15

nr 1 (437) 19­29. 01. 2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Polsko-ukraińskie prace konserwatorskie w 2023 roku  (cz. 6)

W grudniu 2023 roku

we Lwowie obradowala

ostatnia już w tym roku

polsko-ukraińska komisja

konserwatorska. Na

części obiektów wlaśnie

zakończono prace

renowacyjne, na innych

pogoda nie pozwala

pracować dalej i trzeba

czekać na wiosnę i cieplo.

TEKST I ZDJĘCIA

JURIJ SMIRNOW

Czas więc na podsumowanie bilansu

ROKOKOWA SZTUKATERIA SUFITU REFEKTARZA

prac wykonanych w 2023 roku i skoordy-

nowanie planów dalszych dzialań na rzecz

parafialnym pw. św. Bartlomieja. Na prze-

dekoracja sztukatorska (stiukowa) na skle-

ratowania wspólnego dziedzictwa kulturo-

strzeni trzech lat polsko-ukraińska grupa

pieniu i ścianach, razem z herbem Zakonu

wego na rok 2024. Do udzialu w pracach

konserwatorów pracowala nad odnowie-

Dominikanów i wieloma pięknymi elemen-

komisji przyjechali z Polski przedstawi-

niem barokowej polichromii w kaplicy pól-

tami zdobniczymi. Również w lunetach

ciele warszawskiego Instytutu Narodo-

nocnej tego gotyckiego kościola i obecnie

późniejsze, bo z końca XIX wieku widoki

wego Polskiego Dziedzictwa Kulturowego

prace są zakończone. Byla to praca bardzo

(pejzaże) klasztorów dominikańskich na

za Granicą ,,Polonika", który koordynuje

trudna, wymagająca wielkiej umiejętno-

wschodzie Rzeczypospolitej, czyli pro-

i nadzoruje polsko-ukraińskie prace kon-

ści i doświadczenia profesjonalnego. Stan

wincji ruskiej tegoż zakonu. Są to widoki

PROFESOR BOLIŃSKI (POŚRODKU) Z GRUPĄ KONSERWATORÓW

serwatorskie oraz eksperci. Ze strony

polichromii, ścian i tynków byl po prostu

klasztorów dominikańskich w Bohorod-

I PRACOWNIKÓW MUZEUM

ukraińskiej na miejscu byli przedstawi-

fatalny, lecz konserwatorzy zrobili coś nie-

czanach, Dzikowie, Podkamieniu, Żólkwi,

ciele Zarządu Ochrony Środowiska Histo-

możliwego. W niedalekiej od Drohobycza

Tulczynie i Jaroslawiu. Są to malowidla

też są świadkami historii tego miejsca. Nie-

po pożarach, których klasztor przeżyl,

rycznego lwowskiej Rady Miejskiej, lwow-

miejscowości Hussaków przez szereg lat

olejne, a znajdowaly się one w bardzo

stety zachowalo się o wiele mniej cennych

i które wypalily ceglę. W rezultacie czte-

skiej Akademii Sztuk Pięknych, Instytutu

zespól pod kierownictwem prof. Pawla

zlym stanie, w niektórych miejscach obsy-

elementów rokokowej dekoracji sztukator-

roletnich prac konserwatorskich, które

,,Ukrzachidprojektrestauracja". Wspólnym

Bolińskiego realizuje program odnowienia

paly się razem z tynkiem. Te widoki świad-

skiej, niż bylo w XVIII wieku. Od samego

finansowalo polskie Ministerstwo Kultury

pracom konserwatorskim patronuje Kon-

(ratowania) cennych XVIII-wiecznych fre-

czą o prężnej dzialalności ojców dominika-

początku budowy refektarza istnialy pro-

i Dziedzictwa Narodowego, lwowskie Mu-

sulat Generalny RP we Lwowie. Tym razem

sków barokowych w kościele parafialnym

nów na terenach wspólczesnej Ukrainy,

blemy konstrukcyjne, sklepienie bardzo

zeum Historii Religii otrzymalo piękną salę

do odbioru wykonanych prac okazala się

pw. św. Stanislawa i Krzysztofa, wykona-

gdzie mieli dużo wspanialych klasztorów.

mocno pracowalo, dlatego z czasem część

dla swoich projektów koncertowych, wy-

calkiem spora lista obiektów.

nych przez uczniów Stanislawa Stroińskie-

Niezwykle ciekawe, że konserwatorzy

sztukaterii odpadala. Wlaśnie nad refek-

staw, konferencji itd. W najbliższym czasie

Przedstawicielka warszawskiego In-

go". Dodamy, że opisany program dzialań

odnaleźli na ścianach refektarza i wyeks-

tarzem od czasów powojennych mieści się

znów będą ustawione organy i lwowianie

stytutu ,,Polonika" Anna Kurek opowie-

komisji w grudniu 2023 roku, to tylko

ponowali warstwy wcześniejszej dekora-

archiwum, stoją regaly z ciężkimi teczka-

oraz goście naszego miasta znów uslyszą

dziala o nich czytelnikom ,,Nowego Kuriera

część wspólnych prac konserwatorskich

cji i to z różnych okresów historycznych.

mi archiwalnymi, a kiedyś byly tam cele

dźwięki pięknej muzyki organowej.

