23

nr 12 (448) 28.06.­15.07. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Z historii ratusza lwowskiego  (cz. 2)

Z czasem i ten nowo

Dlugość calego ratusza od fron-

wybudowany ratusz stal

tu stanowila 106 ,,lokci geome-

trycznych", szerokość od za-

się zbyt ciasny dla różnych

chodu ­ 38 lokci. Przez wieki

nowych komisji, urzędów

istnienia ratusza przybudowa-

miejskich i zarządów

no do niego szereg domów, kra-

rozleglymi dobrami

mów i jatek. Z tylu ratusza, od

miejskimi. Pod koniec

pólnocy, biegla wąziutka ulicz-

XVI w. gmach ratuszowy

ka, zwana Pasamonniczą, przy

wymagal kapitalnych

której zbudowano szereg pry-

watnych kamieniczek i siedem

remontów i rozbudowy.

mieszkań dla slużby ratuszowej.

Kronikarz i burmistrz

Obok bramy glównej, znajdowal

lwowski B. Zimorowicz

się drugi symbol praw i wol-

pisal, że ,,korpus starego

ności średniowiecznego Lwo-

ratusza byl brudny

wa ­ lew, wykuty z kamienia

i od starości zmurszaly".

i ustawiony na wysokim, mu-

rowanym postumencie, tzw. ,,fi-

W końcu XVI w. sprawy

larze, osiem stóp wysokim". Fi-

rekonstrukcji ratusza

gura lwa miala wysokość 5 stóp

podjąl się burmistrz

i 4 cale. Inicjatorem jego umiesz-

Stancel Szolc. Gruntownie

czenia byl burmistrz Stan-

odrestaurowal caly

cel Szolc. Lew byl pomalowany

budynek na zewnątrz

farbą olejną. W dziejach Lwowa

otrzymal nazwę ,,lew Lorenco-

i od wewnątrz. U wejścia

wicza" i stoi po dzień dzisiejszy

do ratusza S. Szolc kazal

na Wysokim Zamku. Nazwa po-

wystawić wysoki filar

chodzi od nazwiska rajcy lwow-

z rzeźbioną figurą lwa,

skiego, Jana Juliana Lorenco-

a po stronie zachodniej ­

wicza, który w 1618 roku odbil

nowy kamienny pręgierz,

starego burmistrza Bartlomie-

przedstawiający dwie

ja Uberowicza z rąk szlachcica

Niemirycza. Za ten bohaterski

figury tylem do siebie

uczynek otrzymal podziękowa-

obrócone: sprawiedliwość

nie Rady miejskiej, uroczystą

w ksztalcie kobiety z wagą

owację na ratuszu ,,wszystkich

w ręku i kata z mieczem.

stanów i narodów miasta." Bur-

mistrz Marcin Kampian kazal

wykuć kamienną tablicę, zdo-

JURIJ SMIRNOW

na nowej wieży stary, z 1574

oblężenie tureckie. Wieżę zdo-

byly ,,delikatniejsze i bardziej

bioną wieńcem laurowym i na-

B. Zimorowicz pisal, że

bily również napisy lacińskie.

eleganckie" i również znaczone

roku. Już w roku 1631 z zegarem

pisem lacińskim w centrum ku

Stancel Szolc siedzibę wladz

Z czasem przybywaly tak nowe

herbem miejskim.

tym stala się katastrofa ­ ur-

czci slawnego Lorencowicza.

miejskich ,,przerobil na lep-

napisy, jak i plaskorzeźby. Usta-

waly się jakieś części mechani-

Napis ten w tlumaczeniu pol-

Dwadzieścia lat później,

szy i piękniejszy ksztalt, por-

wiono dwie duże tarcze z herba-

zmów i spadly na dól, na glowy

skim brzmi następująco: ,,Mar-

w 1619 roku, slynny rajca

tyk wewnętrzny i zewnętrzny,

przechodniów. W 1647 r. zegar

mi Boimów i Erazma Syksta oraz

cin Kampian burmistrz, senat

i burmistrz lwowski,

razem z salą obrad i skarbcem,

odnowiono. Na tę renowację

rzeźbę z wizerunkiem ówcze-

i lud lwowski Janowi Juliano-

piękniejszym stylem ozdobil ­

i na zlocenie ,,indeksów" magi-

snego patrona miasta, św. Sta-

wi Lorencowiczowi za ocalenie

dr Marcin Kampian

sale skarbu publicznego ponad

strat wydal znaczne pieniądze.

nislawa Kostki.

obywatela, uchwalil roku 1618."

postanowil uwiecznić

krużgankiem zawiesil i podparl

Jak pisze dr L. Charewiczowa,

Nad komorą zegarową biegla

Tablicę umieszczono w środ-

swoje rządy i dlatego

je slupem kamiennym z rzeź-

ten święty ,,cieszyl się specjal-

galeria, oparta o osiem konsoli

ku trzymanej przez lwa tar-

raz jeszcze kapitalnie

bioną figurą lwa, sale stanów

w ksztalcie lwów kamiennych,

nym kultem i nazwany zostal

czy z herbami Rzeczypospolitej

przebudowal i na nowo

miejskich, przedtem rozproszo-

trzymających tarcze z herba-

wybawcą miasta. Byl obrońcą

i Lwowa.

ozdobil siedzibę wladz

ne, ścianami i kratą rozdzielil."

mi wszystkich wspólczesnych

miasta w chwilach pożogi, woj-

miejskich.

