19

nr 1 (437) 19­29. 01. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kościól parafialny pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy

w Tarnopolu

Dziś pragnę przedstawić

Szanownym Czytelnikom

historię kościola

rzymsko-katolickiego

pw. Matki Boskiej

Nieustającej Pomocy,

który istnial w Tarnopolu

w latach 1908­1954.

Świątynia byla ozdobą

miasta. Stala u zbiegu

przedwojennych ulic

Ruskiej i Mickiewicza ­

w miejscu wspólczesnego

skweru Szewczenki.

Wspaniala i subtelna

neogotycka architektura

robila wrażenie swoim

pięknem i perfekcją.

PETRO HAWRYLYSZYN

WITRAŻ ,,CHRYSTUS BLOGOSLAWIĄCY DZIECI"

KOŚCIÓL PARAFIALNY W TARNOPOLU

Istnienie świątyni rozpoczęlo

przeniesienie parafii z kościola

Obok kościola w domu nr 1

Na szczęście, wiele z wypo-

się od powolania w 1897 r. Komi-

dominikanów mialo miejsce 11

przy ul. Ruskiej dzialala kan-

sażenia wewnętrznego udalo

tetu organizacyjnego, który mial

listopada 1908 r. W przeded-

celaria parafialna. Tu też mialy

się wywieść po wojnie do Pol-

zbierać datki na budowę nowego

niu poświęcone zostaly dzwony.

swą siedzibę polskie towarzy-

ski. Część plaskorzeźb Dro-

kościola. W tym celu organizo-

Wieża o wysokości 62 m strze-

stwa  religijno-dobroczynne.

gi Krzyżowej i figura MB za-

wano nawet specjalne koncerty

liście pięla się ku niebu, domi-

Tarnopolska parafia katolicka

chowaly się i obecnie znajdują

dobroczynne. Komitet uważal, że

nując nad miastem. Interesujące

miala za patronkę NMP Nie-

się w Średniej cerkwi (Kate-

kwotę 200 856 koron zapewnią

jest to, że pelnila zarazem funk-

ustającej Pomocy. Dzialala tu

dralnej świątyni Narodzenia

wladze miasta, 104 285 pokry-

cję wieży strażackiej.

też bezprocentowa kasa po-

Pańskiego).

je specjalny podatek na budowę,

Stopniowo coraz bogatszym

życzkowa, zarejestrowana 13

W 1950 r. mieszkaniec Tar-

a 123 tys. koron uda się zebrać.

stawalo się również wnętrze ko-

kwietnia 1937 r. jako towarzy-

nopola wydobyl spod ruin ko-

Kościól parafialny pw. Mat-

ściola. W latach 1909-1910 Lu-

stwo dobroczynne.

ściola i wywiózl na cmentarz wsi

ki Boskiej Nieustającej Pomocy

dwik Punczert przekazal w darze

W czasie II wojny świato-

Kolodijewka figurę Chrystusa

w Tarnopolu byl bardzo podobny

marmurowe figury Chrystusa

wej kościól znów zaznal znisz-

Ukrzyżowanego o wysokości 4

do kościola św. Elżbiety we Lwo-

Ukrzyżowanego i Matki Boskiej.

czeń. Jednak powojenne zdjęcia

m, wykonaną z żeliwa i betonu.

ARCHITEKT TEODOR TALOWSKI

wie. Nie byl to przypadek. War-

W 1911 r. fronton kościola upięk-

świadczą, że byl on w znacz-

Stoi ona obecnie przy wejściu

(1857­1910) W STROJU SOKOLIM

to przypomnieć, że przed roz-

szyl kolejny dar ­ marmurowe

nie lepszym stanie niż kościól

na cmentarz po stronie lewej od

poczęciem budowy kościola św.

proboszczowie z okolicznych

figury św. Jana Ewangelisty i św.

dominikanów. Przyslowiowy

drogi na Żerebki.

