14

nr 11 (447) 14­27.06. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Batalie na Przykarpaciu (cz. 2)

Grecy  szczycą  się  tym,

że trzystu Spartan bohater-

sko zginęlo pod Termopilami.

Po wspomnianej

W naszym przypadku bohate-

już obronie Halicza

rów byla zaledwie setka, część

z nich przeżyla, zaś bitwa miala

w 1387 r. na terenach

miejsce w Jezupolu. Wprawdzie

obecnego obw. iwano-

wówczas wioska nazywala się

frankiwskiego przez

Czesybiesy.

dluższy czas bylo dość

Jedynymi zdolnymi do wal-

spokojnie. Dopiero pod

ki na Przykapaciu byly trzy

koniec XV w. Pokucie

oddzialy  kawalerii  Jakuba

Potockiego, Jakuba Koryciń-

znów stalo się areną

skiego i Jana Szuckiego. Ra-

krwawych walk.

zem bylo to okolo stu jeźdźców.

Napad na tatarskie czambu-

IWAN BONDAREW

ly graniczyl z samobójstwem,

Moldawska wiosna

dlatego rotmistrze nie ruszali

do walki, jedynie obserwując

W latach 1490-1492 przez

PORAŻKA POD ROHATYNEM W 1490 R.

nieprzyjaciela.

Przykarpacie przewalilo się

Obertyńska wiktoria

Wydarzenia rozwijaly się

tzw. ,,powstanie Muchy". Swą

hetmana Tarnowskiego

szybko. 2 lipca 1594 r. orda

nazwę otrzymalo od nazwiska

JAKUB POTOCKI

zdobyla przygraniczny Śnia-

przywódcy. Na Bukowinie, na-

Powstanie Muchy do resz-

tyń, następnie padly Kolomy-

leżącej do Księstwa Moldaw-

ty zepsulo stosunki pomiędzy

walki na prawym skrzydle,

ja, Obertyn i Żuków. 3 lipca

skiego zgromadzil on dziewię-

sąsiednimi państwami, co wy-

Tarnowski  niespodziewanie

­ Tlumacz i Niżniów. Tu, kolo

ciotysięczny oddzial zlożony

wolalo kolejne walki polsko-

kontratakowal moldawską ar-

przeprawy przez Dniestr, Ko-

z chlopów, wdarl się na polskie

-moldawskie. W 1502 r. Stefa-

tylerię i zająl ją. Armaty od-

ryciński i Szucki urządzili za-

Pokucie i zacząl niszczyć zamki

nowi III udalo się nawet zająć

wrócono w stronę Moldawian

sadzkę i zniszczyli niewielki

i ufortyfikowane miasta.

Pokucie z Kolomyją i dopiero po

i otwarto zbawczy ogień. Do-

tatarski czambul. Po zwycię-

Sowieccy historycy, z akad.

czterech latach rozmów polscy

piero po tym artyleryjskim

stwie rotmistrze wycofali się

Wolodymyrem Grabowieckim

dyplomaci przywrócili te zie-

ataku hetman poprowadzil swe

do Czesybiesów, należących do

na czele, za przyczyny powsta-

mie Rzeczypospolitej.

wojska na wroga. Moldawanie

Potockiego.

nia uważali ,,nasilenie feudal-

W 1527 r. tron hospodar-

byli w panice, a uciekając trafili

W zemście za porażkę Tata-

nego wyzysku i uzależnienie

ski w Moldawii zająl nieślub-

na blota Solońca, gdzie utonęlo

rzy 4 lipca obrabowali okolice

chlopów pańszczyźnianych".

ny syn Stefana Piotr IV Raresz,

wielu żolnierzy wraz z końmi.

