5

nr 7 (443) 16­29.04.2024

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Odeszla

Helenka ­ artystka ,,ze Lwowa" ­ szkic z pamięci

Helena Jacyno-Piaskowska (Lwów 1964 ­ Przemyśl 2024)

Helena Jacyno

Moje wspomnienie nie

jest nekrologiem. Nie będę

analizować twórczości Helenki,

chociaż byla osobowością

i malarką niebanalną. Myślę, że

podobnie jak w przypadku wielu

innych twórców ­ zostanie ona

po swoim odejściu z tego świata

bardziej doceniona. Nie podejmę

także próby opisania Jej życia,

podzielę się jednak okruchami

wspomnień o Osobie, której

obecność trwa nadal w moim

sercu i świadomości.

URSZULA OLBROMSKA

Helenę poznalam ćwierć wieku temu we

Lwowie, na wernisażu wystawy rysunków

Krzysi Grzegockiej. W swoim wystąpieniu na

HELENKA MALUJE NA GÓRZE BONY W KRZEMIEŃCU, SIERPIEŃ 2006

temat prac autorki wyrazilam żal, że jest to

jedyna polska profesjonalna malarka w tym

nasi plenerowicze wzbudzali zainteresowa-

oczami, swym przejściem przez ulicę w dlu-

mieście. Wtedy uslyszalam pytanie: ,,A ja to

nie licznych pielgrzymów. Jednak to przy He-

gich powiewnych szatach ­ niekoniecznie

co?". I tak się zaczęla nasza bliskość, bo z He-

lenie wkrótce zgromadzily się tlumy gapiów:

najmodniejszych ­ zapierala dech.

leną nie moglo być inaczej ­ ona nie znala

dzieci, doroslych, duchownych. Jej to nie

Miala też swoje marzenia związane

pojęcia ,,dystans". Bo nie bylo jej potrzebne.

przeszkadzalo, malowala i malowala, jakby

z uznaniem Jej dorobku artystycznego. Nie-

Wkrótce Helena zamieszkala w Prze-

ich nie bylo...

stety, nie zawsze się one ziszczaly, mimo

myślu. Miala już wówczas w swym dorobku

Helena kochala plenery, na które z tru-

że na ich realizację poświęcala tyle ener-

wiele wystaw, zarówno indywidualnych jak

dem znajdowala czas o różnych porach roku,

gii. W środowisku polskich malarzy osoby

Z ogromnym żalem

Lubię też samotnie wlóczyć

i zbiorowych, we Lwowie i w Polsce. Upra-

wśród obowiązków zawodowych i rodzin-

z akademickim wyksztalceniem ukraińskim

się miastem, patrzeć na bez-

żegnamy wybitną artystkę

wiala ceramikę, malarstwo sztalugowe, batik

nych. Z tych pobytów organizowano jej wy-

­ a Helena ukończyla Lwowską Akademię

kresne niebo i wieżę kościola,

i grafikę. Szczególnie zainteresowala ją wów-

stawy w wielu ośrodkach w Polsce i zagrani-

Sztuk Pięknych ­ byly traktowane inaczej.

Helenę Jacyno

wieżę Bazyliki królującej nad

czas wycinanka artystyczna i malarstwo

cą. Fascynacje przyrodą przekazywala także

Próbowala zmienić tę sytuację, dlatego też

(1964­2024). Zmarla nagle,

Miechowem. Kolejny powrót do

na szkle. Jej wycinanki zachwycily w 2004

swoim podopiecznym z miejsca pracy ­ Prze-

zrobila w Polsce doktorat, mając nadzieję na

w wyniku nieszczęśliwego

zaczarowanej czasoprzestrze-

roku publiczność w Gersheim w Saarlandzie

myskiego Centrum Kulturalnego.

zmianę swego statusu artystycznego. Jednak

upadku. Zabrala ze sobą

ni krużganków. Nauka ciszy

w 2004 roku, gdzie Muzeum Narodowe Ziemi

Mieszkając w Przemyślu podtrzymywala

ani wyksztalcenie, ani wielość Jej dokonań

bogaty świat wyobraźni,

i światla. Plener ­ przystanek

Przemyskiej zorganizowalo Jej wystawę w ra-

swe lwowskie przyjaźnie. Wspólpracowala

twórczych nie przyniosly znaczących zmian

niezrealizowane pomysly,

i doświadczenie na wlasnej dro-

mach Festiwalu ,,An der Grenze/Na granicy".

z Polskim Teatrem Ludowym we Lwowie, dla

w Jej życiu zawodowym i sytuacji życiowej.

dze twórczej".

