15

nr 11 (447) 14­27.06. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kresowe przedmioty mają glos

zapiskach osób slawnych, ale

i tych powoli zapominanych,

choć w minionych czasach we

Niepozorny świadek historii

Lwowie znanych i poważa-

nych, teraz pozostających jedy-

nie w pamięci osób najbliższych.

Ciekawostką zapewne jest, że

W tym krótkim cyklu

m.in. do lokalu chadzal w dzie-

,,opowiadać" będą przedmioty,

ciństwie z ojcem, Gene Gutowski,

bowiem w każdym z nich zaklęta

znany później producent z Hol-

jest jakaś historia ­ czasem

lywood, urodzony we Lwowie

niezwykla, czasem zwyczajna.

w 1925 r., producent tak slyn-

Przedmioty nigdy nie są do

nych filmów Romana Polańskie-

końca nieme ­ uwięzione są

go jak ,,Wstręt", ,,Nieustraszeni

w nich emocje; emocje czekające

pogromcy wampirów" i ,,Piani-

tylko na slowo, które je uwolni.

sta": (...) W niedzielę, wystrojo-

Są niczym pamiętnik. Ożywiają

ny w garniturowe, marynarskie

WLODZIMIERZ TELICZEK

pamięć i ją karmią. Nie ma

ubranko, paradowalem z rodzica-

przedmiotów blahych. Każdy

mi po lwowskim corso. Trzymając

wpisal się na trwale w pamięć

z nich to wehikul czasu. Jeden

za rękę ojca, który mial na sobie

,,tamtego Lwowa". Jej lokal skle-

przedmiot to jedna opowieść,

szare flanelowe spodnie i kapelusz

powy z pokojem śniadaniowym

a bywa, że więcej. Przedmiot

borsalino, szedlem z nim aż do re-

wspominany byl przez wielu.

jest bowiem niczym soczewka,

stauracji Teliczkowej, gdzie trady-

Pisal o nim też Marian Hemar

skupiająca wiele losów, wiele

cyjnie podawano na obiad dosko-

w dedykowanej ,,choremu na tę-

historii, wiele zdarzeń. Jedno

nale flaki (...).

sknotę" Szczepciowi ­ Kazimie-

wspomnienie przywoluje drugie

rzowi Wajdzie ­ piosence o lyku

We wrześniu 1936 r. gastro-

z zakamarków pamięci, kątów

lwowskiego powietrza:

nomiczno-sklepowy interes po-

szuflad, z pożólklych listów.

szerzyl się o nowy lokal ­ przy

(...) Doktor się pyta: Jak z apetytem?

Gawędzą przedmioty o ludziach,

ul. Akademickiej 12. Nadano mu

A ja mu mówię, wzdychając przy tem,

ale i mieście ­ Lwowie,

nazwę ,,Imperial". Byla to za-

Że mam apetyt nie bardzo wielki,

ZOFIA TELICZEK

Wlodzimierzu, Stanislawowie,

sadniczo filia dotychczasowego

Na te ,,fish'n chips" i te brukselki.

ADOLF TELICZEK

Kolomyi, Tarnopolu... Tekst, po

lokalu prowadzonego pod nu-

niewielkich zmianach, pochodzi

duże pawilony, w których wyra-

merem 6. Podczas uroczystości

Ale na przyklad, u Teliczkowej,

z książki ,,Sekrety kresowych

biano na oczach publiczności ­ za

poświęcenia przez proboszcza

Zjadlbym kielbasy polędwicowej,

kuferków" (Poznań 2019), autorki

pomocą nagrodzonych w Paryżu

parafii pw. św. Mikolaja obec-

Tej, co wisiala tam u sufitu,

artykulu.

maszyn ­ produkty masarskie,

nych bylo wiele osobistości ze

Ze dwa, trzy kilko ­ bez apetytu.

zaś wieczorami serwowano pu-

W listopadzie 1926 r. pani

,,sfer obywatelskich miasta", na

bliczności cieple i zimne prze-

Zofia ­ która wyszla powtórnie

czele z prezydentem miasta dr.

ANNA KOZLOWSKA-RYŚ

I

kąski oraz piwo i wino. Goście

za mąż za znanego lwowskiego

Stanislawem Ostrowskim, wice

widelec bywa świadkiem Hi-

wystawowi zaglądali tu chęt-

kupca i również wdowca Jana

prezydentami Wiktorem Cha-

storii. Często nie rzuca się

nie, choć nie brakowalo i innych

Sudhoffa ­ otworzyla han-

jesem i Franciszkiem Irzykiem

w oczy, ale ten, o którym dzisiaj

oraz prezesem Kongregacji Ku-

miejsc, w których można bylo się

del delikatesów, skladu wędlin

pieckiej Romanem Gorgolew-

mowa, mial wygrawerowany na

podczas wystawy posilić. Swoje

i pokój do śniadań w kamienicy

skim. I tym razem kierownikiem

trzonku napis: ,,Zofia Teliczko-

restauracyjki otworzyli tu bo-

przy ul. Akademickiej 6, na na-

POMIESZCZENIA HANDLU Z.

wa". To widelec z zastawy do tzw.

