17

nr 10 (446) 31.05.­12.06. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

rozgwarzone, skrzyp polnego

napis: ,,Wladyslaw Jagiello ­

konika, krzyk dzikich kaczek na

król polski i ziem krakowskiej,

blotach ­ może mu ta cala gródec-

sandomierskiej,  sieradzkiej,

ka przyroda roztęskniona, pel-

lęczyckiej, kujawskiej. Wiel-

na rzewnego smutku, tak prze-

ki książę litewski. Wladca

mówila do serca, że tutaj szukala

i dziedzic Pomorza, Rusi etc.

schronienia i ciszy dusza wielka,

1386­1434. Wielkiemu królo-

a jasna, jak szata golębi, czysta

wi zmarlemu w Gródku 31 maja

jak stawu gródeckiego zwiercia-

1434 r. ­ wdzięczna ziemia gró-

dlo, kiedy niem wiatr nie zamąci,

decka". Zniszczone fragmenty

ni niebo nie schmurzy".

gródeckiego pomnika leżą dziś,

rozrzucone bezladnie, w samym

Uroczystości żalobne kró-

środku miasta, które tak wiele

la Jagielly odbyly się również

królowi zawdzięczalo...

w katedrze lwowskiej, która za

Imię króla nosily w okresie

rządów tego wladcy zostala ofi-

międzywojennym męskie gim-

cjalnie podniesiona do takiej

nazja w Gródku i Drohobyczu.

rangi. Stalo się to w 1412 roku,

Uczniami tej ostatniej placówki

kiedy to antypapież Jan XXIII

mieszczącej się przy dawnej ul.

mocą bulli ,,In eminenti specula

Sienkiewicza (obecnie Iwana

militantis Ecclesiae" 28 grudnia

Franki 24) byli m.in. generalo-

1412 roku przeniósl stolicę arcy-

FRAGMENT POMNIKA SERCA JAGIELLY W GRÓDKU JAGIELLOŃSKIM

wie Stanislaw Maczek i Michal

biskupstwa z Halicza do Lwowa.

Tokarzewski-Karaszewicz, pi-

Decyzję papieską w tej sprawie

namalowany przez Bohdana

slowy zwrócil się do mieszkań-

sarz Bruno Schulz i ogloszony

zrealizowano po dwóch latach,

poselstwa zagraniczne, podej-

ców miasta: ,,Ten król wart prze-

Rożaka po kanonizacji monar-

przez Sejm Rzeczpospolitej Pol-

30 maja 1414 roku, czyli doklad-

mowal ważne decyzje państwo-

cież widomego, pięknego po-

chini, dokonanej w 1997 roku

skiej patronem roku2024 poeta

nie 610 lat temu. A więc gdy 30

we. Dbal o rozwój gospodarczy

mnika. Nie ma go dotąd nigdzie

w Krakowie przez Ojca św. Jana

Kazimierz Wierzyński.

