12

nr 7 (443) 16­29.04.2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Dziedzictwo wyższej uczelni weterynaryjnej we Lwowie

W tym roku przypada

narodowości. Mimo jej wie-

240-lecie otwarcia (1784)

lonarodowościowego charak-

Katedry Weterynarii na

teru nigdy nie dochodzilo na

Wydziale Medycznym

niej do konfliktów etnicznych

Uniwersytetu Lwowskiego

i zawsze byla symbolem tole-

oraz 140. rocznica powstania

rancji. Jako jedna z czterech

Cesarsko-Królewskiej

wyższych uczelni wymienia-

Szkoly Weterynaryjnej we

na byla w przewodnikach po

Lwowie. Nazywają ją lwowską

Lwowie.

TABLICA W MUZEUM

kolebką polskiej weterynarii.

Profesor  Antoni  Gamota

W ramach projektu Programu

pracy przez caly Lwów szedl na

wskazal, gdzie mieścila się bra-

Wspólpracy Transgranicznej

piechotę. Mieszkal kolo kościo-

ma wejściowa na teren dawnej

PL-BY-UA naukowcy

la św. Elżbiety. Nasza uczelnia

uczelni. Do budynku glównego

Narodowego Uniwersytetu

byla pierwszą polską uczelnią

prowadzila aleja kasztanowa.

Medycyny Weterynaryjnej

Teren byl odgrodzony od uli-

weterynaryjną.

i Biotechnologii imienia

Za  II  Rzeczypospolitej,

cy Kochanowskiego (obecnie

Stefana Grzyckiego we

w 1922 roku, z racji wysokie-

ul. Lewickiego) żelaznym wy-

Lwowie we wspólpracy

sokim plotem. Teren akademii

go poziomu ksztalcenia nazwę

z kolegami z Polski przy użyciu

byl eksterytorialny. Nadal jest

uczelni zmieniono na Akade-

nowoczesnych technologii

używany przez uniwersytet

mię Medycyny Weterynaryj-

cyfrowych i multimedialnych

dawny budynek odlewni żeliwa

nej, która stala się znaczącym

zarchiwizowali

Schumanna, gdzie w 1881 roku

weterynaryjnym  ośrodkiem

część materialów

otwarto Szkolę Weterynarii. Na

akademickim w Europie.

dokumentacyjnych

parterze mieścily się wszystkie

­ Niewiele osób w Polsce

weterynaryjnego szkolnictwa

zaklady, muzea, laboratoria, trzy

i w Ukrainie ma świadomość

i nauki sprzed II wojny

sale wykladowe, biblioteka, na

historycznej roli, jaką odegrala

PROF. ANTONI GAMOTA, DOC. ALLA WINIARSKA

światowej. Jest to jedna

piętrze mieszkanie dyrektora

lwowska uczelnia weteryna-

z form ratowania wspólnego

fachowa szkola, bo nie bylo

inne wyższe studia, mógl zro-

szkoly i mieszkania slużbowe.

ryjna w rozwoju szeroko po-

dziedzictwa polsko-

W skrzydle budynku glównego

wtedy nauczania weteryna-

bić weterynaryjną medycynę

jętej medycyny weterynaryj-

ukraińskiego na Ukrainie

byly mieszkania dla asystentów

ryjnego takiego jak w krajach

w ciągu dwóch lat ­ Szpilman

nej ­ zaznaczyl znany w Polsce

przed zagrożeniem wojennym.

Europy ­ opowiada profesor

zostal prawą ręką i zastęp-

oraz lecznica dla psów.

lekarz weterynarii Zbigniew

Na murze widoczna jest ta-

Gamota. ­ Byla to już piętna-

cą profesora Seifmana. I gdy

Wróblewski, który przez pra-

sta szkola w Europie. Powstala

profesor Seifman w 1903 roku

blica ku czci Waclawa Mora-

wie 30 lat czyni wszystko, aby

TEKST I ZDJĘCIA

czewskiego z tekstem w języku

dzięki profesorowi-protome-

zmarl, Szpilman objąl po nim

nie zapomniano o tej uczelni

KONSTANTY CZAWAGA

ukraińskim. Waclaw Damian

dykowi Alfredowi Biesiadec-

szkolę. Pracowali w niej wów-

i osiągnięciach ówczesnych

Cholewa-Moraczewski (1867­

­ Ten projekt powstal lata

kiemu, który dojrzal wielką po-

czas profesorowie Henryk Ka-

naukowców  lwowskich.  ­

1950), wybitny polski nauko-

temu ­ powiedziala dzienni-

trzebę takiej szkoly w Galicji,

dyi, Antoni Barański i Pawel

W przekazie publicznym rola

karzowi Kuriera Galicyjskiego

ponieważ w Galicji bylo mnó-

Kretowicz. Poziom naukowy

wiec, byl rektorem Akademii

medycyny  weterynaryjnej

docent Alla Winiarska, glów-

stwo bydla, koni i różnych

szkoly byl bardzo wysoki. Ka-

Medycyny Weterynaryjnej we

funkcjonuje najczęściej w od-

ny koordynator projektu. ­ Za-

zwierząt. Przekonal do niej

dra wiedziala, że potrzebne są

Lwowie w latach 1925­1933.