­ ale też i wspólwlaścicielem ­

wiem i Szymon Michal Toep-

rożniku ul. Chorążczyzny. Pie-

TELICZEK W DOMU PRZY UL.

polskiego śniadania podawanego

zostal p. Michal Spang. I tak odtąd

fer, znany we Lwowie ,,Naftula"

czę nad calym przedsięwzię-

AKADEMICKIEJ 6

przed wojną w lokalu na rogu ul.

dwie Zofie ,,królowaly" w dwóch

prowadzący restaurację ,,Trzy

ciem trzymala pani Teliczkowa,

blisko siebie polożonych lokalach

Akademickiej i Chorążczyzny ­

Korony" przy ul. Trybunalskiej"

,,Kuriera" list otwarty, który za-

ale kierownictwo powierzono

­ Zofia Teliczkowa-Sudhoff i Zo-

u ,,mamy Teliczkowej" ­ śniada-

i Tomasz Zieliński, planujący

tytulowal ,,Czyja wina?".

Michalowi Spangowi.

(...) Od dluższego czasu spo-

nia skladającego się z kanapki,

fia Spangowa.

już zapewne otworzenie wlasnej

(...) Zaraz na rogu slynna Teliczkowa,

Wszyscy wiedzą, że tu przez

tykam się ze strony publiczno-

dania barowego, kieliszka wódki,

kawiarni ,,Szkocka" i Robert To-

Dla swoich gości specjaly chowa:

caly dzień jest ruch ogrom-

ści z zarzutami, że mam w skle-

malego piwa, a kosztującego je-

micki, restaurator przy Rynku

Różne frykasy, myśliwskie bigosy,

ny. Świetne śledziki na mnó-

pie towar, a nie sprzedaję go albo

dynie zlotówkę. Kiedy firma Te-

27, i Jan Niewinkowski. Telicz-

Slynne ,,maczanki", przewyborne sosy,

stwo sposobów, jajka z kawiorem

też, że sprzedaję go tylko pro-

liczków z wybornymi wędlinami

kowe pawilony dzialaly na pla-

W niedzielę zawsze flaczki z parmezanem,

i inne pyszności znane są ogólnie,

tegowanym. Tymczasem jedy-

i pokojami do śniadań rozpoczęla

cu powystawowym aż do jesieni

Krokiety w sosie winem zakrapiane (...).

tak jak znana jest korpulentna

nym powodem tego, że towaru

swoją dzialalność? Na cenniku

roku następnego.

Chwalono pięknie urządzone

postać zawsze pięknie uczesanej

nie sprzedaję i że zadowolić nie

,,pierwszorzędnego handlu de-

Interes wędliniarski kręcil

wnętrze wedlug pomyslu samej

pani Zofii Teliczkowej i dyskret-

mogę najskromniejszych wyma-

likatesów i wszelkich towarów

się dobrze, a życie rodzinne Ad-

energicznej wlaścicieli, stolar-

na czujność jej córki, która z mat-

gań Szanownej publiczności jest

spożywczych, ze skladem wę-

olfa i Zofii Teliczków ukladalo

skie roboty fabryki p. Romualda

ką wymiennie siedzi przy kasie

to tylko, że nie otrzymuję wca-

dlin i pokojami do śniadań" Zofii

się spokojnie. Na świat przy-

Tenerowicza i metalowy bufet

po lewej stronie od wejścia i udo-

le towaru. (...) Zapewniam Szan.

Teliczek figuruje rok zalożenia

chodzily kolejne dzieci. Sypnęly

wykonany przez p. Michala Pi-

wadnia sluszność powiedzenia,

Publiczność, że pomimo usilnych

1890; w reklamach prasowych

się córki: Helena, Stefania, Ja-

schnota. Podziwiano marmu-

że ,,pańskie oko konia tuczy". Tu

i ciąglych starań towaru dostać

jej męża Adolfa Teliczki prze-

dwiga, Zofia, Adolfina, Wanda,

rowe elementy z warsztatu p.

zawsze można przekąsić coś do-

nie mogę w rzeźni miejskiej. Za-

ważnie ­ 1880 r., ale przewija się

i wśród tego ,,babskiego" światka

Kornela Żelaszkiewicza i roboty

brego i zakropić czymś dobrym,

uważyć zresztą należy w imieniu

też data 1892 r. Pewnik jest jeden

dwóch chlopców: Wlodzimierz

szklarskie p. Kreutera. Pomiesz-

a przy tej okazji spotkać znajo-

prawdy, że nie tylko p. Ichniow-

­ początkowo firmę prowadzili

i Stanislaw. Lata Wielkiej Wojny

czenia otrzymaly nowoczesne

mych, a nawet zalatwić z posta-

ski lecz i inni otrzymują tyle to-

dwaj przedsiębiorcy, bracia Te-

przetrwano, choć jako że fabry-

oświetlenie elektryczne, które

wionymi wysoko osobistościami

waru, ile im się podoba. Wylącz-

liczkowie ­ Józef i Adolf. Dopiero

kę zajęlo wojsko, sklep nie mógl

zainstalowal warsztat p. Sta-

jakieś ważne sprawy.