lat po tym pamiętnym dla Lwo-

i obronność miasta. W końcu,

w Polsce calej. Zdaje się jakby

Pawla II. Mozaikowe przedsta-

Najwięcej upamiętnień do-

wa wydarzeniu, król oddal ducha

na krótko przed swoim zgonem,

czekal wlaśnie na was... Nie daj-

wienie pary królewskiej, Wla-

tyczących króla Jagielly po-

Bogu, i w naszym mieście skla-

podniósl Lwów do rangi stolicy

cie sobie zabrać tego zaszczytu

dyslawa i Jadwigi, autorstwa

wstalo w związku z obchodami

dano hold jego pamięci i modlo-

utworzonego przezeń wojewódz-

pierwszeństwa. Zbudujcie mu

Jaroslawa Balańdiuka znajduje

500-lecia bitwy Grunwaldzkiej

no się o pokój jego duszy. Pamię-

twa ruskiego Korony Królestwa

go tu wśród was... Daję od sie-

się na bocznej elewacji kościo-

w 1910 roku. Są to liczne tablice

tano wówczas jeszcze, że wladca

Polskiego. Jednostka admini-

bie 10 zlr. Obym mial szczęśliwą

la, Jest doskonale widoczne dla

pamiątkowe, zachowane w wie-

w 1404 roku obecny byl przy

stracyjna w takim ksztalcie (od

rękę!...". Sześć lat później po-

podróżujących szlakiem z Prze-

lu kościolach, m.in. w Dobro-

poświęceniu prezbiterium świą-

1569 w skladzie Rzeczypospoli-

mnik zostal uroczyście odslo-

myśla do Lwowa, czyli tą drogą,

milu, Szczercu, Otyni. Do nie-

tyni, wznoszonej wytrwale wte-

tej Obojga Narodów) przetrwala

nięty na Rynku gródeckim 29

którą król zmierzal w trakcie

zachowanych pamiątek z tego

dy już od kilkudziesięciu lat ­ od

trzy z górą wieki, aż do czasów

września 1903 roku, a uczestni-

pelnienia swej ostatniej ziem-

czasu należą m.in. pomniki

czasów fundacji przez ostatnie-

rozbiorów, do roku 1772.

czyli w tym wydarzeniu ­ prócz

skiej misji.

Grunwaldzkie w Stanislawowie

go króla z dynastii Piastów, Ka-

Upamiętnienia króla Jagielly

rzesz mieszkańców Gródka

Niestety w czasie II wojny

i Drohobyczu, pamiątkowy dę-

zimierza Wielkiego. Pamiętano

O tym, że serce króla spoczy-

i okolic oraz licznych delegacji

światowej w Gródku, mieście,

bowy dziesięciometrowy krzyż

o licznych przywilejach, który-

wa w gródeckim kościele fran-

ze stolecznego Lwowa ­ dwaj

które Jagiello odwiedzil kilka-

grunwaldzki kolo Uhnowa, czy

mi Jagiello obdarzyl archidiece-

ciszkanów,  zdewastowanym

święci Kościola katolickiego:

naście razy goszcząc na tutej-

tablica na murze Katedry La-

zję lwowską, zrównując ją w roku

w późniejszych wiekach przez

Józef Bilczewski, ówczesny ar-

szym zamku, w mieście, w któ-

cińskiej we Lwowie. Przetrwalo

1430, na cztery lata przed swym

austriackie wladze zaborcze,

cybiskup metropolita lwowski

rym dokonal żywota, zostalo

natomiast ­ chociaż przez wie-

zgonem, w prawach z metropo-

przypomina dziś Pomnik Ser-

obrządku lacińskiego i Seba-

unicestwione  najważniejsze

le lat w zapomnieniu ­ w 2009

lią gnieźnieńską. Pamiętano, że

ca Wladyslawa Jagielly. Usta-

stian Pelczar, ówczesny biskup

i jedyne tego rodzaju upamięt-

roku odnowione na Wawelu

aktem wydanym w Bieczu rok

wiony zostal na terenie otacza-

przemyski.  Pięciometrowy

nienie króla na terenach Rusi

staraniem konserwatorów pol-

wcześniej król ustalil ramy or-

jącym kościól parafialny pw.

monument wykuty w kamieniu

Czerwonej ­ jego pomnik. Po-

skich dzielo malarskie ,,Pano-

ganizacyjne i uposażenie lwow-

Podwyższenia Krzyża Świętego

Polańskim byl jedną z najbar-

mnik powstal na początku XX

rama bitwy pod Grunwaldem".

skiej kapituly metropolitalnej,

w Gródku Jagiellońskim przy

dziej znanych prac rzeźbiarza

wieku, a pomyslodawcą jego

Jest to obraz olejny autorstwa

liczącej dziesięciu czlonków, jak

poparciu i dzięki inicjatywie

Juliusza Beltowskiego, urodzo-

budowy mial być ks. Tadeusz

lwowskich malarzy Zygmun-

też i o tym, że w 1431 roku za-

ówczesnego proboszcza ks. dra

nego w Nowym Targu, a dziala-

Gromnicki, proboszcz z Bucza-

ta Rozwadowskiego i Tadeusza

pewnil arcybiskupstwu godziwą

Michala Bajcara i przedstawi-

jącego przez wiele lat aż do swej

cza. Przemawiając w Gródku

Popiela, wspólautorów Panora-

siedzibę, ofiarowując kamienicę

cieli miejscowej inteligencji. Ta-

śmierci we Lwowie. Na dwóch

podczas uroczystości mickie-

my Raclawickiej, namalowa-

przy rynku lwowskim (obecnie

blica w trzech językach: ukra-

wiczowskich w 1897 roku tymi

tablicach zostal umieszczony

ny w 1910 roku i znajdujący się

Rynek 9), która przez kilka kolej-

ińskim, polskim i litewskim

w zbiorach Muzeum Historycz-

nych stuleci byla rezydencją me-

informuje, że wykonany w me-

nego we Lwowie.

