25

nr 7 (443) 16­29.04.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Przemysl naftowy w Galicji ­ pionierzy i wizjonerzy,

wynalazcy i ,,rekiny biznesu", sensacje i katastrofy

Rok 2023 byl rokiem

Mikolascha rozpocząl studia na

jubileuszowym dla

Uniwersytecie Jagiellońskim,

zaś dyplom magistra farma-

przemyslu naftowego

cji otrzymal 30 lipca 1852 roku

w Galicji. Wlaśnie

na Uniwersytecie Wiedeńskim

170 lat temu we

i wrócil do Lwowa do apteki

lwowskiej aptece

Mikolascha.

Piotra Mikolascha

W tym czasie do Piotra Mi-

,,Pod Zlotą Gwiazdą"

kolascha zglosil się Żyd Abra-

ham  Schreiner,  propinator

przy ulicy Kopernika

(karczmarz) z Boryslawia i za-

1 przeprowadzono

proponowal kupić od niego kil-

pierwszą w Galicji

ka beczek prymitywnie desty-

i Imperium Austriackim

lowanej ropy. Przedsiębiorczy

destylację ropy naftowej

Żyd razem ze swoimi wspól-

i skonstruowano

nikami Stiermanem i Herzem

myśleli o ,,fabrykacji z tego

pierwszą lampę naftową

PORTRET PIOTRA MIKOLASCHA

cuchnącego zielonawo-ciem-

dla oświetlenia, w Polsce

,,król polskiej nafty" Stanislaw

no-brunatnego surowca spiry-

powszechnie zwaną

Szczepanowski, jego wspólpra-

tusu". Zaś Mikolasch pomyślal

,,lampą Lukasiewicza".

cownicy Kazimierz Odrzywol-

o możliwości jego oczyszcze-

ski i Waclaw Wolski ­ genialny

nia i uzyskania bardzo cenne-

wynalazca tzw. ,,wiertniczego

go i drogiego farmaceutycznego

TEKST I ZDJĘCIA

taranu hydrawlicznego", Ma-

preparatu pod nazwą ,,Oleum

JURIJ SMIRNOW

T

rian Wieliżyński ­ ,,alchemik

Petrae Album" (Olej bialy skal-

o wiekopomne wydarze-

ze Lwowa", ojciec polskiego

ny), który dotąd sprowadza-

nie mialo miejsce 31 lip-

gazownictwa.

no z Wloch. Z tego wloskiego

ca 1853 roku i po dzień

Otóż, wszystko rozpoczę-

oleju skalnego w aptece pro-

dzisiejszy jest to symboliczna,

lo się we Lwowie, w aptece

dukowano modne leki kosme-

oficjalna data przyjęta za po-

,,Pod Zlotą Gwiazdą". Jak do-

tyczne, krople na robaki, maści

czątek polskiego przemyslu

szlo do destylacji ropy nafto-

dermatologiczne.

naftowego. W tym dniu ,,lampą

wej i pierwszej lampy naftowej

W laśnie Jan Zeh, jako szef

Lukasiewicza" oświetlono salę

i kto wlaściwie byl wynalaz-

laboratorium aptecznego (la-

APTEKA MIKOLASCHA, OBECNIE KAWIARNIA

operacyjną we lwowskim Szpi-

cą? Nawet zaslużony milośnik

boratoriusz), otrzymal nakaz

laboratorium,

talu Powszechnym przy ulicy

Lwowa Witold Szolginia, au-

zapomniane lub schowane na

Piotra Mikolascha, by zająć się

Pijarów, gdzie przeprowadzono

pólkach archiwalnych.

tor cyklu wspomnień ,,Tamten

oczyszczeniem i rozgatunko-

w którym od 1848

pierwszą we Lwowie chirur-

Lwów", bez cienia wątpliwo-

waniem ,,cuchnącego destyla-

roku zatrudniony byl

Wlaścicielem

giczną operację nocną. Wcze-

ści pisze: ,,W aptece pracowal

tu". Praca jednak nie posuwala

magister farmacji

największej,

śniej, mianowicie 30 marca

slawny później pionier prze-

się szybko i jak później w 1889

Jan Zeh, absolwent

tegoż roku, taka sama lampa za-

myslu naftowego w Europie

roku pisal sam Zeh w artyku-

najpopularniejszej

Uniwersytetu

plonęla w oknie wystawowym

Ignacy Lukasiewicz. Tu też

le ,,Pierwsze objawy przemy-

i najbardziej slynnej

apteki ,,Pod Zlotą Gwiazdą".

wlaśnie w roku 1852 ten ap-

slu naftowego w Galicji", który

Wiedeńskiego.