nie ja tylko jestem na indeksie za

w 1904 r. w c.k. rejestrze handlo-

być prowadzony. Otworzono go

nislawa Leśniakowskiego. Już

winy niepopelnione. (...) Centrala

wym firmy pojedynczych poja-

Rodzinną fabryką wędlin,

uroczyście ponownie w 1916 r.,

i sam wygląd zewnętrzny sklepu

i rzeźnia miejska niezawodnie

znajdującą się na Zamarstynowie

wil się wpis o rozpoczęciu dzia-

a obok wyrobów masarskich po-

cieszyl oko ­ aż cztery wystawy

o tem poinformowane, że firma

przy ul. Ogrodnickiej 1, kierowal

lalności wytwórni wędlin pana

jawily się wtedy sery, bryndza,

i pólkoliste wejście, a nad nimi

moja cieszy się najlepszą reno-

Adolfa Ignacego Teliczki, mistrza

najstarszy syn Adolfa i Zofii Te-

ryby wędzone i inne artykuly

zamiast dawnych drewnianych

mą i zaufaniem Szan. Publiczno-

liczków ­ Wlodzimierz Adolf,

masarskiego.

spożywcze. Nie wątpimy ­ pisal

szyldów, kamienne plyty z na-

,,Kurier Lwowski" ­ że sklep p.

ści, że utrzymuję liczny personel,

mistrz masarski. I zapewne na-

Doceniany przez Lwowian

pisami i latarnie dostosowane

Teliczka utrzyma się na poziomie

placę wysokie podatki i drogi

dal rozwijaloby się to rodzinne

smak kielbasek z wytwórni Te-

do neorenesansowej fasady pro-

przedwojennym i że w ciężkich

lokal. Skutkiem niedostarczania

liczków poznać też mogli ...Pary-

przedsięwzięcie, gdyby nie wy-

jektu Zbigniewa Ostrowskiego.

czasach obecnych ulatwi zaopa-

mi towaru, prowadzić sklepu nie

buch wojny... W kwietniu 1940

żanie podczas Wystawy w 1906

Lokal prosperowal znakomi-

trywanie się w artykuly masar-

mogę, jest on po większej czę-

r. Zofia Teliczek wraz z synami

r. a pan Adolf uhonorowany zo-

cie. To do Teliczkowej w porach

skie najlepszej jakości.

ści zamknięty, podczas gdy inni,

stal przez komitet wystawo-

Wlodzimierzem i Stanislawem,

poludniowych, gdy Wlodzimierz

cieszący się względami pewnych

synowymi Janiną i Ludmilą oraz

wy ,,wielkim zlotym medalem

Nie latwo bylo jednak panu

Stożek rzucal do Stefana Ba-

sfer, otrzymali tyle towaru, ile

z krzyżem". Nie bez znaczenia byl

wnukami zostala wywieziona

Adolfowi zaopatrywać Lwowian

nacha ,,Wodzu prowadź!", żwa-

tylko dusza zapragnie. Trzeba się

­ jako ,,niebezpieczny politycz-

też udzial pana Teliczki w pierw-

w wyroby masarskie najlepszej

wym krokiem udawali się wraz

urodzić pod szczęśliwą gwiazdą!

szej na ziemiach polskich Wy-

nie element" ­ do Kazachsta-

jakości, jak mu to życzyl redaktor

z Hugo Steinhausem i Stanisla-

(...).

nu. Pewnie wtedy, podczas po-

stawie Przyrodniczo-Lekarskiej

,,Kuriera". Borykal się p. Teliczek

wem Ulamem, tam bowiem pa-

śpiesznego pakowania, zabrano

i Hygienicznej, zorganizowanej

z problemami aprowizacyjny-

Mimo tych wszystkich per-

rówki z chrzanem podawane

we Lwowie w czerwcu 1907 r.,

i ten skromny widelec ­ a może

mi, a co gorsza ­ podejrzewal, że

turbacji firma trwala nadal. Po

do wódeczki leczyć mialy we-

bylo ich kilka? Towarzyszyl ro-

na którą zjechalo ponad 400 wy-

konkurencja podobnych klopo-

niespodziewanej, naglej śmier-

dle slów Stożka melancholię.

dzinie przez caly czas, w końcu

stawców ze wszystkich zaborów.

tów jak on nie miala. Podener-

ci 18 sierpnia 1920 r. pana Ad-

,,Śniadankowy" lokal pani Te-

nieszczęśliwym trafem gdzieś

Adolf Teliczek wzniósl za pozwo-

wowany zamieścil wreszcie pod

olfa, stery przejęla pani Zofia,

liczkowej przewijal się na kart-

leniem wladz miasta dwa dość

przepadl...

koniec grudnia 1917 r. na lamach

i to tak skutecznie, że jej lokal

kach pamiętników i w różnych