HETMAN JAN AMOR TARNOWSKI

Tyśmienicy, a samo miasteczko

Tu naprasza się pytanie: dla-

zwany również Petrylą. Gnę-

Zwycięstwo bylo calkowite­

spalili. Następnego dnia glówne

czego raptem moldawscy chlo-

Po zdobyciu Halicza bandy

biony przez tureckie podatki

straty wroga stanowily 7 746

sily tatarskie otoczyly zamek

pi tak przejęli się losem swoich

powstańców ruszyly na pólnoc.

nowy hospodar poszedl w śla-

zabitych. Straty polskie wy-

w Czesybiesach i ruszyly na

polskich pobratymców? Czyż-

Tymczasem król nakazal zwo-

dy swego ojca i w grudniu 1530

niosly jedynie 256 żolnierzy.

jego szturm. Potocki i jego lu-

by ucisk moldawskich magna-

lać pospolite ruszenie wśród

r. znów zająl Pokucie. Do walki

Do niewoli dostalo się tysiące

dzie stali na śmierć. Rozumie-

tów byl slabszy od wyzysku

szlachty i na dowódcę oddzia-

z najeźdźcą król wyslal swego

żolnierzy, sztandary wojskowe

li, że Tatarzy nie mają czasu na

polskiej szlachty? Dlaczego nie

lów wyznaczyl starostę Miko-

najlepszego wodza ­ hetmana

i cala moldawska artyleria. Pe-

dlugotrwale oblężenie i mieli

zaczęto od pogromów zamków

laja Chodeckiego. Zebral on od-

wielkiego koronnego, przyszle-

trylo zostal kilkakrotnie ranny,

szansę na obronę zamku, gdy-

na Bukowinie, lecz wdarto się

dzialy pod Bóbrką i na wiosnę

go zalożyciela Tarnopola, Jana

stracil konia w blocie i jedynie

by nie przykry wypadek. Jeden

za granicę?

1490 r. ruszyl przeciwko ,,wy-

Amora Tarnowskiego.

cudem uszedl z życiem.

z pacholków Potockiego, ladu-

Wspólcześni historycy ode-

zwolicielom". Kolo Rohatyna

Do sierpnia 1530 r. Polacy

W następnym roku walczące

jąc hakownicę, upuścil palący

szli od zasad ,,walki klaso-

rozegrala się bitwa, którą Mu-

przejęli kontrolę nad Pokuciem

strony podpisaly pokój i więcej

się lont na beczkę z prochem.

wej" i rozpatrują to powstanie

cha przegral z kretesem, tracąc

i Tarnowski chcial już wracać

Moldawianie na Pokucie się nie

Potężny wybuch zniszczyl jed-

w aspekcie politycznym. Sto-

1600 osób. W czasie wycofy-

do Lwowa, gdy dowiedzial się,

pchali.

ną z wież zamku i wywolal po-

sunki pomiędzy Rzeczypospo-

wania się wiele jego żolnierzy

że Petrylo naciera z wojskiem.

Trzech odważnych

żar. Polakom pozostalo do wy-

lita i Moldawią w tym czasie

utonęlo w Dniestrze. Wpraw-

Moldawianie zajęli Gwoździec,

rotmistrzów

boru ­ splonąć w drewnianej

byly dość napięte, zimą 1489

dzie sam ,,dowódca" zdolal oca-

gdzie trzymala obronę niewielka

W 1594 r. olbrzymia tatarska

fortecy albo próbować przerą-

r. hospodar moldawski Ste-

lić życie i przed bitwą zdążyl

zaloga. Uważając, że są to glówne

orda pod dowództwem cha-

bać się przez oddzialy wroga do

fan III spróbowal podbić Po-

nawet większość lupów odeslać

sily wroga, Tarnowski uderzyl

na Gazi Gireja II wdarla się na

Dniestru.

kucie, ale najazd zakończyl

do Moldawii.

calą swoją armią i 19 sierpnia

Przykarpacie od strony Mol-

Potocki wsadzil resztki gar-

się niczym. Wówczas wladca

W następnym roku po-

rozgromil moldawskie oddzialy.

dawii. Historycy oceniają, że

nizonu na konie, nakazal otwo-

moldawski postanowil postą-

wstańcy powrócili, ale już pod

Okazalo się, że byl to niewielki

moglo to być okolo 20-30 tys.