nie tylko we Lwowie,

170 lat rozwoju przemy-

tekarski wówczas zaledwie

zostal opublikowany w ,,Cza-

ale i w calej Galicji

slu naftowego w Galicji to lata

prowizor wydestylowal z pod-

W 1852 r. tu, pod kierownic-

sopiśmie Towarzystwa Apte-

apteki ,,Pod Zlotą

kiedy uboga, zacofana, naj-

karpackiej ropy naftowej czy-

twem starszego kolegi, rozpo-

karskiego": ,,nikt by nie uwie-

biedniejsza  prowincja  Mo-

stą naftę, a rok później skon-

cząl pracę jako asystent o pięć lat

rzyl, jak wielkiej potrzeba bylo

Gwiazdą" byl Piotr

narchii Austriackiej (od 1867

struowal pierwszą w świecie

mlodszy od Zeha Ignacy Luka-

zrazu wytrwalości i zaparcia

Mikolasch. W aptece

Austro-Węgier), zrobila się

lampę naftową". W rzeczywi-

siewicz, który dopiero 30 lipca

się, ażeby cuchnącą i zbyt la-

dzialalo chemiczno-

nagle ,,Galicyjską Kalifornią",

stości cala historia byla bar-

tegoż roku otrzymal w Wiedniu

two zapalną naftę ujarzmić do

farmaceutyczne

,,Naftową Ziemią Obiecaną".

dziej skomplikowana, a se-

dyplom uniwersytecki. Jego sy-

potrzeb czlowieka. Nie mając

Nikomu wcześniej nie zna-

krety z owych czasów zostaly

tuacja byla dość skomplikowa-

stosownych urządzeń, zwy-

ne nazwy miejscowości, jak to

ną również z powodu nadzoru

kly jak ja śmiertelnik lamiący

Pieczeniżyn, Sloboda Rungur-

policyjnego w sprawie domnie-

pierwsze lody na polu krajo-

ska, Schodnica, Boryslaw, Tu-

manej nielegalnej dzialalności

wego nafciarstwa, cierpialem

stanowice wypelnily szpalty

niepodleglościowej.

ustawicznie na ból i zawrót

gazet nie tylko lwowskich, ale

Warto krótko przypomnieć

glowy, gdyż czad i cuchnące

też wiedeńskich, berlińskich,

życiorysy obydwóch farma-

gazy sprawialy nawet odu-

a nawet amerykańskich. Pa-

ceutów. Jan Zeh(1817­1897) po-

rzenie. Ludzie unikali mnie,

triarchalny wiejski krajobraz

chodzil z Lańcuta, byl synem

lecz i ja na wskroś przesiąk-

Podkarpacia wypelnily szy-

miejscowego aptekarza Joachi-

nięty swędami ropy nie mo-

by naftowe i pochodnie ploną-

ma Zeha. Praktykę aptekarską

glem się między ludźmi poka-

cego gazu nad nimi... W świat

odbyl w aptece w Samborze. Na-

zać bezkarnie. Mając znośną

biednych chlopów galicyjskich

stępnie studiowal na Uniwer-

posadę w aptece śp. Mikolas-

niespodzianie wtargnęly ,,ty-

sytecie Wiedeńskim, uzysku-

cha, mialem i obowiązki, mo-

grysi biznesu" i geniusze tech-

jąc 8 sierpnia 1846 roku tytul

glem więc tylko w nocy eks-

niki. Kto trafil na podziemny

magistra farmacji. Po studiach

perymentować z naftą. Przez

skarb, zostal milionerem. Pozo-

podjąl pracę w aptece Piotra

kilka tygodni z rzędu prawie

stali bankrutowali. W najuboż-

Mikolascha we Lwowie. Ignacy

się nie rozbieralem, pracując

szej części państwa pojawili

Lukasiewicz(1822­1882) uro-

po nocach i dociekając sposo-

się nagle krezusi, milionerzy,

dzil się w rodzinie szlacheckiej

bu czyszczenia nafty, ażeby

czy jak ich wedlug mody ame-

pochodzenia  ormiańskiego.

sprawy nie zaspać. Toteż zdaje

rykańskiej prof. Stanislaw Ni-

W latach 1836­1840 pracowal

mi się, iż ludzie mieli mnie za

cieja nazywa ,,selfmademany-

jako praktykant w aptece Anto-

obląkanego...".

-galicyjscy szejkowie". Lecz

niego Swobody w Lańcucie, zaś

Można wnioskować, że

bez dzialalności ludzi calkiem

od 1840 roku w aptece w Rze-

Mikolasch rozczarowal

innego  rodzaju-entuzjastów,

szowie. Dzialal w organiza-

wizjonerów, wynalazców, wy-

cjach demokratyczno-niepod-

się w możliwości

bitnych inżynierów, rozwój

leglościowych, w wyniku czego

otrzymania

przemyslu naftowego byl po

w 1846 roku zostal aresztowa-

,,Oleum Petrae Album"

prostu niemożliwy. W historię

ny przez policję austriacką. Do-

i Jan Zeh zajmowal się

Galicji wlaśnie ich nazwiska

piero 27 grudnia 1847 roku zo-

wpisano na zawsze zlotymi li-

stal zwolniony z więzienia we

destylacją na wlasną

terami. Wśród nich pionie-

Lwowie, lecz znajdowal się pod

rękę, w wolnym czasie

rzy przemyslu naftowego Jan

stalą obserwacją policji. Dzię-

po nocach.

POMNIK JANA ZEHA WE LWOWIE

Zeh i Ignacy Lukasiewicz,

ki  wstawiennictwu  Piotra