23

nr 13 (449) 16­25.07. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Jan Henryk Rosen profesorem Politechniki Lwowskiej (cz. 1)

Nowym ważnym etapem

Antoni Wereszczyński, historię literatury

Wlodzimierza Stożka, Tadeusza Obmińskie-

w życiu Jana Henryka

i język polski ­ dr Juliusz Balicki, historię

go, Witolda Minkewicza, Wladyslawa Sa-

Polski ­ dr Stanislaw Buzath.

dlowskiego, Kazimierza Bartla jako czlon-

Rosena(1892­1984),

Uczono również języków niemieckie-

ków fachowych. W tej sytuacji Kazimierz

już znanego artysty

go, francuskiego i angielskiego. Ale dla

Sichulski demonstracyjnie odmówil dalsze-

malarza, autora glośnych

realizacji programu nauczania i ambit-

go udzialu w konkursie i oglosil o swojej

polichromii w Katedrze

nych planów organizatorów Wydzialu

decyzji przyjęcia katedry na Krakowskiej

Ormiańskiej i w kaplicy

Ogólnego trzeba bylo szukać nowych

Akademii Sztuk Pięknych. Kazimierz Kura-

seminaryjnej we Lwowie,

profesorów i wykladowców dyscyplin

towski wyrazil ,,...glęboki żal, że wskutek

stalo się zaproszenie go

specjalnych, teoretyków i praktyków.

tego Politechnika stracila możność pozy-

W tym celu powolano nowe etaty i szu-

skania tak wielkiego talentu dla swoich ce-

w 1930 roku na stanowisko

kano odpowiednich fachowców. Do na-

lów". Komisja raz jeszcze omówila pozosta-

profesora nadzwyczajnego

uczania studentów rekrutowano arty-

le kandydatury i na posiedzeniu 12 grudnia

katedry rysunków

stów-malarzy Mieczyslawa Wysockiego,

1929 roku podtrzymala kandydaturę J. H.

figuralnych Politechniki

Tadeusza Wojciechowskiego, fotografów

Rosena, lecz już 16 grudnia zmienila swoje

Lwowskiej. Katedra

Henryka Mikolascha i Witolda Romera,

zdanie na korzyść A. Bunscha. Profeso-

rysunków figuralnych

artystę-grafika Ludwika Tyrowicza, hi-

rowie W. Minkewicz i W. Stożek wymogli

storyka sztuki Mieczyslawa Gębarowicza,

jednak wpisanie J. H. Rosena na listę jako

powstala w 1928 roku na

reżysera teatralnego Leona Schillera, mu-

kandydata mniejszości. Ogólne zebranie

Wydziale Ogólnym, który

zealnika i heraldyka Rudolfa Mękickiego.

profesorów Politechniki 18 grudnia 1929

powstal w strukturach

Wśród powolanych do pracy na Wydziale

roku ,,wysluchalo obu referentów, tj. więk-

Politechniki dopiero

Ogólnym byl i Jan Henryk Rosen. Nie do

szości i mniejszości Rady Wydzialu Ogólne-

w 1921 roku (byl więc

końca wyjaśniono, kiedy Rosen przystąpil

go i po przeprowadzeniu szczególowej dys-

najmlodszym na uczelni

do pracy dydaktycznej. Student, a później

kusji postanowilo przedstawić do nominacji

asystent profesora Konrad Dyba w arty-

kandydata mniejszości p J. H. Rosena, a to

i mial problemy z kadrą

kule poświęconym historii Wydzialu Ogól-

na podstawie następującego wyniku gloso-

profesorską).

nego w wydaniu ,,Politechnika Lwowska

wania: Rosen ­ 28 glosów, Bunsch ­ 16 glo-

1844­1945", (Wroclaw, 1993 rok) wspo-

sów, 7 kartek czystych i 1 kartka nieważna

JURIJ SMIRNOW

mina, że od 1928 roku Rosen już pracowal

­ na 58 glosujących".

Glównymi orędownikami powstania

na wydziale jako wykladowca, zaś od roku

W podaniu do ministra WR i OP rektor

tego wydzialu byli znani profesorowie

1930 powolano go na etat profesora nad-

Politechniki prof. Kasper Weigel bardzo wy-

Kazimierz Bartel i Stefan Niementowski.

zwyczajnego. Jan Boberski w tymże wyda-

soko i fachowo ocenil twórcze osiągnięcia

Wydzial mial ksztalcić kandydatów na na-

niu podaje, że Rosen w latach 1929­1933

Rosena, jego indywidualność jako malarza

uczycieli średnich i niższych szkól zawo-

prowadzil również rysunki figuralne na

monumentalisty i zaznaczyl, że ,,...wyko-

dowych oraz seminariów nauczycielskich,

Wydziale Architektonicznym.

nując uchwalę ogólnego zebrania profeso-

fizyków technicznych na potrzeby prze-

Zachowana we Lwowskim Archiwum

rów, proszę Ministerstwo o przedstawie-

myslu oraz dla administracji państwowej.