tropolitów lwowskich obrządku

talu pomnik w ksztalcie serca

Jedno z ostatnich przed wy-

lacińskiego aż do momentu zbu-

jest wyrazem holdu dla zmarle-

buchem II wojny światowej

dowania w XIX wieku okazalego

go w tym miasteczku monarchy.

upamiętnień króla Jagielly po-

palacu, w którym dziś mieści się

Ks. Michal Bajcar w czasie pel-

wstalo w podlwowskim Szczer-

kuria metropolitalna. Oplaki-

nienia swej poslugi w gródec-

cu 90 lat temu, w 500. roczni-

wano króla w miastach królew-

kiej parafii rzymskokatolickiej

cę zgonu wladcy. Jest to tablica

skich: Żydaczowie, Glinianach,

w latach 2000­2016 poprzez

pamiątkowa z 1934 roku na ze-

Szczercu, Koropcu jako funda-

rozliczne upamiętnienia zadbal

wnętrznym murze kościola pw.

tora kościolów parafialnych,

o przywrócenie i utrwalenie

św. Stanislawa.

oplakiwano też jako opieku-

pamięci historycznej o jej kró-

Zaledwie dekada dzieli nas

na zakonów dominikańskiego,

lewskim dobroczyńcy. Tablica

od kolejnej okrąglej rocznicy ­

(dla którego m.in. fundowal ko-

po polsku we wnętrzu kościo-

600-lecia śmierci króla Wla-

ściól Najświętszej Maryi Panny

la, wmurowana w 2010 roku

dyslawa Jagielly, która przy-

i klasztor w Kolomyi) i francisz-

z okazji 20-lecia odzyskania

pada w roku 2034. Oby byl to

kańskiego, (któremu ufundowal

świątyni po dziesięcioleciach

czas godnego przypomnienia

wspomniany klasztor w Gródku).

zamknięcia i dewastacji, wspo-

dokonań jednego z najwybit-

Oplakiwano go jako fundatora

mina Jagiellę jako jej fundatora

niejszych wladców i wodzów

farnych kościolów w Drohoby-

i zwycięzcę spod Grunwaldu,

w historii Polski, odnowiciela

czu i Mościskach, należących do

w 600-lecie bitwy W prezbite-

Uniwersytetu Krakowskiego,

diecezji przemyskiej, jako i tego,

rium kościola gródeckiego za-

noszącego dziś miano Jagiel-

który,  powiększyl  uposaże-

żywa czci okazaly, prawie trzy-

lońskiego, apostola Litwy, fun-

nie starej fary Narodzenia Naj-

metrowej wysokości obraz św.

datora metropolii lwowskiej

świętszej Maryi Panny w Stryju.

Jadwigi Andegaweńskiej, mlodo

obrządku lacińskiego, siedmiu

Oplakiwalo swego dobroczyńcę

zmarlej malżonki Jagielly, zna-

kościolów katedralnych, a tak-

miasto Lwów. Po śmierci króla

nej ze swojej glębokiej pobożno-

że niezliczonej liczby innych

na mocy uchwaly rady miejskiej

ści, lagodności, odwagi, mądro-

świątyń. Oby w tym czasie,

powstrzymano się tu na caly

ści i troski o poddanych. Wszak

wzorem naszych przodków, nie

rok od wszelkich zabaw, tań-

jako mlodziutka królowa, świe-

zabraklo inicjatyw zdążających

ców, muzyki i innych rozrywek.

żo poślubiona Jagielle już w 1387

do upamiętnienia postaci króla,

Jagiello wielokrotnie bowiem

roku przybyla do Gródka na

zwlaszcza w tych miejscowo-

gościl w murach miasta, które

czele wyprawy, w wyniku któ-

ściach, które zaznaczyl swoją

­ obok Krakowa i Wilna ­ trak-

rej do Korony przylączona zo-

obecnością jako troskliwy go-

towal jako jedną ze stolic swego

stala Ruś Halicka wcześniej za-

spodarz, hojny fundator i ry-

królestwa. Tu snul plany poli-

OBRAZ ŚW. JADWIGI Z KOŚCIOLA PW. PODWYŻSZENIA KRZYŻA

jęta przez Węgrów. Obraz zostal

cerski obrońca.

tyczne, malżeńskie, przyjmowal

ŚWIĘTEGO W GRÓDKU JAGIELLOŃSKIM