16

nr 12 (448) 28.06.­15.07. 2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Żólkiew ­ dziedzictwo i wyzwania wojny

30 lat temu w polożonej

niedaleko od Lwowa

Żólkwi powstal Państwowy

Rezerwat Historyczno-

Architektoniczny. Dzięki temu

uratowano unikatowe zabytki

,,idealnego miasta", które

pod koniec XVI wieku zalożyl

hetman koronny Stanislaw

Żólkiewski. Żólkiew byla

ulubioną rezydencją także

króla Jana III Sobieskiego.

Przed inwazją Rosji na

Ukrainę to miejsce bylo

licznie odwiedzane przez

turystów z Polski. W dniach

13­14 czerwca na zamku

królewskim zorganizowano

Międzynarodową Konferencję

TARAS WOZNIAK

Naukową, na której

zwycięstwa, a wówczas, myślę,

Rezerwatu  Historyczno-Ar-

poruszono problemy ochrony,

wlasnych, ale też Instytutu Po-

tu 36 rodzin wojskowych, któ-

znajdziemy inwestorów, również

chitektonicznego w Żólkwi

odnowienia i rewitalizacji

lonika Ministerstwa Kultury

re doprowadzily go do tak opla-

państwo będzie bardzo zaintere-

prelegenci z Polski i Slowacji

miast historycznych.

i Dziedzictwa Narodowego Rze-

kanego stanu. Po odzyskaniu

sowane odrestaurowaniem tego

uczestniczyli on-line. Poru-

czypospolitej który nam pomaga

przez Ukrainę niepodleglości

zabytku. Bo będzie tu naplyw

szono problemy ochrony, od-

finansowo i metodologicznie.

znajdowaly się tu slużby lokalne

turystów europejskich i naszych

nowienia i rewitalizacji miast

TEKST I ZDJĘCIA

Glównym obiektem w Żólkwi

oraz organizacje: Caritas, pro-

krajowych. Już teraz obiekty

historycznych.

KONSTANTY CZAWAGA

P

jest dawny zamek królewski,

kuratura i archiwum rejonowe,

miasta cieszą się niezwykle du-

­ Rezerwat to forma ochro-

olożona na pograniczu

którego odbudowę przerwala

biuro prawnicze. Niestety, ni-

żym zainteresowaniem. W na-

ny, która sprawdza się chyba

polsko-ukraińskim Żól-

wojna w Ukrainie. Na jego dzie-

komu nie zależalo na odbudowie

szym rezerwacie znajduje się nie

dobrze ­ zaznaczyl Wolodymyr

kiew to jedyne idealne

dzińcu rozmawiamy z Eugeniu-

zamku. Państwowy Rezerwat

tylko zamek królewski. Mamy

Herycz, architekt, starszy na-

miasto renesansowe, które za-

szem Januszewiczem, kierow-

Historyczno-Architektoniczny

największą synagogę obronną

ukowy wspólpracownik Lwow-

chowalo się na mapie Ukra-

nikiem żólkiewskiego wydzialu

w Żólkwi powstal z inicjatywy

w Europie Wschodniej. Mamy

skiej Narodowej Galerii Sztu-

iny. Liczy zaledwie 13 tysięcy

Lwowskiej Narodowej Galerii

spoleczności tego miasta. Inteli-

Kościól Świętej Trójcy, który

ki. ­ Nie wszystko zrobiliśmy

mieszkańców, ale posiada wie-

Sztuki.

gencja miejska uznala, że należy

jest wpisany na listę UNESCO.

tu w Żólkwi, można bylo zrobić

le zabytków. Od trzech lat caly

­ Żólkiew jest, powiedzial-

zachować wartość tego miasta,

Mamy niezwykle potężny kom-

więcej. Mamy jeszcze rzeczy

ten zespól należy do Lwowskiej

bym, jedynym miastem królew-

które posiada niezwykle dużą

pleks dominikański, klasztor ba-

niedokończone i których nawet

Narodowej Galerii Sztuki.

skim na Ukrainie ­ podkreślil.

