16

nr 1 (437) 19­29. 01. 2024

Okruchy historii

Okruchy

www.kuriergalicyjski.com

Polska Wyspa na Adriatyku

Nie byla kolonią, tylko

wieku Polska wydala bohate-

prywatną wyspą ­ kupil ją

rów, rycerzy, poetów o zabar-

wieniu narodowym, a w ostat-

dla siebie polski szlachcic,

nich 30 latach ­ malarzy, którzy

hrabia Ignacy Korwin

zapewne nie będą mieli swych

Milewski. Niewielka

następców. Żeby te dziela nie

Wyspa Świętej Katarzyny

rozproszyly się, ale zostaly za-

z widokiem na przepiękny

chowane dla Ojczyzny ­ groma-

Rovinj zostala urządzona

dzę je, by świadczyly o kulturze

Polski". Gromadzil obrazy przez

i dostosowana do potrzeb

prawie pól wieku, aż do swych

nowego wlaściciela.

ostatnich  dni.  Początkowo

Na jego zamówienie na

umieścil kolekcję w swoim ro-

kamienistej wysepce

dzinnym palacu w Gieranonach,

zbudowano przystań

następnie w rodowej rezyden-

PALAC MILEWSKIEGO

i plaże, przywieziono

cji w Wilnie i tu udostępnil ją

barkami ogromne ilości

zwiedzającym, wozil na wy-

stawy po rozdzielonej zaborami

dobrej ziemi i zasadzono

Polsce i mial zamiar ofiarować

park, wybudowano palac.

je spoleczeństwu polskiemu,

co wcale nie bylo takie latwe

TEKST I ZDJĘCIA

w warunkach zaborów. Szukal

KRYSTYNA ADAMSKA

ŚW. EUFEMIA

T

odpowiedniej lokalizacji, chcial

ylko dlaczego wlaśnie tu-

charakter klatki schodowej, ba-

nawet wybudować gmach mu-

taj, na chorwackim pól-

lustrad czy żyrandoli.

zealny, a wiadomo, że jak przy-

wyspie Istria, który wów-

Sercem palacu byla galeria

stalo na porządnego szlachcica,

czas należal do Wloch, a miasto

obrazów. W tamtych czasach

mial na to pieniądze i zrobilby

nosilo nazwę Rovigno? Wyspa

obrazy kolekcjonowali chyba

to, potrafilby sfinalizować swój

polożona jest u samych wy-

wszyscy przedstawiciele elit,

zamiar, ponieważ oprócz arty-

ŻYRANDOL W PALACU

brzeży miasta, spacerując alejką

ale Milewski nie kupowal ob-

stycznego mial też wyksztal-

wzdluż brzegu wyspy, uzmy-

ratunkowego w Wilnie, byl też

razów na aukcjach czy w an-

cenie  prawnicze,  wcześniej

slawiamy sobie, że tak pięk-

czlonkiem honorowym Towa-

tykwariatach i wcale nie dla-

studiowal w Paryżu i ukoń-

nych widoków nie znajdziemy

rzystwa Gimnastycznego ,,So-

tego, żeby nie dać się nabrać na

czyl uniwersytet w Dorpacie.

nigdzie więcej! Z jednaj strony

kól" w Krakowie, ale przede

bardzo popularne wtedy kopie

Uznal, że kolekcja będzie naj-

­ bezkresne morze i sąsiednie

wszystkim ­ mecenasem sztu-

slynnych dziel, a mial zupel-

bardziej bezpieczna w zaborze

wyspy, a z drugiej ­ miasto Ro-

ki i największym zbieraczem

nie inny pomysl na tworzenie

austriackim, przyjechal nawet

vinj, polożone na stromych sto-

malarstwa polskiego swoich

swojej galerii. Ignacy Milewski

do Krakowa i potem do Lwowa,

TABLICA NA PALACU

kach wysokiego wzgórza, które

czasów.

świadomie zamawial obrazy

we Lwowie wystawil znaczną

zresztą też kiedyś bylo wyspą.

