22

nr 10 (446) 31.05.­12.06. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Z naszej przeszlości

Ludzie, miejsca, wydarzenia

ZDJĘCIE LOTNICZE PALACU SZTUKI ZWANEGO PALACEM TARGÓW

WSCHODNICH

i zostal pochowany na Cmentarzu Lycza-

kowskim. W katedrze ormiańskiej we Lwo-

wie zachowalo się jego epitafium z 1905 roku

w ksztalcie popiersia zlotoustego kaznodziei

przedstawionego na ambonie. Autorem tego

dziela jest Juliusz Beltowski. Stryjecznym

praprawnukiem lwowskiego arcybiskupa

byl zmarly w 2024 roku ks. Tadeusz Isako-

wicz-Zaleski, duszpasterz polskich Ormian,

Kresowian i osób z niepelnosprawnością

intelektualną, wspólzalożyciel Fundacji im.

Brata Alberta.

9 czerwca 1794 roku, 230 lat

,,Pamięć o przeszlości oznacza

Mieście upamiętniają dwie tablice. Pierw-

temu, w Kielcach zmarl Wojciech Bartos,

zaangażowanie w przyszlość"

sza z nich zostala umieszczona trzy lata

Św. Jan Pawel II

po jego śmierci, obok konfesjonalu,

od 1794 roku znany jako Bartosz Glowacki,

w którym spowiadal ks. Jan. Zapisano

polski chlop, kosynier w czasie insurekcji

EPITAFIUM ABPA ISAKOWICZA

2 czerwca 1844 roku, 180 lat temu,

na niej następujące slowa: ,,Ks. pral. Jan

kościuszkowskiej, chorąży grenadierów

W KATEDRZE ORMIAŃSKIEJ

we Lwowie mial swoją premierę dramat ro-

Szetela 1912­1994. Dobry Pasterz, który

krakowskich. Wziąl udzial w bitwie pod Ra-

WE LWOWIE DLUTA JULIUSZA

mantyczny Józefa Korzeniowskiego ,,Kar-

przez 53 letnią trudną pracę w Nowym

clawicami 4 kwietnia 1794, gdzie odznaczyl

BELTOWSKIEGO

MALARSKIE PRZEDSTAWIENIE

paccy górale". Dzielo pisarza urodzonego

Mieście i okolicy, przez wiele cierpień

się wielkim męstwem: jako pierwszy dotarl

SCENY Z ,,KARPACKICH

kolo podlwowskich Brodów, a tworzącego

i upokorzeń wiernie trwal... wdzięczni

osób (dziesięć razy więcej niż mieszkańców

do rosyjskiej artylerii i czapką zgasil lont

GÓRALI" J. KORZENIOWSKIEGO,

natenczas w Charkowie, gdzie obejmowal

Parafianie". Druga zawisla na jednej z ze-

ówczesnego Lwowa). Komunikację z miastem

nieprzyjacielskiego dziala. Wlaśnie w tym

PĘDZLA JULIUSZA ZUBERA

m.in. posadę dyrektora uważanego za pol-

zapewnial specjalnie zbudowany tramwaj

wnętrznych ścian świątyni w 20. roczni-

dramatycznym momencie przedstawil go

W FOYER TEATRU MIEJSKIEGO

skie I Charkowskiego Gimnazjum Męskiego,

elektryczny. Odwiedzający mogli poruszać

cę śmierci dawnego proboszcza. Wyryto

dokladnie sto lat później w ,,Panoramie Ra-

WE LWOWIE (OBECNIE OPERA)

zostalo po raz pierwszy wydane w 1843

na niej slowa: ,,Duszpasterz, ojciec, do-

się po terenie wystawowym wąskotorową

clawickiej" Jan Styka: wąsaty dobrze zbu-

roku w Wilnie nakladem Józefa Zawadzkie-

przed Grobem Nieznanego Żolnierza, kryją-

koleją szynową napędzaną naftą oraz kolejką

broczyńca, w 20-tą rocznicę śmierci Ks.

dowany, z ciemnoblond czupryną Wojciech

go. Wystawione zaś już rok po tej publikacji

cym szczątki Obrońcy Lwowa: ,,Niech zstąpi

pralata Jana Szeteli za wierność Bogu,

linową z dwoma wagonikami, jeżdżącą nad

w bialej sukmanie, w uniesionej nad glową

po raz pierwszy na scenie nowo zbudowa-

Duch Twój i odnowi oblicze Ziemi. Tej Ziemi".