rzyć bramę i z okrzykiem ,,Jezu,

pić inaczej. Nawerbowal róż-

dowództwem Andrzeja Boruly.

oddzial przedni, glówne zaś sily

Krymczaków plus kilkadzie-

daj pole!", ruszyć do ataku. Rą-

nej holoty, uzbroil ją, a na czele

Historycy przypuszczają, że byl

moldawskie są dopiero w drodze.

siąt konnicy Nohajskiej ordy.

biąc na prawo i lewo, Polacy po-

postawil jakiegoś awanturni-

to ten sam Mucha. Tym razem

Hetman odstąpil do Obertyna

Tatarzy zdążali na Węgry, gdzie

konali 2 000 m, dzielące ich od

ka Muchę i poslal za granicę.

Polacy rozgromili ich pod Ha-

i zalożyl tu umocniony obóz, lą-

mieli polączyć się z Turkami

rzeki i przeprawili się na drugi

Oficjalnie hospodar moldaw-

liczem, samego zaś przywódcę

cząc w kwadrat wozy lańcucha-

i razem uderzyć na Austriaków.

brzeg. Tatarzy byli tak zasko-

ski z tym najazdem nie mial nic

schwytano i stracono.

mi i okopując się wokól rowami.

Najkrótsza droga prowadzi-

czeni, że nawet nie pędzili za

wspólnego ­ to bandy chlopów

Interesującą interpretację

22 sierpnia nadciągnąl Petry-

la przez polskie Pokucie, gdzie

nimi.

same walczyly o poprawę losu

tych wydarzeń podaje histo-

lo i rozpoczęla się największa

prawie nie bylo regularnych

Po dwóch latach Jakub Potocki

swych polskich braci. Te wy-

ryk Oleksy Baluch. Pisze, że

na tych terenach bitwa. Pola-

wojsk.

wrócil i odbudowal spalone mia-

darzenia bardzo przypominają

Moldawia byla wasalem tu-

cy mieli okolo 5,5 tys. żolnie-

Niby gorący nóż przez maslo

sto, wówczas nadal mu nową na-

nam dzialania Girkina z cza-

reckiego sultana i oplacala

rzy i 12 armat. Wojsk moldaw-

przeszli Tatarzy przez Przy-

zwę i na pamiątkę poprzednich

sów ,,rosyjskiej wiosny 2014 r."

mu się daniną. Dla malutkiego

skich bylo trzykrotnie więcej

karpacie, praktycznie nie na-

wydarzeń nazwal miasto Jezu-

w Donbasie.

księstwa byl to olbrzymi ciężar

­ okolo 17 tys. lekkiej konnicy

potykając na opór. Ale kil-

polem, jako wdzięczność Chry-

,,Powstańcy" zajęli przede

i w ten sposób Stefan III posta-

i 50 armat. Ale liczba nie byla tu

ka bohaterskich walk mialo

stusowi za ocalenie życia.

wszystkim przygraniczną for-

nowil zalatać dziurę w budże-

najważniejsza!

miejsce.

(cdn.)

tecę  Sniatyń.  Regularnych

cie kosztem mienia nagrabio-

Przeczekawszy, aż glów-

wojsk Rzeczypospolita na Po-

nego w Polsce.

ne sily Petryly wciągną się do

kuciu nie trzymala, bo ruszyly

one z królem na Węgry i ziemie

te pozostaly bezbronne. Ponadto

do Muchy zacząl dolączać miej-

scowy lump, lasy na grabieże.

Nawet taka szlachta, jak Brzo-

zowscy, zaciągnęli się do sze-

regów ,,ochotników". Niebawem

padly Kolomyja i Halicz.

Król polski skarżyl się mol-

dawskiemu poslowi, że na-

jeźdźcy wymordowali wie-

lu mieszczan i kupców, spalili

i splądrowali miasta, wzięli bo-

gate lupy, przejęli konie i by-

dlo. Ten robil tylko wielkie oczy

i twierdzil: ,,Nas tam nie ma".

ROTMISTRZ WOJSK POLSKICH

WOJSKO POLSKIE W I POL. XVI W