Barbara Radziwillówna brala

Wróćmy jednak na wyspę ­

u wspólczesnych malarzy, nie

część swojej kolekcji, rozmawial

Kamienice piętrzą się jedne

ślub ze swym pierwszym mężem

można tu w kilkanaście minut

tylko zamawial, ale wręcz ini-

z wladzami, ale zrozumienia nie

nad drugimi, pnąc się ku ba-

Stanislawem Gasztoldem, gdzie

doplynąć lodzią z Rovinja i swo-

cjowal ich powstawanie! A znal

znalazl. Gdy stracil nadzieję na

zylice świętej Eufemii, a sama

dziś nie ma już śladu po dworze

bodnie poruszać się po wyspie,

się na malarstwie jak nikt inny

umieszczenie swojej kolekcji

postać świętej wieńczy szczyt

Milewskich, z calego gospodar-

a nawet wejść do palacu, mimo,

­ studiowal w Akademii Sztuk

w kraju, wyruszyl z nią w po-

wieży kościelnej, będąc zara-

stwa zachowal się jedynie spi-

że obecnie jest w nim hotel. Nie

Pięknych w Monachium ­ jed-

dróż po Europie, by publiczność

zem drogowskazem dla żegla-

chlerz, a i z zamku Gasztoldów

zapomniano jednak o dawnym

nej z najważniejszych uczelni

europejska mogla podziwiać

rzy ­ umieszczona na obrotowej

zostal tylko niewielki fragment

wlaścicielu, tablica pamiątko-

artystycznych Europy, ale nie

talent ,,polskich monachijczy-

podstawie zmienia swe poloże-

murów. Ojciec Ignacego Milew-

wa jest dobrze widoczna, jak

zaistnial jako malarz, natomiast

ków". We Wiedniu wystawa

nie zgodnie z kierunkiem wia-

skiego, Oskar, byl literatem, na-

się wchodzi od strony przysta-

nawiązal przyjaźnie z polskimi

stala się prawdziwą sensacją, na

tru, wskazując ludziom morza

pisal nawet kilka librett do oper

ni. Palac zaprojektowal Teodor

studentami tejże uczelni, a byla

pierwszych stronach gazet uka-

na zmianę pogody. U podsta-

Stanislawa Moniuszki, ale ma-

Talowski, ten sam, któremu za-

to przecież największa kolonia

zywaly się recenzje i caly Wie-

wy wyspy, przy brzegu, kręci

jątek swój rodzina zawdzięcza-

wdzięczamy nie tylko piękne

polskich artystów i adeptów

deń chcial ją obejrzeć ­ przez

się mnóstwo lodzi i stateczków

la matce, Weronice Wolk-La-

krakowskie kamienice, ale też

sztuki. Wlaśnie od nich chcial

Kunstlerhaus przewinąl się sam

­ i spacerowe, i rybackie, i to-

niewskiej, jako że wniosla ona

klika budowli we Lwowie i kilka

kupować obrazy, od najslyn-

cesarz, najznamienitsze rodzi-

warowe, a ja zawsze mam wra-

do rodziny solidny posag, któ-

kościolów na naszych terenach,

niejszych polskich malarzy!

ny, historycy sztuki, intelektu-

żenie, że brzmi tam miejscowa

ry odpowiednio zarządzany dal

a przede wszystkim projekt

Zamawial obrazy o określonej

aliści. Ignacy Milewski wciąż

pieśń ludzi morza o ich unikal-

podstawy finansowe, umożli-

lwowskiego kościola świętej

tematyce ­ pejzaż polski z wple-

przyjmowal gratulacje, że zebral

nym mieście ­ ,,Santa Eufemia

wiające dzieciom wyksztalcenie

Elżbiety. Na pierwszy rzut oka

cionymi weń scenami rodzajo-

same arcydziela! A pamiętajmy,

protegge la citta". Domy są ba-

i dalsze dostatnie życie.

adriatycka rezydencja jest zu-

wymi, sceny historyczne, tema-

że we Wiedniu jednak inaczej

jecznie kolorowe, barwy murów

Hrabia Ignacy Korwin-Mi-

pelnie inna, niż pozostale prace

ty narodowe, portrety znanych

oceniano malarstwo, niż w Kra-

w jaskrawym letnim slońcu sta-

lewski jest dzisiaj niemal zu-

Talowskiego ­ jasna, leciutka,

twórców. Mawial tak: ,,Każdy

kowie, Lwowie Warszawie czy

ją się jeszcze bardziej intensyw-

pelnie zapomniany, a byl ce-

utrzymana w stylu klasycy-

rozwój kulturalny związany jest

Wilnie.

ne, a czerwone dachówki do-

nionym publicystą, niewielu

stycznym, jednak detale zdra-

ze swą ojczyzną tylko przez pe-

Zdesperowany, zabral ko-

dają ciepla. Pan Ignacy znal się

pamięta, że przyczynil się do

dzają styl mistrza ­ moderni-

wien, często krótki okres cza-

lekcję do swojej rezydencji na

na rzeczy i wiedzial, gdzie chce

zalożenia pierwszego pogotowia

styczny i nieco romantyczny

su. Tak więc na początku XIX

Wyspie  Świętej  Katarzyny,

zamieszkać, dobrze znal caly

w palacu przewidzial specjalne

Adriatyk, ale nie tylko Adria-

pomieszczenia, gdzie urządzil

tyk. Byl milośnikiem morskich

galerię, a obrazów bylo już okolo

podróży. Od arcyksięcia Karo-

200! Rzecz jasna i tu, zwycza-

la Stefana Habsburga z Żywca

jem polskiej szlachty, udostęp-

odkupil jacht i co roku wyruszal

nil swoje zbiory zwiedzającym.

w dlugie rejsy po Morzu Śród-

Wszystkie zamawiane obrazy

ziemnym, a w 1897 roku zapu-

tworzyly spójną kolekcję, której

ścil się nawet na Morze Biale.

tematem przewodnim byla uko-

Byl też milośnikiem fotografii,

chana Polska. Szkola monachij-

sporządzal kroniki swoich po-

ska preferowala realizm, a ,,ma-

dróży, kronika rejsu na pólnoc

larze polscy w szczęśliwy sposób

wraz z kolekcją pięknych foto-

polączyli swe narodowe wla-

grafii stala się unikalnym do-

ściwości z realistyczną sztuką

kumentem. Jacht nazwal ,,Litwa"

szkoly monachijskiej", co da-

pamiętając o swoich rodzinnych

walo szansę wiernego i doklad-

stronach.

nego odwzorowania rzeczywi-

Ignacy Korwin Milewski

stości ­ czy to historycznej, czy

przyszedl na świat w Gierano-

wspólczesnej. Być może gdyby

nach Murowanych w obecnym

nie zamówienie Milewskie-

obwodzie grodzieńskim. W tych

go, nigdy nie powstaloby ,,Ba-

samych Gieranonach, gdzie

bie lato" i ,,Scena z powstania

ROVINJ WIDOK Z WYSPY