15

nr 7 (443) 16­29.04.2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Profesor Mykola Bandriwski o skarbach

w podziemiach świątyń lwowskich  (cz. 1)

19 marca br. we lwowskim

Jaroslawa Ośmiomysla) przez dlugie wieki

św. Jura we Lwowie, wlaśnie do tej krypty.

Palacu Sztuki przy ulicy

nie udalo się zidentyfikować.

Ten wybitny hierarcha Kościola greckoka-

Kopernika Ukraińskie

Profesor Jaroslaw Pasternak (1892­

tolickiego wyrazil w testamencie prośbę

Towarzystwo Fotograficzne

1969) urodzil się w Chyrowie na Ziemi

o przeniesieniu jego szczątków z Rzymu

(UFOTO) zorganizowalo

Lwowskiej. W latach 1910­1914 studio-

do Lwowa, kiedy Ukraina będzie niepodle-

twórcze spotkanie

wal archeologię i filozofię na uniwersy-

glym państwem. Przed tak ważnym histo-

z profesorem Mykolą

tecie lwowskim, zaś w latach 1922­1925

rycznym aktem cerkiewnym trzeba bylo

Bandriwskim, znanym

­ archeologię na uniwersytecie w Pradze.

kryptę uporządkować i wyremontować.

lwowskim archeologiem,

W latach 1923­1928 prowadzil prace ar-

Poza tym nikt nie wiedzial co się dzialo

milośnikiem historii Lwowa,

cheologiczne na terenie starej Pragi. Od

w krypcie w czasie pólwiecza dzialalności

autorem licznych prac

1928 roku wrócil do Lwowa i objąl kierow-

w katedrze przedstawicieli rosyjskiej cer-

naukowych i naukowo-

nictwo Muzeum Naukowego Towarzystwa

kwi patriarchatu moskiewskiego. W tych

popularnych. Bylo to kolejne

im. T. Szewczenki. Na zaproszenie metro-

sprawach kardynal Myroslaw Lubacziw-

spotkanie z cyklu lekcji

polity Andrzeja Szeptyckiego prowadzil

ski zwrócil się do archeologicznej ko-

dotyczących historii i kultury

prace archeologiczne w katedrze pw. św.

misji NTSz, która wlaśnie delegowala

Lwowa i Ziemi Lwowskiej,

Jura we Lwowie, a następnie w latach

trzech archeologów, mianowicie Mykolę

które UFOTO organizuje we

1934­1941 w Haliczu. Byl on również

Bandriwskiego, Romana Sulyka i Jurija

wspólpracy ze lwowskim

profesorem greckokatolickiej Akademii

Lukomskiego.

Palacem Sztuki i lwowskim

Duchownej we Lwowie. W Haliczu profe-

13 listopada 1991 roku archeolodzy

Muzeum Fotografii. Spotkanie

sor Pasternak zrobil największe odkrycie

rozpoczęli prace wykopaliskowe. Krypta

zorganizowal i prowadzil

swego życia ­ znalazl fundamenty soboru

znajduje się w miejscu szczególnym, pod

Roman Metelski, prezes

Uspenija Bogurodzicy i sarkofag z pocho-

oltarzem glównym, jest niewielka, kwa-

Towarzystwa Fotograficznego.

waniem księcia Jaroslawa Ośmiomysla.

dratowa ­ 8,2 m na 8,2m. Niestety mo-

W 1944 roku Pasternak wyjechal ze Lwo-

skiewscy popi doprowadzili tak święte

wa do Monachium, a dalej do Toronto (Ka-

miejsce do stanu wysypiska śmieci po re-

TEKST I ZDJĘCIA

nada). Zmarl w 1969 roku i zostal pocho-

montach. Profesor Bandriwski z tego po-

JURIJ SMIRNOW

wany w Toronto.

wodu podkreślil, że przed wojną do krypty

Profesor Mykola Bandriwski jest jed-

Otóż w 1933 roku metropolita Andrej

nikt nie mógl nawet wejść bez pozwolenia

nym z najbardziej znanych i cenionych

Szeptycki zaangażowal Jaroslawa Paster-

metropolity lub proboszcza katedralnego.

