocząl się europej-

ce artystycznej". Cieszę się, że

Wolodymyr Badiak tak napi-

kanonicznej sylwetki krzyża.

Historii Religii we Lwowie.

ski ruch na rzecz ożywienia

przyczynilem się do odrodze-

sal o krzyżach Oleha Bońkow-

­ W 2014 roku, kiedy moi

Oleh Bońkowski jest arty-

przemyslu kowalskiego. Jednym

nia wysokiego rzemiosla, które

skiego: ,,Symbol jest niezwykle

synowie Danylo i Maksym za-

stą-nauczycielem, zalożycie-

z pierwszych, który sięgnąl po

kiedyś istnialo na Ukrainie i na

prosty: prostopadle przecięcie

częli walczyć w ATO (Operacji

lem Katedry Metalu Artystycz-

mlot w naszym kraju byl Oleh

nego na Lwowskiej Narodowej

Bońkowski, absolwent Wydzialu

Akademii Sztuki.

Szkla. Początkowo Oleg ekspe-

­ Nasz wydzial powstal

rymentowal z metalem i szklem.

w 1992 roku dzięki ówczesne-

A potem, poczuwszy moc i moż-

mu rektorowi Akademii Ema-

liwości kutego żelaza, radykalnie

nuelowi Myśko ­ powiedzial

zmienil swoją pracę.

prof. Oleh Bońkowski. ­ Cie-

Rostyslaw Szmahalo zazna-

szę się, że prawie wszyscy moi

czyl, że dziela Oleha Bońkow-

studenci radzą sobie i pracują

skiego nawiązują do tradycji

w swoim fachu nawet w tych

ukraińskiej sztuki ludowej,

trudnych wojennych czasach.

pokazują najstarsze techniki,

Nasza rozmowa potoczyla

estetykę  bożonarodzeniową

się dalej w jego kuźni na lwow-

i huculską.

skim Zamarstynowie. Opowia-

Chcialbym dodać, że pocho-

da tam o swoich dzielach roz-

dzący z Wolynia Oleh Bońkow-

rzuconych po calym świecie.

ski po studiach artystycznych

Pokazal też swoją książkę no-

aktywnie zajmowal się malar-

wel. Poświęca teraz więcej cza-

stwem, a nawet wydano album

su swej pracy pisarskiej.

z jego obrazami.

Wystawa Oleha Bońkow-

­ Kowalstwo jest rzeczą nie-

skiego, którą można oglądać

znaną, można je stale ulepszać

w glównym budynku Muzeum

­ opowiadal o swojej pracy Oleh

Narodowego przy Alei Swobo-

Bońkowski. ­ Podążam śladami

dy 20 we Lwowie, potrwa do 5

starych kowali. Jeden z nich po-

listopada. Potem będzie ekspo-

wiedzial: dobry kowal powinien

nowana też w Kijowie.