niesieniu do lecznictwa zwie-

początkowali go nasz profesor

różnych profesorów i nie tylko

reformy, żeby wyprowadzić tę

Odznaczony Krzyżem Koman-

rząt, a nie jako dziedziny wie-

Antoni Gamota i kolega z Polski

profesorów. Dekretem Fran-

szkolę do poziomu akademii.

dorskim Orderu Polonia Restitu-

dzy mającej na celu ochronę

lekarz weterynarii Zbigniew

ciszka Józefa I szkola zostala

I tak się stalo. Dzięki Kadyie-

ta. Profesor Waclaw Moraczew-

zdrowia czlowieka od zagrożeń

Wróblewski z Olsztyna. Dzięki

zalożona.

mu i Szpilmanowi. To wlaśnie

ski byl twórcą lwowskiej szkoly

związanych z chorobami od-

nim udalo się to zrobić. To oni

W ramach projektu w jed-

dzięki nim szkola przeksztalci-

biochemicznej, wydal ponad 200

zwierzęcymi przy kontakcie ze

pomogli mi odkryć bogactwo tej

nym ze wspomnianych wydań

la się w akademię. Pierwszym

prac eksperymentalnych opu-

zwierzętami oraz konsumpcją

uczelni. Pracując tu na co dzień,

zostaly umieszczone wspo-

jej rektorem wybranym przez

blikowanych w różnych języ-

żywności zwierzęcego pocho-

nawet nie przypuszczalam, ja-

mnienia prof. Wlodzimierza

grono profesorów zostal prof.

kach. Jako jeden z pierwszych na

dzenia. Znaczenie medycyny

kie mamy skarby.

Kulczyckiego

(1862­1936),

Szpilman byl, który najbardziej

weterynaryjnej w historii i jej

świecie badal przemianę materii

który odnotowal: ,,Galicyjski

się tu przyslużyl. Po Szpil-

znaczenie dla rozwoju hodow-

w przebiegu bialaczki.

Zapomniany archipelag

Sejm krajowy ofiarowal na ten

manie rektorem zostal obrany

li zwierząt i bezpieczeństwa

Przy wejściu do dawnego

muzealny

cel grunt kilkunastomorgowy

chirurg prof. Stanislaw Króli-

żywności jest znane w wąskim

gmachu glównego znajdowala

Narodowy

Uniwersytet

w pięknym ustroniu wzdluż

kowski, również bardzo zaslu-

gronie lekarzy weterynarii

się tablica umieszczona w 1931

Medycyny

Weterynaryjnej

ulicy Kochanowskiego, z czego

żony. Przyjechal z Warszawy,

oraz pasjonatów. Koncepcja

roku z napisem: ,,Pierwszej pol-

i Biotechnologii imienia Ste-

do wylącznego użytku szkoly

po ukończeniu magistratury

stworzenia samodzielnej gru-

skiej uczelni weterynaryjnej

fana Grzyckiego, dawniej In-

wyznaczono przeszlo 7 morgów.

w Sankt-Petersburgu. Po wy-

py zawodowej o wyksztalce-

w holdzie za pięćdziesiąt lat nie-

stytut Weterynarii, wspólcze-

W kierunku wschodnim grunt

buchu I wojny światowej profe-

niu akademickim świadomej

przerwanej pracy pedagogicznej

snym lwowianom kojarzy się

ten sięgal aż do ulicy św. Pio-

sorowie naszej uczelni czuli się

swojej misji ochrony czlowie-

i krzewienie nauki weteryna-

z gmachem w stylu architektury

tra, koszary wojskowe bowiem

zagrożeni przez Rosjan, dlate-

ka przed zoonozami i sprawu-

ryjnej w Kraju i w Zachodniej

stalinowskiej przy ulicy Pie-

przy tejże ulicy wybudowane

go wielu z nich opuścilo Lwów.

jącej nadzór nad żywnością

Slowiańszczyźnie, dla uczcze-

karskiej. Zespól dawnych zabu-

zostaly dopiero okolo dwadzie-

Pierwsza interwencja Rosjan

zwierzęcego pochodzenia oraz

nia pamięci tych, którzy już

dowań tej uczelni zachowal się

ścia lat później. Na gruncie tym

we Lwowie trwala 293 dni. To

zdolnej do podjęcia diagnosty-

odeszli, dla zachęty tych, którzy

na zapleczu budynku admini-

znajdowalo się kilka nędznych

bardzo dlugo i byl to czas bardzo

ki, terapii i profilaktyki chorób

są i tych, którzy będą w dalszym

stracji dzielnicy Lyczakowskiej

budynków, które przeznaczono

ciężki. Z grona profesorów po-

zwierząt zostala zrealizowana

zdobywaniu najwyższych ce-

przy ulicy Lewickiego (dawnej

na użytek szkoly".

zostali: profesor Wlodzimierz

we Lwowie. Od roku 1881 do

lów, tablicę tę poświęca Zrze-

Kochanowskiego).

