11

nr 1 (437) 19­29. 01. 2024

W0lna Trybuna

www.kuriergalicyjski.com

Z zalożonymi rękoma

nie przedstawia sobą Żdun. Watnik nie

swoją drogą oryginalny cytat z wojaka. Są

ma w sobie bowiem nic z biernego obser-

niezliczone warianty wojaka-grafiki ­ ,,do-

omer" (mlody czlowiek pokonany przez ży-

watora rzeczywistości, o nie! On stara się

tę rzeczywistość wspóltworzyć. Epatuje

cie, bez szans na związek, awans spoleczny

Gdy w 2016 roku

przy tym brudem, glupotą, chamstwem,

i materialny, przytloczony oczekiwaniami

holenderska artystka

szarością i beznadzieją, równocześnie

wobec niego, oddający się nalogom i wy-

Margriet van Breevoort

dając upust fanatycznemu przekonaniu

tracaniu czasu). Jest ,,NPC" (doslownie nikt,

o wlasnej wielkości. Ten samozwańczy

skrajna forma szarego czlowieka), ,,bo-

kończyla pracę na swoim

nadczlowiek odznacza się brutalnością

omer" (przedstawiciel starszego pokolenia

najnowszym dzielem

i agresją, co wzmaga tylko jego alkoho-

z sukcesami nierozumiejący wspólczesne-

,,Homunculus loxodontus"

lizm. Bezlitosny morderca, nieokrzesany

go świata wspólodpowiedzialny za stan

nie mogla podejrzewać, że

barbarzyńca, religijny fanatyk ­ epitety

doomera), ,,coomer" (personifikacja samot-

podbije ono serca rosyjskich

można by mnożyć w nieskończoność. Po-

ności przekladanej na zatracanie się w ero-

internautów. A jednak,

stać Raszki miala być odbiciem rosyjskie-

tyce)... Slowem, caly mikrowszechświat

Żdun (Ждун, ros. ,,ten,

go nacjonalisty-imperialisty, tego samego

ludzkich nieszczęść skondensowanych

który czeka") stal się dla

,,orka", który przyjechal na Ukrainę gwal-

w prymitywnych w gruncie rzeczy obraz-

Rosjan najdoskonalszym

cić, mordować i kraść pralki. Ma być mak-

kach. Jedni używają ich jako żartu, którym

symalnie odrażający, porażać swą brzydo-

można opisać troski i niezrozumienie dla

zwierciadlem, w jakim

tą i tępotą.

pokolenia Z, drudzy oddają nimi swoje sta-

mogli zobaczyć samych

Można zastanawiać się, czy aby nie

ny, nierzadko kryjąc ból pod plaszczykiem

siebie. Fenomen osobliwej

stanowi swoistego odreagowania niechęci

ironii. Jeszcze inni starają się opowiadać za

instalacji mówi o tym

i strachu obywateli niepodzielających wiel-

pomocą wojaka i jego rodziny kompletne

narodzie o wiele więcej,

koruskiej retoryki. Może przerażać ich, że

historie, jak mający prawie milion subskry-

niż ktokolwiek móglby

w telewizji dziennikarz i obrońca praw ge-

bentów w serwisie YouTube użytkownik

przypuszczać.

jów Krasowski rozplywa się nad topieniem

,,MillenniaThinker" (swoją drogą, również

ukraińskich dzieci, w czym wtóruje mu lu-

Polak) tworzący krótkie materialy na po-

biany pisarz-fantasta Lukajenienko. Może

graniczu opowiastek socjologicznych i hor-

MACIEJ SERŻYSKO

mierzić go, gdy widzi syna sąsiadów idące-

roru psychologicznego.

go na zebranie putinowskiej mlodzieżówki

Bywa też, że prawdę o tobie odnajdu-

Żduna, w anglosferze zwanego Snor-

,,Nasi". Może zbierać go na wymioty, gdy

je w memie ktoś zupelnie inny. Tak bylo

się o przywolanie ,,wojak", prosty, czarno-

pem, zlośliwi mogliby uznać za karykaturę

Ale najwyraźniej nie tylko. Postać Żdu-

przez miasto paraduje Junarmia w radziec-

z ,,Raszką Watnikiem Kanciastoportym",

bialy rysunek twarzy, będący dziś jednym

sztuki wspólczesnej, tworzonej w myśl za-

na doslownie zalala Runet.

kich mundurach. Może drżeć, gdy w cerkwi

mówiąc slangiem internetowym, ,,Spon-

ze swoistych symboli kultury sieciowej.