Do użytku publicznego,

Jak pisal historyk lwowski, dr

Kampianowi rajców. Galeria

ny i moru, a ludność gromadnie

zwyczajem wszystkich

A. Czolowski, ,,pod koniec XVI

wzywala jego pomocy w cza-

Starą wieżę rozebrano do

otaczala mieszkanie trębacza

w. wytwarza się obraz ratu-

wysokości czwartego piętra

miejskiego, który dyżurowal

sach trwogi i zarazy". Od czasu

miast na prawie

sza lwowskiego, jako siedziby

na wieży. Obok tarczy zegaro-

przebudowy w roku 1619 wie-

i na pozostalym czworobocznym

magdeburskim, przy

dumnego i potężnego patrycja-

wej wmurowano dwa maszka-

ża, a nawet caly budynek ratu-

zrębie pierwotnej, gotyckiej,

wejściu do ratusza

tu, urządzonej istotnie z wiel-

rony w ksztalcie lwich paszczy,

szowy, otrzymaly nazwę ,,Kam-

wedlug projektu i pod kierow-

lwowskiego ustawiono

kim przepychem, wygodą, ze

pianowski". Taki wygląd ratusz

nictwem architekta Andrzeja

z otworami. Trębacz wstawial

także kamienną miarę

wszelkimi wreszcie potrzebami

Bemera zbudowano wieżę gór-

trąbę do otworów i podawal hej-

lwowski zachowal do początku

zboża.

urzędu miejskiego".

nal, obwieszczający każdą go-

XIX wieku. Jego struktura skla-

ną, ośmioboczną. Wysokość jej

dzinę lub wolający do mieszczan

dala się z trzech oddzielnych

wynosila 30 sążni, czyli 58 me-

Najpiękniejszą

części, pochodzących z różnych

trów. Wieżę ozdobiono licznymi

w razie pożaru czy innego alar-

Szerokie i wygodne wejście

jednak i najbardziej

epok, o różnej wysokości pięter

rzeźbami, opatrzono u góry ga-

mu. Wyżej zbudowano kopulę

glówne znajdowalo się od stro-

lerią i zakończono smuklą ko-

i szczyt wieży z glorietą, wspar-

i z osobnymi wejściami.

ny poludniowej, w najstarszej

charakterystyczną

tą na slupach. W środku glorie-

Najstarsza część, środkowa,

pulą miedzianą ze szczytową

części gmachu. Nad wejściem,

ozdobą ratusza byla

ty zawieszono dwa starodawne

o malych, nieregularnie rozlo-

wynioslą glorietą.

flankowanym dwoma kolum-

broń: miecze, kusze,

żonych okienkach uwieńczo-

Na wysokości piątego pię-

dzwony zegarowe. Glorietę za-

nami, wmurowano kamienną

tarcze, dardy itd.,

kończono iglicą z galką, zloco-

na byla plaskorzeźbą kamienną

tra od poludniowej frontowej

tablicę z wyrytym na niej na-

,,porozwieszane

Najświętszej Marii Panny. Część

strony umieszczono herb Polski

nym wiatrowskazem w ksztal-

pisem w języku lacińskim. We-

wszędzie... po wszystkich

­ kutego w kamieniu orla z her-

cie lwa i orlem państwowym.

wschodnia, najnowsza, z polo-

dlug tradycji i mody tamtych

salach i korytarzach."

bem Wazów na piersi. Od strony

Wedlug tradycji, w galce zlożono

wy XVI wieku, nie odznaczala

czasów, napisy lacińskie zdobi-

Panowie rajcy specjalnie

się ani stylem, ani ozdobieniem.

pólnocnej do wieży przymoco-

akty fundacyjne ratusza, doku-

ly również mury ratusza. Przez

dbali też o ,,odpowiednią

Charakter bardziej reprezen-

menty pamiątkowe i wspólcze-

wano plaskorzeźbę w ksztal-

wejście glówne wchodzilo się do

zastawę stolową",

tacyjny miala część zachod-

cie lodzi z masztem i żeglarza-

sne monety. Lew ten, lub ,,lewek",

przedsionka, a dalej schodami

nia, wyższa od dwóch pierw-

mi ­ symbol potęgi handlowej

jak o nim w kronikach pisano,

­ do obszernej sieni, krzyżowo

potrzebną przy okazji

byl nie tylko wiatrowskazem,

szych, zbudowana w formach

Lwowa. Od strony wschodniej

sklepionej. W sieni wisial sznu-

uroczystych przyjęć

ale też symbolem miasta. Jego

renesansowych,  uwieńczona

­ plaskorzeźbę herbu miasta,

rek do dzwonka, którym zwoly-

i obiadów.

wysoką attyką z fryzem arka-

od zachodniej ­ obraz św. Ro-

upadek, zlamanie czy zniszcze-

wano obywateli na posiedzenie

Otóż, w 1582 roku spra-

cha, patrona i obrońcy przed

nie uważano za zly znak dla mia-

dowym i pilastrami, o dużych,

Rady. Sam dzwonek znajdowal

wiono  nowe  srebrne  lyż-

regularnie rozlożonych oknach

zarazą morową. Pod samą ga-

sta i jego obywateli. Wypadek

się na dachu. Kamienne schody

ki z wygrawerowanym her-

taki zdarzyl się, dla przykladu,

o kamiennych obramieniach.

lerią ustawiono zegar. Kroniki

prowadzily na wieżę, piętra i do

bem miejskim, zamiast starych

Wewnątrz tej części prowadzi-

lwowskie nie podają, czy byl on

9 lipca 1672 roku, w czasie silnej

sali radnej, która byla najważ-

,,z niedobrego srebra i niejedna-

la pólkulista brama, flankowa-

calkiem nowy, czy zegarmistrz

burzy i niebawem nastąpilo naj-

niejszym pomieszczeniem cale-

kowych". Nowe misy cynowe

na kamiennymi kolumnami.

Sebastian Fonswano umieścil

straszniejsze w dziejach Lwowa

go ratusza.