Elżbiety we Lwowie ogloszono

parafii: Bialej, Dowżanki, Doma-

Józefa dluta lwowskiego rzeźbia-

,,miecz Domoklesa" zawisl nad

W 2014 r. tarnopolski en-

konkurs projektów. Zwyciężyl

morycza, Dyczkowa, Wielkiego

rza Piotra Wojtowicza. W 1912 r.

kościolem w 1949 r., gdy w ak-

tuzjasta  wykonal  papiero-

projekt profesora Politechni-

Hliboczka, Iwanówki, Kurowiec,

w bocznej kaplicy wystawiono

cie badań wskazano, że budynek

wą makietę kościola w ska-

ki Lwowskiej Teodora Mariana

Kutkowiec i Proniatynia. Kie-

szopkę autorstwa lwowskiego

kościola jest w stanie awaryj-

li 1:100. Makieta wystawiona

Talowskiego (1857­1910). Byl

rownictwo prac objąl inżynier

artysty Bernarda Jarosiewicza,

nym. Potrzebna byla metalowa

byla w tarnopolskim Muzeum

on znanym i cenionym archi-

kolejowy Stefan Hoihoff. Od razu

profesora tarnopolskiej szkoly

konstrukcja dla wzmocnienia

sztuki. 10 września 2017 r. na

tektem, absolwentem lwow-

narzucil intensywne tempo prac.

realnej.

wieży i dachu. Ale prawdziwa

skwerze im. Szewczenki wy-

skiej i wiedeńskiej politechnik,

Aby konstrukcja byla mocniejsza

Niestety w czasie Wielkiej

przyczyna ,,stanu awaryjnego"

stawiono spiżową makietę ko-

uczniem wybitnego lwowskiego

i zarazem lżejsza, zastosowano

Wojny kościól zaznal znacznych

kryla się w tym, że świątynia

ściola z napisami po ukraińsku,

architekta Juliana Zachariewi-

interesujące rozwiązania tech-

uszkodzeń. Zostaly jednak szyb-

znalazla się w samym centrum

polsku i angielsku. Dzięki niej

cza. Kościól parafialny w Tarno-

niczne. Już w maju 1908 r. gazety

ko naprawione. W 1933 r. po-

odbudowanego Tarnopola i klu-

turyści mogą sobie wyobra-

polu w wielu konstruktywnych

donosily o poświęceniu krzyża

święcono oltarz glówny, dzielo

la w oczy partyjne wladze, dla

zić, jak świątynia wyglądala

elementach byl ,,bliźniakiem"

na wieży kościola, ofiarowa-

lwowskiego inżyniera i artysty

których byla jedynie ,,budowlą

w rzeczywistości.

lwowskiego.

nego przez Sodalicję Mariac-

Wawrzyńca Dajczaka. Figury

kultu". W swoim podaniu pel-

Na podstawie:

8 września 1904 r. ówcze-

ką. W listopadzie 1908 r. wladze

wykonala lwowska artystka Ja-

nomocnik ds. kultów religijnych

1. Бойцун Л. Тернопіль у

sny proboszcz Tarnopola ks.

miejskie zakupily dla kościola

nina Rajchert. Pomagal jej w tym

zaznaczyl: ,,Wedlug generalnego

плині літ: Історико-краєзнавчі

Boleslaw Twardowski uroczy-

oltarz z herbem o wartości 3 tys.

artysta-samouk, Ukrainiec Na-

planu wskazany kościól powi-

замальовки. Тернопіль : Джура,

ście poświęcil kamień węgiel-

koron.

zarko. Autorem witraży byl ma-

nien zostać zburzony, a na jego

2003. 392 с.

ny pod budowę świątyni. Na

Uroczysta konsekracja ko-

larz Feliks Michal Wygrzywal-

miejscu ma powstać centralny

2. Макет Парафіяльного кос-

ceremonię specjalnie przybyli

ściola parafialnego i oficjalne

ski (1875­1944).

park miejski". Wprawdzie wy-

телу Матері Божої Неустанної

konanie tej decyzji nieco się

Помочі

przeciągnęlo. Początkowo ro-

3. Тернопіль / Tarnopol: історія

zebrano wieżę, chociaż bylo to

міста / О. Петровський, О. Гаври-

trudne, a w 1954 r. reszta bu-

люк, В. Окаринський, І. Крочак.

dowli kościola zostala w ciągu

Тернопіль: Астон, 2010. 216 с.

kilku dni wysadzona w powie-

trze. W 1959 r. na kolejną roczni-

4. Smirnow J. Witraże ko-

cę ,,wielkiego października"

ściola parafialnego p.w. Matki

w miejscu kościola otwarto cen-

Boskiej Nieustającej Pomocy

tralny dom towarowy.

w Tarnopolu.

DOM TOWAROWY W TARNOPOLU, STOJĄCY W MIEJSCU KOŚCIOLA

TARNOPOL, CENTRUM MIASTA