Galicyjskiego":

na terenie Lwowa i Ziemi Lwowskiej, które

Najwcześniejsza warstwa rokokowa ­ to

klasztorne, czyli nie bylo takiego ciążenia

W dawnych krużgankach klasztornych

­ We lwowskim kościele św. Antoniego

finansują i prowadzą Polskie MKiDN i inne

odnaleziona i zakonserwowana dekoracja

na sklepienie. Sklepienie kilkakrotnie re-

nadal trwają prace remontowe. Wlaśnie

zostaly ukończone kilkuletnie prace przy

polskie instytucje pozarządowe wspólnie

monochromatyczna datowana na późny

montowano, chcąc zniwelować problemy

podczas tych prac dyrekcja muzeum za-

polichromii w kaplicy św. Barbary, które

ze stroną ukraińską.

wiek XVIII. Z tegoż okresu pochodzi unika-

konstrukcyjne, one jednak nadal istnialy,

uważyla, że na ścianach pod pobialem

wykonala polska konserwator dziel sztuki

Jednym z najbardziej znaczących, a na-

towa dla Lwowa rokokowa dekoracja sztu-

sklepienie zaś bylo mocno popękane. Dla-

z czasów sowieckich znajdują się frag-

Milena Suwalska, zaś finansowala Funda-

wet spektakularnych projektów konser-

katorska, która zdobi sklepienie i ściany.

tego część sztukaterii nie zachowala się,

menty dawnej polichromii. Na razie prace

cja Dziedzictwa Kresowego. Dalszy etap

watorskich byl projekt zespolowego od-

Późniejszym bylo umieszczone na ścianie

z czasem odpadla. Podczas tegorocznych

remontowe wstrzymano i poproszono

prac w tejże kaplicy, to prace techniczne

nowienia, konserwacji i uzupelnienia dziel

zachodniej przedstawienie św. Dominika.

prac konserwatorskich sklepienie wzmoc-

ekipę profesora Pawla Bolińskiego o wy-

przy oltarzu św. Barbary, które planuje-

sztuki w przestrzeni dawnego refektarza

Niestety za czasów sowieckich postać

niono konstrukcyjnie, sztukaterię rekon-

konanie wstępnych badań. Pierwszy etap

my rozpocząć na wiosnę 2024 roku. Na

klasztoru dominikanów. Prace prowadzil

świętego zostala odkuta, zostal tylko jego

struowano, bo byly analogie w zachowa-

prac badawczych udalo się przeprowadzić

razie ten XVIII-wieczny barokowy oltarz

zespól konserwatorów pod kierownic-

herb. Herb odnowiono, zaś postać św. Do-

nej ich części, czyli elementy sztukaterii

dzięki dofinansowaniu z funduszy Instytu-

jest rozebrany i przechowywany w ko-

twem profesora Krakowskiej Akademii

minika zaznaczono obrysem, bialą linią.