Obwodowym (DALO) ,,Sprawa osobista

nie p. Jana Henryka Rosena do nominacji

JAN HENRYK ROSEN

Wlaśnie takich fachowców brakowalo

profesora J. H. Rosena" też do końca nie

na nadzwyczajnego profesora rysunków

w odrodzonym Państwie Polskim i dale-

wyjaśnia tej kolizji. Najstarszy dokument

i nieukończone studia wyższe ­ tylko 5

Bunscha i Jana Henryka Rosena. Otóż, ulo-

figuralnych... Mimo stosunkowo krótkiej

ko nie każda uczelnia wyższa byla w sta-

­ to podanie J. H. Rosena do rektoratu

semestrów na Uniwersytetach Lozany

żono listę kandydatów, mianowicie Adam

dzialalności malarskiej, uszczuplonej przez

nie organizować ich ksztalcenie. Katedra

Politechniki Lwowskiej ­ jest datowany

i Paryża. Wlaśnie ten szczegól niezwykle

Bunsch, Kazimierz Sichulski, Jan Henryk

okres wojenny, który zaskoczyl artystę

rysunkowa zostala zorganizowana dla

dniem 5 czerwca 1928 roku. W tym po-

komplikowal możliwość powolania go na

Rosen, Karol Maszkowski. Wszyscy zna-

w bardzo mlodym wieku, p. Rosen wybi-

przygotowania nauczycieli rysunku, deko-

daniu artysta-malarz przedstawia rekto-

stanowisko profesorskie. Krążyly nawet

ni i utalentowani artyści, niektórzy z do-

ja się od razu jako pierwszorzędny talent

ratorów wnętrz i artystów-rysowników.

rowi następujące dokumenty: ,,Metrykę

bezpodstawne plotki, że w grę wchodzily

świadczeniem pracy akademickiej.

kompozycyjny i malarski. Dając w glównym

Już taka specjalizacja byla czymś zupelnie

urodzenia i chrztu, świadectwo matural-

protekcje arcybiskupa ormiańskiego Jó-

29.XI.1929 r. Rada Wydzialu wybrala

dziele swojem, jakim jest polichromia Kate-

nie charakterystycznym dla uczelni tech-

ne wydane w Lozannie, świadectwa Uni-

zefa Teodorowicza i wloskiego bankiera

Kazimierza Sichulskiego i zglosila do rek-

dry Ormiańskiej, twórczą wizję malarską

nicznej i raczej odpowiadala kierunkiem

wersytetu Paryskiego na 2 semestry

Józefa (Giuseppe) Toeplitza, dyrektora po-

toratu jego kandydaturę na profesurę w ka-

w wielkim stylu; p. Rosen występuje tu jako

studiów Akademii Sztuk Pięknych (której

filozofii i Uniwersytetu Lozańskiego na 3

tężnej Banca Commerciale Italiana. Jednak

tedrze rysunków figuralnych, lecz zebranie

pierwszorzędny malarz dekorator, operują-

we Lwowie niestety brakowalo).

semestry filozofii, curriculum vitae i cykl

dokumenty ze ,,Sprawy osobistej prof. J.

ogólne profesorów Politechniki odrzucilo

cy w kompozycjach swoich z niezwyklą bie-

W 1930 roku nastąpila dalsza reorga-

fotografii malowidel w Katedrze Ormiań-

H. Rosena" świadczą jednoznacznie, że

ten wniosek i zwrócilo dokumenty dzieka-

glością figurą ludzką. Talent p. Rosena nie

nizacja i rozszerzenie Wydzialu Ogólnego

skiej we Lwowie i obrazów". Podanie tych

żadnych protekcji nie bylo, zaś proces za-

nowi Wydzialu Ogólnego. Rektor Politech-

szuka przebojem dróg nowych; daleki od

i w obrębie każdej grupy wprowadzono

dokumentów jednoznacznie świadczy

twierdzenia kandydatury Rosena byl bar-

niki 4 grudnia 1929 roku informowal dzie-

wszelkich nowoczesnych ,,­izmów", opiera

dalszą specjalizację, mianowicie kierunki

o rozpoczęciu pracy przez J. H. Rosena

dzo trudny i skomplikowany.

kana Wydzialu Ogólnego o decyzji bardzo

twórczość malarską na trwalych podsta-

z dekoracji wnętrz, grafiki, malarstwa de-

jako wykladowcy na Politechnice Lwow-

Najpierw Rada Wydzialu Ogólnego

krótko: ,,Zawiadamiam Pana Dziekana, że

wach konstrukcji kompozycyjnej i wielkiej

koracyjnego i monumentalnego, a od 1931

skiej. Znacznie dokladniej zadokumento-

poprosila sześciu znanych artystów-ma-

wniosek Rady Wydzialu Ogólnego w spra-

doskonalości rysunku. Zdumiewającą jest

roku także z ilustracji książek i czasopism.