­ Od samego początku naj-

Kulczycki, mlody asystent Bo-

1939, w jedenaście lat po uzy-

szenie Lekarzy Weterynaryj-

­ A jeszcze wcześniej ta ulica

bardziej zaangażowal się profe-

leslaw Weigel, Stanislaw Runge

skaniu autonomii przez Gali-

nych Rzeczypospolitej Polskiej".

nazywala się Na Rurach ­ wy-

sor Piotr Seifman, który przy-

i Kazimierz Szczudlowski. Ta

cję, gdy nastąpilo spolszczenie

Tablica wisiala jeszcze przez

jaśnia emerytowany profesor

jechal z Krakowa ­ mówil dalej

czwórka pilnowala majątku na-

szkolnictwa i administracji,

pewien czas po II wojnie świa-

Antoni Gamota, wychowanek

prof. Antoni Gamota. ­ Najbar-

szej uczelni, który zostal uloko-

Lwów byl jedynym w polskiej

towej i przed barbarzyńcami

ostatniej plejady wybitnych

dziej przylożyl się Józef Szpil-

wany w kuźni, gdzie mistrzem

historii ośrodkiem akademic-

sowieckimi uratowal ją Antoni

polskich naukowców tej uczelni.

man. Profesor byl dobrym me-

podkuwania koni byl ojciec

kim (powstaly w 1927 w War-

Gamota.

Profesor Antoni Gamota za-

nedżerem, który wiedzial jak

prof. Kazimierza Szczudlow-

szawie Wydzial Medycyny

­ Kiedyś tablicę zauwa-

chowal przedwojenną polską

to ma dzialać. Obaj byli absol-

skiego. Obecność Rosjan na

Weterynaryjnej byl w struk-

żyl miejscowy sekretarz partii

gwarę lwowską. Przy każdej

wentami ,,Jagiellonki" w Kra-

ogól wówczas trwala od 1914 do

turach Uniwersytetu War-

o nazwisku Zwieriew i nakazal:

okazji chętnie dzieli się swoimi

kowie ­ tak się kiedyś mówilo.

1920 roku. W 1920 roku armia

szawskiego) ksztalcącym le-

,,Sniać etu burżuaznuju wy-

doświadczeniami i encyklope-

Biesiadecki przekonal Szpil-

Budionnego byla już w Win-

karzy weterynarii z polskim

wiesku!" (Zdjąć tę burżuazyjną

dyczną wiedzą.

mana w drodze do Wiednia,

nikach, Podborcach, Jampolu,

językiem wykladowym w sa-

wywieszkę). Komendant uczel-

W ramach projektu Progra-

dokąd ten jechal by ksztalcić

Borszczowcach ­ przed brama-

modzielnej uczelni posiadają-

ni poręczyl mi, jako aspiranto-

mu Wspólpracy Transgranicz-

się na okulistę. Powiedzial: ,,Co

mi Lwowa. I znów wielu profe-

cej od 1909 roku pelne prawa

wi, oraz jeszcze dwom studen-

nej PL-BY-UA pod jego redak-

ty w tym oku znajdziesz? Ko-

sorów wyjechalo. Wlodzimierz

akademickie (wyboru rekto-

tom zdjąć tablicę. Wlożyliśmy

cją zostaly wydane dwa tomy

lego, wlaśnie tu jest potrze-

Kulczycki pozostawal na miej-

ra, nadawania tytulu dokto-

tablicę do worka z grubego ma-

opracowań pod tytulem ,,Oca-

ba lekarzy weterynaryjnych".

scu. Po wojnie grono profesorów

ra medycyny weterynaryjnej,

terialu spod cukru kubańskie-

lić od zapomnienia: z dziejów

I przekonal Szpilmana. Prze-

powierzylo rektorstwo prof.

habilitacji oraz doktora hono-

go i zanieśliśmy do piwnicy,

Wyższej Uczelni Weterynaryj-

konal. Szpilman ukończyl In-

Kulczyckiemu, jego kadencja

ris causa). Uczelnia ksztalcila

wówczas kotlowni. Leżala tam

nej we Lwowie".

stytut w Wiedniu. Po dwóch la-

trwala trzy lata. Konstanty Lo-

Polaków, Ukraińców, Czechów,

przez dlugie lata. Sucho, ci-

­ Zaczęlo się to w 1881 roku,

tach ­ byla taka zasada, że kto

patyński, profesor mlodej jesz-

Serbów, Bulgarów, Sloweń-

chutko. Za szafą. I wlaśnie tak

kiedy powstala tu skromna

mial ukończoną Jagiellonkę czy

cze wówczas katedry terapii, do

ców oraz studentów innych

się uchronila.