MYKOLA BANDRIWSKI

archeologów wspólczesnego Lwowa,

naka do prowadzenia prac archeologicz-

Podczas wykopalisk archeolodzy od-

przewodniczącym Komisji Archeolo-

nych na wzgórzu świętojurskim, w krypcie

to wino prawie 100 lat i przez 50 lat bylo

które znalazlem podczas wykopalisk

naleźli dużo kości z poprzednich pocho-

gicznej Naukowego Towarzystwa im. T.

katedralnej. Metropolicie chodzilo między

zakopane w ziemi. Nie można bylo nie po-

w książęcym Haliczu w sarkofagu kamien-

wań z różnych stuleci, razem szczątki

Szewczenki (NTSz). We wstępie prelegent

innymi o zbadanie możliwych podziem-

kusić się i nie spróbować! Smak, również

nym i są to szczątki fundatora wspomnia-

ponad 70 osób, mianowicie dostojników

powiedzial, że opowie tylko o kilku naj-

nych tajnych przejść, o których we Lwowie

nej katedry (Uspenija Bogurodzicy w Hali-

cerkiewnych, zakonników (cerkiew przez

zapach byly znakomite! Wszystkie butelki

ciekawszych, nawet sensacyjnych wyni-

krążyly legendy i przekazy. Ale w kryp-

czu) kniazia Jaroslawa Ośmiomysla". Niżej

dluższy czas byla klasztorną oo. bazy-

przekazano duchowieństwu katedralne-

kach wykopalisk w których osobiście bral

cie takich przejść Pasternak nie znalazl.

znajdowal się wlasnoręczny podpis pro-

lianów), ale też kobiet i dzieci. Znaleziono

mu. Ale to znalezisko bylo tylko począt-

udzial, zaś takich prac podczas jego ponad

W kolejnym sezonie prac archeologicznych

fesora Jaroslawa Pasternaka, dyrektora

kiem. Prawdziwa sensacja czekala na ar-

też pochowanie ihumena oo. bazylianów

40-letniej dzialalności naukowej arche-

Pasternak prowadzil prace badawcze wy-

cheologów nieco później. Otóż pewnego

Muzeum NTSz i data 31 sierpnia 1939 roku.

Nikifora Szeptyckiego (zmarl w 1776 roku)

ologicznej bylo znacznie więcej. Dlatego

Byl to ostatni dzień przed wybuchem II

kopaliskowe w nawie glównej świątyni.

dnia wykopano drewnianą skrzynię o wy-

i część omoforionu dlugości okolo 70 cm

profesor skupil się tylko na badaniach kil-

W tym miejscu znalazl fragmenty starej

miarach 40 na 350 cm. W skrzyni znaj-

wojny światowej! To już byla prawdziwa

z herbem biskupa Jowa Boreckiego (zmarl

ku podziemi świątyń lwowskich, między

spalonej cerkwi. Co odkryl jeszcze, do dziś

sensacja na skalę światową!

w 1623 roku). Znaleziono też pozostalości

dowaly się pozostalości (kości) szkieletu

innym greckokatolickiej katedry pw. św.

dokladnie nie jest znane. Profesor My-

ludzkiego. Każda z nich, nawet najmniej-

Tutaj trzeba wyjaśnić kim byl książę

trumien, drewniane rzeźbione krzyże, wy-

Jura i kościola pw. św. Marii Magdaleny.

kola Bandriwski mówi, że wyniki badań

Jaroslaw Ośmiomysl i kim byl profesor Ja-

roby ze skóry. Krypta miala dobrze pomy-

sza, byla starannie zawinięta w papier.

Poza tymi pracami archeologicznymi to

archeologicznych nie byly opublikowane,

roslaw Pasternak. Książę halicki Jaroslaw

Tuż znajdowala się niewielka butelka, zaś

ślaną cyrkulację powietrza ­ zadbali o to

wlaśnie on badal podziemia dawnego ko-

również nie ma w archiwach żadnych świa-

w niej list. Znaleziska odniesiono do labo-

Ośmiomysl (1130­1187) byl najwybitniej-

XVIII-wieczni budowniczowie. W krypcie

ściola oo. jezuitów (obecnie cerkiew gar-

dectw, publikacji lub dokumentów dotyczą-

ratorium, tam prof. Bandriwski ostrożnie

szym wladcą księstwa halickiego, który

znajdowalo się też późniejsze, z 1958 roku

nizonowa UGKC), prowadzil wykopaliska

otworzyl butelkę i wyciągnąl list napisa-

poszerzyl tereny księstwa od Karpat do

cych tych prac. Nie odnaleziono też żadnych

pochowanie prawoslawnego moskiew-

w dzielnicy żydowskiej przy ulicy Iwana

planów przeprowadzonych wykopalisk.

ny odręcznie przez profesora Jaroslawa

morza Czarnego. Bral udzial w bitwach

skiego arcybiskupa Fotija.