Rosjanie blyskawicznie dostrzegli w Żdu-

sady ,,nie ma być ladne, tylko oryginalne".

Plik, nazwany oryginalnie cieplatwarz.jpg,

u boku popa stoi chuligańska bojówka pra-

geBobem Kanciastoportym po tygodniu

nie swoje największe wady narodowe, wyka-

Van Breevoort, gdy zaoferowano jej przy-

woslawnych fundamentalistów. Co z tego?

w Rosji". Narodzil się w 2011 roku na

zując się przy tym poglębioną (i nader celną)

pochodzi ponoć z polskiego forum obraz-

ozdobienie szpitala dziecięcego w Lejdzie,

W Rosji z Raszki śmieją się przecież Żduny.

VKontakte jako zrusyfikowana parodia

kowego, gdzie pojawil się okolo 2009 roku.

postawila na sporych rozmiarów... Coś. Co

refleksją. Przedstawiany często jako pogrą-

Czy nie jest też tak, że Rosjanin przedsta-

amerykańskiego pierwowzoru. Za jego

Rozglosu nabral za sprawą Polaka tworzą-

konkretnie? Trudno powiedzieć. Na pewno

żony w zbiorowej malignie naród obnażyl

wiając siebie jako zdominowanego przez

powstaniem stal co prawda rosyjski saty-

cego na niemieckim forum Krautchan pod

niespodziewanie coś, czego malo kto by się

jest to postać ­ wielka, szara, przypomi-

watniki, nie czuje już obowiązku buntu,

ryk Anton Czadski, lecz na masową skalę

pseudonimem ,,wojak" wpisy przesycone

u Rosjan doszukiwal ­ samoświadomość. Na-

nająca napuchlą larwę z glową lwa mor-

skoro i tak skazany jest na klęskę? Utrwa-

wizerunek ten rozpowszechnili dopiero in-

frustracją i smutkiem. Pieczętowal się przy

iwnie byloby jednak sądzić, że wstrząsnęla

skiego i splecionymi na brzuchu ludzkimi

lając takie przekonanie zdejmuje z siebie od-

ternauci ukraińscy po agresji z 2014 roku.

tym ,,cieplą twarzą". Z biegiem lat obrazek

nimi holenderska rzeźba, że za jej sprawą

dlońmi. Siedzi w ciszy na krześle pocze-

powiedzialność za walkę o inną ojczyznę ­

Za ich sprawą Raszka triumfalnie powrócil

ten wyrósl na zbiorową twarz anonimo-

obudzili się z wielowiekowego snu. Stanąw-

kalni, wpatrując się przed siebie wzrokiem

sprawiedliwą, postępową, demokratyczną.

na lono runetu. Część użytkowników fak-

wych ,,przegrywów", ludzi o stlamszonej

szy przed osobliwym lustrem i spojrzawszy

równie tępym, co świadomym swej tępoty.

Nie jest przecież samobójcą. Co on takiego

tycznie, śmiala się z tego, co sobą repre-

wrażliwości, nieodnajdujących się w spo-

prosto w oczy odbiciu obdartemu z ulud

Żdun nie wyraża żadnych emocji, po pro-

może zdzialać? Ryzykuje tylko, że odwie-

zentowal. Inni natomiast zaadoptowali go

leczeństwie i relacjach międzyludzkich, sa-

o wielkości i mitu tajemniczej ,,rosyjskiej du-

stu jest, biernie oczekuje nie wiadomo na

dzą go ,,prawdziwi patrioci" z kijem bejsbo-

jako symbol dumy narodowej. Kim jednak

motnych i nieszczęśliwych. Wyewoluowal

szy", wzruszyli ramionami. Zaśmiali się, po-

co. Trwa w zawieszeniu, godzi się na swój

lowym. A tak to usiądzie się, splecie szare

jest ten jakże sympatyczny stworek?

w rozmaite formy pokrewne, dając począ-

kręcili glowami z poblażaniem i przeszli nad

los i nie zaprząta sobie glowy myślami

dlonie i jakoś przebieduje. Przecież i tak nie

Jak to gąbki, czy też wata mają w zwy-

tek memom wychodzącymi daleko poza

tym do porządku dziennego. ,,Tacy jesteśmy,

o jego zmianie. Rozpościera się wygodnie,

ma się nóg.