powtarzaly się. W centralnej części skle-

tu ,,Polonika". Konserwatorki na czele z Le-

ściele, w sąsiedniej kaplicy. W 2024 roku

Sztuk Pięknych Pawla Bolińskiego. Profe-

Obok w niszach odnaleziono pod warstwą

pienia poddano konserwacji dobrze zacho-

sią Hanulak zrobily odkrywki w pobialach

będzie przewieziony do pracowni konser-

sor zawsze chętnie opowiada czytelnikom

pobialów fragmenty dekoracji rokokowej,

wane przedstawienia insygnii papieskich

i tynkach w dwóch przęslach dawnych

watorskiej, gdzie zostanie poddany kon-

,,Nowego Kuriera Galicyjskiego" o swoich

lecz nieco późniejszej niż czas budowy sa-

i biskupich, obok widnieje krzyż, kielich

gotyckich krużganków klasztornych. W hi-

serwacji. Dzięki staraniom Fundacji Dzie-

pracach i planach. Spotkaliśmy się wlaśnie

mego refektarza. Ona też zostala ukazana

z hostią oraz godlo Zakonu Dominika-

storycznych opisach klasztoru nie udalo

dzictwa Kresowego z sukcesem poddano

w odnowionym refektarzu, który trudno

w sposób konserwatorski, mianowicie

nów. Przy ścianie wschodniej refektarza

się na razie natrafić na wzmianki o tych

pracom konserwatorskim oltarz glówny

poznać tym, którzy pamiętają jego wygląd

są zachowane fragmenty oryginalne, zaś

znajdowal się oltarz lub byl zawieszony

malowidlach, również badania prowadzo-

w kościele św. Antoniego, dwa oltarze

sprzed konserwacji. Widać, że profesor

w formie linearnej uzupelniono to, czego

święty obraz i ustawiony pulpit z Pismem

ne kilka lat temu przez ukraińskich konser-

boczne w nawie, a teraz kolej na oltarze

jak Polaków, śmialo można nazwać jego

brakuje, żeby uczytelnić i ulatwić odbiór

Świętym. W czasie posilku jeden z braci

watorów nie wniosly jasności w faktyczny

w kaplicach. Komisja konserwatorska

uczniami. Otóż Pawel Boliński opowiada:

tych dekoracji. Sala refektarza przecho-

czytal glośno Pismo Święte. Konserwato-

stan rzeczy, bo byly prowadzone na malą

oceni również prace polsko-ukraińskich

­ Pracujemy tu czwarty rok, kończymy

dzila w trakcie historii wiele przemian

rzy znaleźli miejsce, gdzie byl wlaśnie za-

skalę. Otóż, profesor Boliński ma wszystkie

zespolów konserwatorskich w katedrze

pelną konserwację calego wnętrza refek-

i przeksztalceń, również zniszczeń. Dlate-

wieszony obraz święty, ale samego obrazu

podstawy, by stwierdzić, że ,,przynajmniej

ormiańskiej, gdzie konserwatorzy pracują

tarza bylego klasztoru dominikanów. Jest

go prof. Pawel Boliński postanowil przy-

nie ma i nie wiadomo jak wyglądal. W tyn-

w dwóch przęslach dekoracja malarska

nad odnowieniem polichromii Jana Hen-

to sala o powierzchni ponad 200 metrów

wrócić, na ile to bylo możliwe, najstarszy

ku wyeksponowano nisze, w której obraz

byla i to kilku dekoracji malarskich, a co

ryka Rosena w prezbiterium, za oltarzem

kwadratowych, zbudowana w XVIII wie-

jej wygląd, lecz z zachowaniem również

się znajdowal i odkryto jaki mial ksztalt.

przedstawiają na dzień dzisiejszy nie moż-

glównym oraz prace wstępne przy XVIII-

ku. Tę salę wyróżnia przepiękna rokokowa

późniejszych elementów dekoracji, które

Cegla ma bardzo ciemny kolor, są to ślady

na na razie powiedzieć, bo trzeba badania

-wiecznej polichromii Stanislawa Stroiń-

poszerzyć lub rozpocząć prace konserwa-

skiego w dawnym kościele klarysek (obec-

torskie i odslonić zachowane fragmenty.

nie Muzeum Jana Jerzego Pinsla, lwowskiej

Jaka jest skala występowania malowidel,

Galerii Sztuki). Na obydwu obiektach pra-

stwierdzić ciężko, Można stwierdzić z bar-

cują specjaliści pod kierownictwem Paw-

dzo dużym podobieństwem, że podobnie

la Baranowskiego z Warszawy, zaś prace

jak św. Dominik w refektarzu, tak samo

finansuje Fundacja Tradycji Akademickiej

malowidla w krużgankach byly systemo-

i polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzic-

wo niszczone za czasów Związku Radziec-

twa Narodowego (MKi DN). Komisja rów-

kiego z racji, że bylo tu muzeum ateizmu

nież oceni prace konserwatorskie w daw-

i chciano zniszczyć wszystkie dowody

nym kościele jezuitów (obecnie świątynia

religijności tego miejsca. Bardzo możliwie,

Garnizonowa Ukraińskiej Cerkwi grec-

że sceny centralne tych malowidel zostaly

kokatolickiej), gdzie pod kierownictwem

zniszczone bezpowrotnie. Ale zachowaly

prof. Pawla Bolińskiego trwają prace przy

się fragmenty, na przyklad na ścianie obok

renowacji monumentalnego oltarza glów-

portalu przy wejściu do dalszych pomiesz-

nego, a także w katedrze rzymskokato-

czeń klasztornych, które mogą w przyszlo-

lickiej i w dawnym refektarzu klasztoru

ści świadczyć o majestacie i pięknie tego

dominikanow (obecnie Muzeum Historii

miejsca. Pytanie tylko, czy uda się prze-

Religii). Komisja konserwatorska wyjedzie

prowadzić tutaj prace konserwatorskie,

też do Drohobycza, gdzie trwają prace

zdobyć na to odpowiednie fundusze, żeby

WIDOK KLASZTORU W BOHORODCZANACH

przy odnowieniu polichromii w kościele

zrobić to porządnie.