Fedorowicza i nie tylko. Lista jego prac

Kompletna tajemnica! Bardzo intrygująca

z Polowcami, byl fundatorem katedry

Pierwszym ciekawym znaleziskiem ar-

Pasternaka na blankiecie, z czerwoną pie-

archeologicznych poza Lwowem jest rów-

i budząca rożne wersje. Tym bardziej, że

(soboru) prawoslawnego pw. Uspenija

cheologów byly dwie drewniane skrzynie

czątką przedwojennego Towarzystwa

nież imponująca.

później rzeczywiście odnaleziono pod-

o wymiarach 1,2 m, w których znajdowa-

Naukowego im T. Szewczenki. Profesor

Bogurodzicy w Haliczu, gdzie też zostal

Historia odnalezienia prawdziwych

ziemne przejście z palacu arcybiskupiego

Pasternak napisal co następuje: ,,Zaświad-

pochowany w nocy z 1 na 2 października

lo się 104 butelki przedwojennego wina

skarbów w podziemiach wyżej wspomnia-

w stronę wspólczesnej ulicy Gródeckiej, do

czenie. Stwierdzam slowem honoru na-

1187 roku. Sobór zostal zniszczony jesz-

mszalnego. Udalo się wyjaśnić, że bylo to

nych świątyń już od dawna jest owiana we

miejsca, w którym stoi teraz budynek cyr-

wloskie wino, zakupione w latach 1926­

ukowca, że dolączone do tego listu kości

cze w XIII wieku i miejsca gdzie znajdowal

Lwowie legendami, lecz w tym przypadku

ku. Poza tym prof. Bandriwski stwierdza,

są kompletnym szkieletem mężczyzny,

się (również miejsca pochówku księcia

1927. Ciekawe znalezisko, przecież mialo

tylko fakty, o których opowiadal Mykola

że podczas prac wykopaliskowych, które on

Bandriwski, są bardziej intrygujące niż

prowadzil w krypcie katedry nie znaleziono

każda legenda. W każdym z opisanych

żadnych informacji o istnieniu na wzgórzu

przez niego przypadków ma on swoje ory-

świętojurskim wcześniej niż w wieku XV

ginalne tlumaczenie naukowe, które jest

jakichkolwiek zabudowań klasztornych lub

nowym slowem we lwowskiej archeologii

śladów budownictwa świątyni. Legendy

i historii. Jak napisal profesor w swoim fe-

o istnieniu cerkwi i klasztoru oo. bazylia-

cebooku, ma on i inne ,,ciekawe przypusz-

nów za czasów księcia Lwa (druga polowa

czenia naukowe, gdzie i jakie inne sensa-

XIII wieku) nie zostaly potwierdzone żadny-

cyjne skarby można we Lwowie znaleźć,

mi konkretnymi materialami historycznymi

nawet pod starym brukiem lwowskim".

lub archeologicznymi. Nie odnaleziono żad-

Otóż, zaczynamy od unikatowych prac

nej cegly, żadnej skorupy wcześniejszej niż

archeologicznych i ich sensacyjnych wyni-

z wieku XV. Niestety w późniejszym czasie

ków w podziemiach (krypcie) katedry pw.

archeologom nie udalo się przeprowadzić

św. Jura. We wstępie Mykola Bandriwski

wykopalisk na terenie, gdzie ustawiono

powiedzial:

pomnik metropolity A. Szeptyckiego. We-

­ W 1991 roku , więcej niż trzydzieści

dlug prof. Mykoly Bandriwskiego, nawet

lat temu, do Lwowa wrócil z Watykanu

slynny dzwon odlany w 1341 roku, który

zwierzchnik Kościola greckokatolickiego

nadal wisi na dzwonnicy katedry św. Jura,

(UGKC) kardynal Myroslaw Lubacziwski.

nie byl sporządzony dla tej świątyni, lecz

Wlaśnie kardynal postanowil uporządko-

dla cerkwi pw. św. Georgija, która za cza-

wać kryptę pod oltarzem glównym świą-

sów księcia Lwa stala w miejscu, gdzie

tyni katedralnej, w której między innymi

obecnie znajduje się kościól dominikański.

byl pochowany arcybiskup metropolita

Niezwykle cenne i interesujące informacje

Andrzej Szeptycki i kardynal Sylwester

przekazane przez profesora Mykolę Ban-

Sembratowicz. Poza tym trwaly przygo-

driwskiego zostaly wysluchane z wielkim

towania przeniesienia zabalsamowanych

zainteresowaniem, zaś pytania publiczno-

szczątków kardynala Josyfa Slipyja z ka-

ści sypaly się obficie.

KATEDRA ŚW. JURA. WIDOK OGÓLNY

tedry pw. św. Zofii w Rzymie do katedry

(cdn.)