wano powolanie artysty na stanowisko

larzy i historyków sztuki z calego kraju

wie obsady Katedry rysunków figuralnych

latwość, z jaką artysta panuje nad ksztal-

Wydzial mial więc wyraźny charakter uni-

profesora nadzwyczajnego. Powolanie na

o opinię o możliwych kandydatach na sta-

na Ogólnym Zebraniu Profesorów nie uzy-

tem, linią i rytmem postaci, ich wyrazem

wersytecki i nadawane absolwentom stop-

tak odpowiedzialne stanowisko wymaga-

nowisko profesora rysunków figuralnych.

skal większości. Wobec tego należy przed-

i barwą. Podnieść również należy znakomi-

nie również odpowiadaly uniwersytec-

lo zgody Rady Wydzialu, zatwierdzenia

Artysta-malarz Józef Mehoffer z Krakowa

stawić nowe wnioski". Nie są znane zarzuty

te odczucie stylu. Zalety te, poza wybitnym

kim. Taki sposób nauczania i specjalizacja

ogólnego zebrania profesorów uczelni

rekomendowal Adama Bunscha lub mala-

dotyczące kandydatury Kazimierza Sichul-

talentem i inteligencją p. Rosena, świadczą

byly absolutną nowością dla profesorów

i nominacji ministra Wyznań Religijnych

rza Fedkowicza. Profesorowie Wladyslaw

skiego, który byl nie tylko znanym i cenio-

o niezwykle poważnym w dzisiejszych cza-

i wykladowców starej szkoly technicznej

i Oświecenia Publicznego.

Podlacha, Wladyslaw Kozicki i Edmund

nym artystą, ale też mial doświadczenie

sach stosunku artysty do sztuki przezeń

i część z nich odbieraly Wydzial Ogólny

Sprawa dla J. H. Rosena wyglądala

Bulanda ze Lwowa rekomendowali Ka-

w pracy dydaktycznej jako wykladowca

uprawianej i o szeregu poważnych studiów

jako obcy i tymczasowy dla Politechniki

na trudną i dość skomplikowaną. Mial

zimierza Sichulskiego lub Jana Henryka

we lwowskiej Szkole Przemyslowej.

rysunkowych, poprzedzających wykona-

lwowskiej, która miala swoje już wiekowe

on z jednej strony opinię utalentowane-

Rosena. Prof. Z. Kamiński z Warszawy re-

Wtedy prof. Kazimierz Kuratowski,

nie... W szczególności niezwykle sumienny

tradycje (zalożona w 1844 roku).

go, oryginalnego artysty, zaś z drugiej

komendowal Karola Maszkowskiego, prof.

dziekan Wydzialu Ogólnego powolal ko-

stosunek do rysunku oraz przemyślenie

Najbardziej odpowiadali nowym wy-

­ ,,wrogów" w środowisku artystycznym

Ferdynand Ruszczyc z Wilna ­ Adama

misję specjalną w skladzie profesorów

tematów kompozycyjnych uważać należy

maganiom profesorowie z Wydzialu ar-

za pierwszorzędne walory dla pracy dydak-

chitektury, dlatego na nowym kierunku

tycznej. Powyższe zalety pracy i talentu p.

wykladalo kilku znanych artystów-rzeź-

Rosena przemawiają za nim, jako za kan-

biarzy, jak to profesor Jan Nalborczyk,

dydatem ,,primo et unico loco" na Katedrę

architekci profesorowie Jan Bogucki, Wla-

rysunków figuralnych... W szczególności

dyslaw Sadlowski, Marian Osiński. Wielki

niezwykle sumienny stosunek do rysunku

wplyw na zespól wykladowców mialo ak-

oraz przemyślenie tematów kompozycyj-

tywne zaangażowanie w sprawy wydzialu

nych uważać należy za pierwszorzędne wa-

prof. Kazimierza Bartla, nie tylko profeso-

lory dla pracy dydaktycznej".

ra geometrii wykreślnej, lecz też znanego

27 lutego 1930 roku J. H. Rosen dostal

polityka ­ prezesa Rady Ministrów RP.

oficjalne zawiadomienie ministra WR i OP,

Wlaśnie on byl inicjatorem powstania

że ,,Prezydent Rzeczypospolitej mianowal

grupy rysunkowej i katedry rysunków fi-

go postanowieniem z dnia 14 lutego 1930

guralnych, jako ,,podstawowej dla grupy

roku profesorem nadzwyczajnym rysun-

rysunkowej".

ków figuralnych na Wydziale Ogólnym

Na Wydziale Ogólnym wykladala też

w Politechnice Lwowskiej". Tak rozpocząl

grupa profesorów uniwersyteckich, co

się nowy etap w karierze artysty. Od tego

jeszcze bardziej zbliżalo sposób i poziom

czasu byl J. H. Rosen na stale związany ze

nauczania z uniwersyteckim. Na przyklad,

Lwowem, tym bardziej, że tu osiedlily się

logikę, psychologię, filozofię wykladal prof.

po dlugich latach pobytu za granicą jego

POLITECHNIKA LWOWSKA

Kazimierz Ajdukiewicz, ekonomię ­ prof.

rodzice i mlodsza siostra.