Natomiast malarstwo na szkle stalo się przed-

którego wykonywala scenografie. Dla Wydaw-

A tak bardzo tego oczekiwala...

a przede wszystkim

W 2010 roku gościla w galerii

miotem Jej pracy doktorskiej, którą obronila

nictwa Kuriera Galicyjskiego wykonala projek-

Odeszla w pelni sil twórczych, pelna

niezwyklą energię

BWA ,,U Jaksy" ze swoją wysta-

w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

ty okladek do I i II części ,,Kresowej balagulki".

pomyslów i planów artystycznych na przy-

twórczą.

wą indywidualną. Krakowski

W 2006 roku pojechala na plener malarski

Byla osobą nietuzinkową. Będzie nam

szlość. Przygotowala między innymi cykl

Helena Jacyno urodzila się

krytyk sztuki Witold Turdza

do Krzemieńca, który towarzyszyl ,,Dialogowi

brakowalo Jej barwnej, oryginalnej mowy,

ilustracji do bajek dla dzieci, wykonala część

we Lwowie w 1964 roku, gdzie

napisal na tę okoliczność esej

Dwóch Kultur". Przed napisaniem niniejszego

pelnej indywidualnych form językowych,

polichromii ściennej (portrety osób związa-

w 1980 roku ukończyla śred-

o jej twórczości (fragment): ,,Ob-

tekstu przeglądalam zdjęcia z tego pobytu ­ na

trochę zaskakujących, trochę humory-

nych z Przemyślem) na zewnętrznej ścianie

nią Szkolę Polską. W latach

razy Heleny Jacyno ukazują ją

zaledwie kilku odnalazlam Jej wizerunek. Nie

stycznych ­ rodem ze Lwowa. Poslugiwa-

budynku Przemyskiego Centrum Kulturalne-

1980­1984 kontynuowala na-

jako artystkę poszukującą no-

dlatego, że nie lubila się fotografować, tylko

la się nią na co dzień. Dzięki niej, a przede

go od strony ul. Dworskiego.

ukę we Lwowskim Kolegium

wych form wyrazu, ale ­ para-

bardzo cenila sobie czas: wstawala skoro świt

wszystkim swoistemu podejściu do spraw

Helena zapadla w sen w Wielki Piątek

Sztuk Pięknych i Dekoracyj-

doksalnie ­ od razu w tych for-

i wykorzystywala każdą chwilę do zmroku

życiowych, potrafila podtrzymać na duchu,

i odeszla do nowego życia w Niedzielę Milo-

nych im. Iwana Trusza na Wy-

mach zadomowioną, jakby one

na malowanie. Jednym z Jej ulubionych miejsc

nie użalając się, a dodając otuchy. Nigdy nie

sierdzia Bożego. W pelnym rozkwicie wio-

dziale Malarstwa Monumen-

nie mialy dla niej tajemnic. Owo

byla Góra Bony, skąd roztacza się rozlegla pa-

mówila źle o ludziach, w każdym znajdowa-

sennej przyrody...

talnego, a w latach 1988­1995

poszukiwanie wynika zapewne

norama miasta. Lubila kontemplować przyro-

la dobre cechy i z nich budowala obraz dru-

Nie znam Osoby, która bardziej niż He-

na Akademii Sztuk Pięknych

z chęci doświadczenia w sztuce

dę w samotności i przenosić swoje wrażenia na

giego czlowieka. Osoby szczególnie wedlug

lena uosabialaby sobą Malarstwo. W cią-

we Lwowie na Wydziale Cera-

wszystkiego czego można do-

plótno, ale nie zawsze bylo Jej to dane: jako do

Niej godne uznania potrafila obdarować

glym biegu, chwytaniu każdej chwili, by ją

miki Artystycznej, uzyskując

świadczyć, żeby wzbogacić swój

dobrego czlowieka garnęly się do Niej wszyst-

przyjaźnią i częstokroć wspomagać w spo-

przeżyć, artystycznie przetworzyć i utrwa-

dyplom tejże uczelni w 1995

artystyczny warsztat, żeby do-

kie zwierzęta. Na jej obrazach znalazly się

sób szczególnie dyskretny i godny.