glębokim na 30 metrów wąwozem od dzialu

Kościolowi i Ludowi Bożemu wdzięcz-

ręce przy zdobytej armacie trzyma kosę

nego wówczas Teatru Skarbkowskiego we

Dziewięć dni, które zmienily Polskę ­ tak

ni parafianie z Nowego Miasta i okolic.

naftowego do dzialu etnograficznego. Do dziś

o zlamanym drzewcu. Po bitwie Kościusz-

Lwowie cieszylo się dużym powodzeniem.

mówi się o tym wydarzeniu, które zostalo

z tamtego czasu, na tzw. terenie powystawo-

Nowe Miasto, 7.06.2014".

ko mianowal go chorążym Grenadierów

Szczególną popularność zyskala śpiewa-

utrwalone w filmie dokumentalnym z 1979

wym, na którym w latach 1921­1939 corocz-

Krakowskich, a więc przez nadanie stopnia

na do dziś pieśń ,,Czerwony pas, za pasem

roku pt. ,,Pielgrzym", pierwszym niezależ-

nie we wrześniu, już w odrodzonej Polsce

oficerskiego zrównal go ze stanem szlachec-

broń" (w oryginale ,,Czerwony plaszcz)":

nym filmie w czasach PRL zrealizowanym

odbywaly się Targi Wschodnie, zachowaly

kim. Ponadto Wojciech otrzymal wolność

Czerwony pas, za pasem broń,

na zlecenie Kościola katolickiego. Jego re-

się jedynie trzy obiekty. Są to: Wieża wodna

i nazwisko Glowacki. Śmiertelnie ranny dwa

I topór co blyska z dala,

żyserem byl urodzony we Lwowie, 46-letni

mieszcząca obecnie lokal gastronomiczny,

miesiące później, w bitwie pod Szczekocina-

Wesola myśl, swobodna dloń

wówczas Andrzej Trzos-Rastawiecki.

Palac Sztuki, w którym znajduje się plywal-

mi 6 czerwca 1794, zmarl po trzech dniach

To strój, to życie górala.

nia i przebudowana na salę sportową rotunda,

w wieku ok. 30 lat, osierocając trzy córki.

W nocy z 3 na 4 czerwca 1994

w której eksponowana byla niegdyś Panora-

Zostal pochowany w Kielcach. Po klęsce

roku, 30 lat temu, zmarl ks. pralat Jan

Gdy świeży liść okryje buk,

ma Raclawicka.

powstania stal się symbolem waleczności

I Czarna góra zczernieje,

Szetela, polski kaplan rzymskokatolic-

i męstwa oraz w czasie zaborów ­ wzorem

6 czerwca 1824 roku, 200 lat temu,

Niech dzwoni flet, niech ryczy róg;

ki, duszpasterz na terenach wcielonych

postawy patriotycznej. Bartosz Glowacki

Odżyly nasze nadzieje!

do ZSRR, proboszcz w Nowym Mieście,

w Lyścu kolo Stanislawowa urodzil się abp

we Lwowie zostal upamiętniony istniejącym

dzięki któremu kościól w tej miejscowo-

Izaak Mikolaj Isakowicz, ,,Zlotousty" ar-

do dziś pomnikiem, który w 1906 roku sta-

Pękl rzeki grzbiet, poplynąl lód,

ści, jako jeden z nielicznych na tamtym

cybiskup lwowski obrządku ormiańskiego

nąl na Górnym Lyczakowie. Pomnik ten byl

Czeremosz szumi po skale;

obszarze, nieprzerwalnie dzialal, nie zo-

w latach 1882­1901, teolog, filantrop, pi-

ostatnim dzielem zmarlego przedwcześnie

Nuż w dobry czas kędziory trzód

stal zamknięty i zdewastowany. W czasie

sarz, slawny mówca i homiletyk. Jeszcze za

lwowskiego rzeźbiarza, uczestnika Powsta-

Weseli kąpcie górale.