czaju, Raszka nasiąkl największym krajem

obszar humorystyczny, a wkraczającym na

co poradzić". Doprawdy, trudno o dobitniej-

nie przejmując się tym, że nie ma nóg ­ i tak

Rosja stoi dziś nie watnikami, tylko

świata w stopniu zagrażającym zdrowemu

grunt diagnozowania problemów wspólcze-

sze potwierdzenie zbiorowej autodiagno-

by nigdzie nie poszedl. Jest równocześnie

Żdunem. Problem z Rosjanami nie polega

rozsądkowi. Nazwę swą wziąl od wacia-

zy. Żdun rozsiadl się wygodnie nad Wolgą

sności. Problemów, których starsze pokole-

namacalny i zanurzony w rzeczywistości,

na tym, że nie potrafią być cywilizowa-

nej kufajki, atrybutu Rosjanina biednego,

nia nie potrafią dostrzec, a co dopiero zrozu-

i splótl wymownie swe dlonie.

co nieobecny. Jeżeli wierzyć slowom rzeź-

nym narodem, tylko na tym, że czują, że

choć dumnego. Raszka jest kompilacją

mieć. Jest ,,I know that feel, bro" ­ symbol

Historia ta nie stanowi w dziejach inter-

biarki, obrazuje stan czlowieka czekające-

nie muszą.

wszystkiego, co w Rosji najgorsze, a czego

solidarności w nieszczęściu ,,anonów",

go w kolejce do lekarza.

netu w żadnym razie precedensu. Aż prosi

Relacje polsko-ukraińskie czeka rok próby

Już drugie Święta

zbyt maly wysilek w sprawie ratowania

o świadomość, że masy narodu są chime-

niezmienna od wieków. Co więcej ­ wlaśnie

subkulturą, niejednokrotnie wypraszaną

z rzędu Ukraińcy spędzą

rycznym stworzeniem i pokladać w nich

naszych relacji. Można jedynie zasuge-

z salonów przez poważnych panów, dla

teraz, w tym momencie, gdy opadają do-

pod bombami. Czy nas to

nadzieję na zrozumienie procesów ge-

rować nowym rządzącym, by jako prze-

których sąsiedztwo to przecież Niem-

raźne emocje, warto zadać sobie pytanie

obchodzi? W końcu od paru lat

ciwnicy populizmu, którymi się mianują,

opolitycznych znaczy tyle, co wymagać

o testament zwolenników pojednania: Czy

cy i Rosja, a w Kijowie ­ miejscu na tyle

ten ciąg skojarzeń jest plynny:

powolali do życia odpowiednie instytucje;

i na ile można stwierdzić, że zrozumieliśmy

od rozemocjonowanego kolegi, by zacząl

kluczowym dla Rosji ­ na powstanie nie-

Ukraina, wojna, czolgi,

takie, które spelnialyby swoją rolę, zajmu-

myśleć racjonalnie. ,,Jak racjonalnie, co ra-

kluczowość naszych związków?

podleglego państwa nie ma co liczyć.

żolnierze, placzące matki.

jąc się propagowaniem i rozpowszechnia-

cjonalnie?" ­ uslyszymy ­ ,,Nie widzisz, co

Józef Lobodowski pisal, że pojednanie

Underdogiem byl Józef Lobodowski, gdy

Dlaczego ma nas to ruszać?

się dzieje?! Ukraińcy balują za nasz koszt!

niem dziedzictwa, powtarzając za Okuli-

polsko-ukraińskie jest zadaniem intelektu-

w otwartej polemice z Wladyslawem

To w końcu stan naturalny

czem, ,,dzieci cywilizacji jagiellońskiej",

Polacy blokują granicę!". Tak oto owe ,,za-

Studnickim obalal jego stwierdzenia, jako-

alnym; nie wystarczy powiedzieć ,,kocham

tamtej części świata. Poza

tym sposobem przekazując idee ,,z góry do

danie intelektualne" zostaje oblane przez

Polskę" lub ,,kocham Ukrainę", by cokol-

by ,,na Ukrainie nie bylo woli niepodleglo-

tym, wojna byla tam już

dolu". Tylko w takich wspólnotach, po bra-

wiek w tej materii osiągnąć. Równocześnie

tych, którzy nie zdali podstawowej lekcji ­

ści"; outsiderami, godnymi zaledwie mar-

dekadę temu, wciąż jest i zdaje

terskim uniesieniu, po chwilach kryzysów

o rzeczywistości jako zjawisku zlożonym.

utrzymywal w swoich ,,myślach o Polsce

ginalnego wspomnienia w podręcznikach

się, że utknęla w momencie

Tak więc prezentują się nasze stosun-

i zwątpień, można wyciągnąć sensowne

i Ukrainie", że fakt naszej wspólzależ-

literatury, byli Malczewski, Goszczyński

patowym. ,,Czy mamy więc

wnioski z polsko-ukraińskich ,,przygód".