liczbę zabytków ­ okolo czter-

zylianów, kościól św. Wawrzyń-

nie zaczynaliśmy, ale to praca na

Taras Wozniak, dyrektor ge-

­ To tutaj rezydowal Jan III So-

dziestu. Kilkanaście z nich ma

ca. Mury miasta są niezwykle

przyszlość.

neralny galerii w wywiadzie

bieski, najpotężniejszy król Eu-

znaczenie ogólnokrajowe. Po-

cenne, jednak zachowala się tyl-

Wolodymyr Herycz ma naj-

dla Kuriera powiedzial:

ropy tamtych czasów. Jego glów-

trzebna byla opieka państwowa,

ko ich jedna trzecia, gdyż nawet

większe doświadczenie w od-

­ Zamek w Żólkwi jest jed-

ną zaslugą bylo zatrzymanie

ale czas mijal, funduszy zaś nie

w czasach monarchii austro-

nawianiu i zachowaniu piękna

nym z najważniejszych na-

Turków pod Wiedniem, wygra-

bylo. Rezerwat funkcjonowal

-węgierskiej nie ceniono obcych

Żólkwi.

szych obiektów z dwóch powo-

nie bitwy pod Wiedniem i unie-

w takim zakresie, w jakim moż-

zabytków i dwie trzecie murów

­ Mialem kilka różnych prac

dów. Pierwszy to, że Żólkiew

możliwienie Imperium Osmań-

na go bylo sfinansować z bu-

rozebrano na budulec.

w życiu, jako urzędnik też, ale

jako miasto cale, jako tkanka

skiemu dalszego podboju Europy.

dżetu państwa. Na odrestauro-

Przed wojną w Żólkwi co-

przyznam, że praca z dziedzic-

miejska jest miastem idealnym

Od tego czasu w Europie od stro-

wanie tych pomieszczeń zamku

dziennie można bylo spotkać

twem historycznym jest najcie-

i to jest unikat na naszych te-

ny wschodniej zapanowal pokój.

nie wystarczalo środków, dlate-

grupy turystów z Polski.

kawsza. Mam oczywiście z niej

renach. Z drugiej strony, spo-

Ale teraz inny barbarzyńca za-

go jest w tak oplakanym stanie.

­ To byl nasz glówny turysta,

satysfakcję ­ zaznaczyl.

ra część tego miasta należy do

atakowal nasze państwo i prace

W ramach projektu Minister-

glówny europejski gość­ powie-

Mieszkańcy Żólkwi są dum-

naszej galerii, a to też i zamek,

te ustaly, gdyż kierowanie fun-

stwa Kultury Ukrainy ,,Wielka

dzial Eugeniusz Januszewicz. ­

ni ze swego miasta, które pomi-

i synagoga, też klasztor domini-

duszy dla naszego zwycięstwa

restauracja" wyprowadziliśmy

Wszystko się zmienilo, gdy wy-

mo licznych wojen na tych zie-

kański, a też cerkiew Trójcy, i te

jest najważniejsze.

zamek z ruin i odnowiliśmy da-

buchla wojna. Polscy turyści boją

miach pozostalo niezniszczone.

waly, i te bramy. Mamy caly ze-

Eugeniusz Januszewicz wy-

chy. Wlaściwie uratowaliśmy

się wyjeżdżać do kraju, w któ-

­ Moja rodzina mieszka

staw miasta idealnego. A z dru-

jaśnil, że poważne zniszczenia

zespól zamkowy. W dluższej per-

rym toczy się wojna. Malo jest

w Żólkwi od ponad stu lat i jeste-

giej strony, ma ono specyficzny

dotknęly zamek w czasie woj-

spektywie planujemy odrestau-

też turystów ukraińskich. Prze-

śmy dumni z naszego miasta ­

status, bo nasze inne obiekty ­

ny światowej. To skrzydlo, gdzie

rować zamek jako rezydencję

szliśmy nawet na pracę dwóch

powiedziala w naszej rozmowie

zamek w Podhorcach czy zam-

są teraz sale wystawowe, bylo

królewską, jako zabytek archi-

dni w tygodniu. Tylko w sobotę

Miroslawa Bazylewicz. ­Mia-

ki w Olesku i Zloczowie go nie

kiedyś budynkiem gościnnym

tektury, jako lokal muzealny, aby

i niedzielę, bo w dni powszednie

sto ma szczególny urok, gdyż

mają. W języku ukraińskim to

i zawalilo się do fundamentów.