okupacji niemieckiej ks. Szetela udzielal,

życia hierarchy, w 1895 roku, jedna z lwow-

nia Styczniowego Juliana Markowskiego

na podstawie dekretu biskupa, rozgrze-

skich ulic zostala nazwana na jego cześć

(dzielem dokończonym trzy lata po śmierci

KS. JAN SZETELA

Pieśń przetrwala jako samodzielny

szenia zbiorowego osobom uwięzionym

(ul. Isakowicza w 1944 roku otrzymala

artysty przez jego ucznia, Grzegorza Kuź-

5 czerwca 1894 roku, 130 lat temu,

utwór poetycko-muzyczny. Nie podzieli-

w niemieckim obozie karnym w pobliskiej

nową nazwę Krylowa, a w 1993 roku Hor-

niewicza) i na równi z dwoma innymi zacho-

la losu dramatu ,,Karpaccy górale", który

Przedzielnicy, odważnie pomagal więź-

baczewśkoho). 4 października 1900 roku

wanymi pomnikami, które wyszly spod jego

mialo miejsce oficjale otwarcie Powszechnej

ulegl zapomnieniu. ,,Czerwony pas" śpiewa

niom, dostarczal im żywność, odprawial

arcybiskup, jako jedyny wówczas urzędu-

dluta ­ pomnikiem Jana Kilińskiego w Parku

Wystawy Krajowej we Lwowie. Jej organiza-

już kolejne pokolenie Polaków i pomimo, że

ich pogrzeby, gromadzil dane osobowe

jący katolicki hierarcha we Lwowie (stolice

Stryjskim i pomnikiem Teofila Wiśniowskie-

torami byli dzialacz spoleczny i polityk Adam

slowa tej pieśni powstaly przed niemal 200

o zmarlych i zabitych, Po wojnie, prócz

rzymskokatolicka i greckokatolicka byly

go i Józefa Kapuścińskiego na Górze Strace-

Stanislaw Sapieha oraz Zdzislaw Marchwicki,

laty, pozostaje ona swoistym manifestem

Nowego Miasta, obslugiwal parafię w Ni-

nieobsadzone po śmierci ich rządców) doko-

nia na Kleparowie ­ stanowi świadectwo pa-

wiceprezydent Lwowa. W tym dniu nastąpi-

wolności. W takim kluczu też można odczy-

żankowicach oraz Blozwi. Skazany na 10

nal obrzędu poświęcenia nowo zbudowane-

mięci Lwowian o chlubnych kartach w ponad

lo również uroczyste otwarcie namalowanej

tać spontaniczne zaintonowanie jej przez

lat lagrów i konfiskatę mienia w latach

go gmachu lwowskiego Teatru Miejskiego

stuletniej historii zmagań Polaków o odzy-

z okazji 100-lecia bitwy pod Raclawicami,

papieża Jana Pawla II podczas spotkania

1951­1955 byl więźniem lagru i przymu-

(Opery). Zmarl pól roku później we Lwowie

skanie niepodleglości.

w ciągu zaledwie 9 miesięcy, Panoramy Ra-

z mlodzieżą na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie

sowym robotnikiem w kopalni w Kara-

clawickiej Jana Styki i Wojciecha Kossaka.

w 1979 roku, w trakcie pierwszej pielgrzym-

gandzie w Kazachstanie. Odzyskawszy

Przygotowania do Wystawy trwaly dwa lata;

ki Ojca św. do Ojczyzny. Wtedy zostala pod-

wolność w 1955 roku, w wyniku rewizji

postawiono w pobliżu Parku Stryjskiego 129

chwycona i odśpiewana chóralnie przez

wyroku, nie skorzystal z możliwości wy-

pawilonów na obszarze ok. 50 hektarów. Spo-

300 tysięcy pielgrzymów.

jazdu do Polski i zamieszkania w jej no-

rym zainteresowaniem cieszyly się m.in. zbu-

wych granicach, decydując się pozostać

dowane z ogniotrwalych materialów Mau-

2 czerwca 1979 roku, 45 lat temu,

w Nowym Mieście. W latach 1957­1987

zoleum Jana Matejki, mieszczące ekspozycję

rozpoczęla się pierwsza pielgrzymka

obslugiwal dodatkowo kościól w Dobro-

obrazów mistrza, pawilon kopalni Wieliczka

Jana Pawla II do Ojczyzny. Trwala do 10

milu. W 1990 roku, po 53 latach poslugi,

i tzw. Akwarium, z podziemnymi korytarzami,

czerwca i przebiegala pod haslem ,,Gau-

ze względu na zly stan zdrowia wyjechal

ozdobionymi sztucznymi stalaktytami. Podzi-

de Mater Polonia" ­ ,,Raduj się Matko Pol-

do rodzinnego Grodziska kolo Strzyżowa

wiano również jako cud techniki elektryczną

sko". Najważniejszym jej przeslaniem staly

na Podkarpaciu, gdzie w wieku 82 lat

fontannę oraz fantastyczną w ksztaltach

się slowa z homilii Ojca Świętego na ów-

zmarl. Zaslużonego i niezlomnego kapla-

kawiarnię arabską wzniesioną w stylu mau-

czesnym Placu Zwycięstwa w Warszawie,

na w kościele pw. św. Marcina w Nowym

retańskim. Wystawę obejrzalo ponad milion