lić. Stąd w Jej obrazach znajduję wszystkie

roku. Po osiedleniu się w Polsce

znać olśnienia i móc je podzielić

Byla artystką w każdym calu ­ prze-

więc wśród ruin królewskiego zamku zwykle

odcienie życia, tego rzeczywistego i tego,

w latach 2010­2012 poglębiala

z widzem. A warsztat ma zna-

jawialo się to zarówno w Jej stylu życia jak

kundelki i figlarne kózki. Szczególnie jednak

którego oczekujemy... Do którego uniosly

swoją wiedzę na Środowisko-

komity. Podziwu godne jest po-

też codziennym zachowaniu. Piękna Helena,

zachwycily nas odważne w kolorystyce obra-

Cię, Helenko, skrzydla malowanych przez

wych Studiach Doktoranckich

slugiwanie się kreską, zarówno

z burzą czarnych wijących się wlosów oka-

zy Heleny, przedstawiające architekturę. Pod-

Ciebie i tak hojnie podarowanych przyjacio-

w Akademii Sztuk Pięknych

w rysunku jak i w malowaniu

lających twarz i brązowymi jak kasztany

czas sesji malarskiej w Lawrze Poczajowskiej

lom aniolów...

w Krakowie.

(żeby nie pominąć wycinanki).

Wielokrotna  uczestnicz-

Jako że obrazy skonstruowa-

Helena Jacyno ­ ,,kolorowy koliber" 1964 ­ 2024

ka miechowskich plenerów

ne są z kresek, które plączą się

napisala w 2010 roku: ,,Ple-

w kląbki, rozwijają, zasuplują

byly projekty nasze wspólne

ner jest możliwością spotka-

lub rozsuplują, zbijają w zwarte

­ teatralne.

nia się z niepowtarzalnym

figury geometryczne albo prze-

miejscem wejścia w świat in-

ciwnie, rozsnuwają w delikatne,

nych artystów. Pobyt wśród

pajęcze struktury, klębią się jak

I nagle pustka! Kolorowe pióra Jej ma-

nich, a szczególnie wśród ich

ruchliwe robaczki lub zaryso-

larstwa, niepohamowanej fantazji, roz-

prac, weryfikuje nasze dążenia

wują ostro jak ślad cięcia zde-

latują się na wszystkie strony. Pozostają

twórcze. Stawia nasze malar-

cydowanym gestem. Jedne kre-

jednak utrwalone w kolorach i formie.

stwo wobec mnogości światów

ski są wynikiem zamaszystego

Niezwykla energia i wielka uczynność

malarskich. Taki sprawdzian

gestu, inne zaś ­ precyzyjnego

Heleny zjednala Jej serca wielkiego grona

przynosi refleksje, jest napę-

prowadzenia ręki. Jedne two-

przyjaciól.

dem do dalszej pracy.

rzą plamy, inne rozsnuwają się

Pamięć o Tobie, Heleno, będziemy od-

Plener to też ludzie organi-

w subtelne siatki. Pracowicie

najdywać w Twoich dzielach, w tym także

zujący go, budujących atmos-

zagęszczane lub niedbale ba-

w szczątkach Twoich dekoracji, kostiu-

ferę pleneru. Oryginalny ,,język

zgrane. Wszystkie zaś budu-

mów, rekwizytów i tego wszystkiego co

plenerowy" przypomina zejście

ją obraz, tworząc drobne for-

tworzy teatr.

Ducha Świętego na Apostolów.

my, między którymi powstaje

Przemknęlaś tak szybko przez na-

Mieszanka języków ­ polskie-

napięcie, dynamika, skryta

sze i Twoje kochane miasto, że tak bardzo

HELENA JACYNO, AUTOPORTRET

go, wloskiego, angielskiego, ro-

pod powloką owych pozornie

chcialoby się Ciebie zatrzymać w nim jesz-

syjskiego, niemieckiego, ukra-

tylko formalnych rozwiązań".

cze choć na chwilę ­ kochany Kolorowy Ko-

Odleciala tak nagle, że nie

dni życia pelne planów

ińskiego, slowackiego sluży

librze! Niestety, koleje losu są nieublagane.

zdążyliśmy się opamiętać.

i zamierzeń twórczych,

porozumieniu ogólnemu i na-

ŹRÓDLO: FACEBOOK, BIURO WYSTAW

Jeszcze darowala nam kilka

z których najważniejsze to

pawa wesolością.

ZBIGNIEW CHRZANOWSKI

ARTYSTYCZNYCH ,,U JAKSY"