przedstawić jak za króla toczylo

nie ma odwiedzających, a utrzy-

istnieje tak jak zostalo zalożone

się określa jako ,,zapowidnyk",

W okresie międzywojennym

się życie na najwyższym pozio-

manie personelu jest drogie, plus

przez Stanislawa Żólkiewskie-

to znaczy rezerwat historyczny.

obiekt zostal odbudowany ze

mie. Król mial tu letnią rezyden-

koszty prądu. Najpierw liczy-

go, i do dziś żyje się w tym mie-

My obejmujemy nie tylko te bu-

środków państwowych RP. On

cję i pracowal tu co sześć mie-

my na zwycięstwo. Od naszego

ście wygodnie. Nie dotknęly go

dynki, kościoly, ale też caly te-

jest najnowszy.

sięcy. Mieścily się tu ambasady

zwycięstwa rozpocznie się zu-

żadne incydenty wojenne, żad-

ren. I dla nas jest to z jednej stro-

­ W korpusie, który jest

różnych państw: Francji, Anglii...

pelnie nowe życie i nowy proces,

ne trudne sytuacje i ten komfort

ny wyzwanie, a z drugiej strony

w stanie najgorszym, po II wojnie

Tutaj toczylo się wielkie życie

na który jesteśmy gotowi. Obec-

idealnego miasta, który zostal

taki troszeczkę honor, który

światowej stacjonowaly wojska

spoleczne i polityczne. I trzeba to

nie wkladamy wszystkie nasze

zaplanowany, funkcjonuje do

podnosi poziom calej naszej in-

radzieckie, a po przeniesieniu

wszystko odrestaurować, prze-

sily w wygraną w tej okrutnej

dziś. Kochamy to miasto, żyje-

stytucji. Na razie odnawiamy

wojsk w Żólkwi stacjonowala

cież Żólkiew to jedyne miasto

wojnie.

my nim. Uczymy w szkole dzieci

swoje sale wystawowe. Mamy

brygada rakietowa ­ powiedzial

królewskie, rezydencja króla na

W obradach Międzynaro-

jego historii. Zapraszamy mlod-

fantastyczną kolekcję Szymona

Januszewicz. ­ Nadal pozostalo

Ukrainie. Dbamy o zamek, sta-

dowej Konferencji Naukowej

sze pokolenia do naszego zamku

Czechowicza, barokowego ma-

ramy się go zachować do czasu

z okazji 30-lecia Państwowego

na zwiedzanie. Mieszka się tu

larza. Wydaje mi się, że jedną

wygodnie i stabilnie, mimo iż

z najlepszych w Europie Środ-

teraz przeżywamy straszny czas

kowej. Wysylamy ją czasem

­ czas wojny, czas bólu. Z placu,

na wystawy do Polski. Mamy

na którym stoimy, odprowa-

plany rozszerzyć calą ekspozy-

dzamy naszych żolnierzy w ich

cję, więc cala przyszlość przed

ostatnią podróż. Ale miasto żyje

nami. Rezerwat Historyczno-

dalej i wierzę, że przetrwamy.

-Architektoniczny w Żólkwi

Zapraszamy do Żólkwi.

jest dość duży i otrzymaliśmy

Mieszkańcy Żólkwi wierzą,

go pod swoją opiekę dopiero trzy

że tak jak zalożyciel ich miasta,

lata temu i zrobiliśmy już dach

hetman Stanislaw Żólkiew-

nad brylą korpusu kuchennego

ski, w bitwie pod Kluszynem

widocznego za mną. Odnowi-

w 1610 roku pokonal armię

liśmy sale wystawowe w bylej

rosyjską, tak również wojsko

szkole. Realizujemy to w czasie

ukraińskie wypędzi rosyj-

RATUSZ I ZAMEK W ŻÓLKWI

wojny z kosztów państwowych,

skiego najeźdźcę.