ki: w humanistyczny odruch solidarności

i Zaleski ­ polscy romantycy szkoly ukra-

ności powinien zrozumieć ,,caly naród".

oszaleć, czytając codziennie

Tylko tak można realizować zadanie in-

wkrada się instynkt plemienny. Jeśli kto-

Cóż, wymaganie intelektualnego wysilku

ińskiej. Wszyscy oni w ten lub inny sposób

o śmierci dzieci? Może malo

telektualne, o którym wspominal autor

kolwiek z polityków nowej wladzy zacznie

od ogólu spoleczeństwa ma dlugą trady-

przekonywali, że czy się to komu podoba

nam krwawych obrazków

,,Przeciw upiorom przyszlości". W poje-

cję i równie dlugi spis klęsk; najczęściej

mu sprzyjać lub choćby go ignorować ­

czy nie, jesteśmy wspólzależni, a mądre

z Irpienia i Buczy?". Tak oto

dynkę jesteśmy skazani na klęskę.

skutki tego będą oplakane. Każda wladza,

zapomina się, że tzw. ,,ogól" nie ma żad-

zbliżenie między naszymi narodami jest

­ niestety, nie bezzasadnie ­

która próbowala się wdzięczyć do maso-

Podstawowy wniosek ma wymiar uni-

nego obowiązku myśleć, a już na pewno

rzeczą wartą nie tylko intelektualnego

odwraca się oczy od ludzkiej

wersalny: wymagać należy w pierwszym

wych odruchów, kończyla wlasną klę-

­ stawiać w centrum swojego życia umy-

ryzyka; jest ono integralną częścią naszej

tragedii. Równolegle zdaje

rzędzie od siebie. Zależy nam na pojedna-

ską, antagonizując przedtem swój naród

slowego spraw, które postulują rozmaici

tożsamości.

się wygasać masowy, polsko-

niu polsko-ukraińskim? Nie wymagajmy,

intelektualiści, z sojuszem polsko-ukraiń-

z calym sąsiedztwem; dość wspomnieć

W latach dwudziestych ich testament

ukraiński entuzjazm.

by oba te spoleczeństwa ,,na pstryknię-

post-pilsudczykowską sanację i burzenie

skim wlącznie. Dzisiaj, po fatalnym prze-

wkroczyl na nowy poziom. Inwazja Rosji

cerkwi prawoslawnych na Wolyniu, a tak-

cie palców" dojrzaly do takiej wizji; sami

mówieniu Zeleńskiego w ONZ, po braku

na Ukrainę wywolala za Bugiem falę so-

zacznijmy się organizować, ćwicząc przy

że masowy, militarystyczny kult Śmigle-

reakcji Polski na samowolną blokadę gra-

lidarności. Rodziny przyjmują uchodźców

MATEUSZ PARKASIEWICZ

tym chlodny umysl, by nie zgubić energii,

go-Rydza, który mial prowadzić naród na

nicy, po rozmaitych aferach zbożowych

pod swój dach, wolontariusze dostarczają

a zmaksymalizować jej wklad w przed-

widzimy, że wojenny nerw rzuca się także

Kowno, a skończyl, prowadząc automobil

Zbliżenie polsko-ukraińskie nigdy nie

pomoc humanitarną, a w każdym mieście

sięwzięcie. Tym bardziej, że idą Święta,

w kierunku Bukaresztu. Jaki byl tego po-

i na nasze relacje. W chaosie informacyj-

Polski, obok bialo-czerwonych, widnieją fla-

stalo na afiszu wyraźniej, niż rok temu. Do

wód, nie trzeba tu przypominać.

czas bycia razem; nadchodzi wspólna ko-

nym (celowo potęgowanym przez farmy

gi blękitno-żólte. Po jakimś czasie proukra-

początku dwudziestego pierwszego wie-

lacja przy wigilijnym stole, która tak czę-

Co mają robić ci, którzy widzą kryzys?

rosyjskich trolli) trudno stwierdzić, na ile

iński impuls w spoleczeństwie zmalal, choć

ku, a ściślej do Pomarańczowej Rewolucji,

sto przypomina, że być razem też trzeba

Wspomnijmy slowa Józefa Lobodowskiego

zmienily się wzajemne stosunki Polaków

przecież wojna wcale się nie skończyla.

polscy propagatorzy zbliżenia z Ukrainą

umieć.

i Ukraińców. Można jednak wzbogacić się

­ ogloszenie ,,milości Polski i Ukrainy" to

byli jedynie underdogami, ekscentryczną

I nic w tym dziwnego; natura impulsu jest