8

nr 14 (450) 26.07. ­ 29.08.2024

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Szwajcar o galicyjskich korzeniach

,,Wilczy Szaniec.

Orląt Lwowskich. W 1971 roku

to również swoje nosilem. Potem ho-

Nonkonformistyczne

wywiózl je do Polski.

norarium za swoje rysunki warszaw-

skie ofiarowalem na budowę Centrum

refleksje z kwatery

­ Ponieważ mieszkalem

Zdrowia Dziecka. Na przyklad, mam

glównej Hitlera" pod

we Lwowie, bywalem

fantastyczne zdjęcia jak prymas Stefan

takim tytulem w Olsztynie

Wyszyński idzie na czele kolumny do

na tym cmentarzu.

zostala wydana w dwóch

katedry diecezji szczecińsko-kamień-

Podziwialem jako dziela

językach, po niemiecku

skiej, która jeszcze nie miala dachu.

sztuki piękne pomniki,

i po polsku książka

Można z tego ogromną wystawę zrobić,

grobowce, również

LUBOMIRA WINNIKA,

mam blisko 500­600 zdjęć, tylko kto

widzialem zdewastowane

pisarza, dziennikarza

będzie finansować?

nagrobki, grafity. Bylem

i artysty ze Szwajcarii.

przekonany, że nawet i te

Ucieczka do Szwajcarii

Z autorem, który

resztki znikną, dlatego

W październiku 1973 roku

w 1971 roku wyemigrowal

fotografowalem. Dla

Lubomir Winnik uciekl do

z ZSRR do Polski, a potem

Szwajcarii.  Opowiada  jak

historii.

poprosil o azyl polityczny

przezwyciężyl wszelkie trud-

w Szwajcarii, podczas

ności przybysza z ZSSR. Jego

Pewna pani mnie przykrywala. Wy-

jego krótkiego pobytu

pierwsze rysunki i karyka-

daje się, że to byla krewna Waclawa

we Lwowie rozmawial

tury ukazaly się już rok póź-

Kuchara, pilkarza ,,Pogoni" lwowskiej.

KONSTANTY CZAWAGA.

niej na lamach ,,Mayers Mo-

Ona mnie zabezpieczala, żeby ktoś

deblatt", ,,Tages Anzeiger", ,,Die

mnie nie zaskoczyl. Bo jakby mnie tam

Weltwoche" i ,,Neue Zürcher

zlapali, to pojechalbym nie do Polski,

KONSTANTY CZAWAGA

M

Nachrichten". Przez sześć lat

a w odwrotną stronę świata. I tak fo-

a obywatelstwo szwaj-

byl rysownikiem magazynu

tografowalem. Ale jak to przewieźć do

carskie i czuje się Szwaj-

satyrycznego  ,,Nebelspalter".

Polski? Blony, negatywy wstawilem

carem. Jest czlonkiem

Jego pierwsze teksty w języ-

do naboju zamykanego hermetycznie.

LUBOMIR WINNIK

szwajcarskiego stowarzysze-

ku niemieckim ukazywaly się

Gdyby na granicy to otworzyli, to blo-

nia pisarzy AdS, szwajcarskie-

początkowo w formie listów

i winkiel piątego. Pierwszy gro-

ny by się prześwietlily i nie zobaczy-

powiedzial, że te zdjęcia zostaly opu-

go stowarzyszenia dzienni-

bowiec zachowal tylko kamien-

do redakcji ,,Neue Zürcher Ze-

blikowane w jakimś polskim wyda-

liby co na nich jest. Ale nie otwierali

karzy ,,Impressum" oraz P.E.N.

itung" i ,,Glaube in der Zweiten

ne obramowanie. Pozostal także

niu na Zachodzie. Nikt mnie o to nie

tego i w ten sposób przerzucilem to do

­ Club Austria. Pisze w języku

Welt". Z biegiem czasu pisal, fo-

cokól zerwanego metalowego

Polski. W Polsce chcialem to wydru-

pytal. Jeżeli będą te zdjęcia was inte-

niemieckim, polskim i ukraiń-

tografowal, rysowal i projekto-

świecznika. Drugi grób zacho-

resować, to dam zrobić z negatywów

kować, ale gdy w redakcji uslyszeli

skim. Kolejne formy jego twór-

wal plytę, lecz zniszczona zo-

wal plakaty i foldery dla licz-

o tym, to mi powiedzieli: panie, za-

dobre odbitki dla publikacji.

czości to malarstwo, karykatu-

Po powrocie do Szwajca-

stala plyta pionowa z epitafium.

nych agencji reklamowych oraz

pomnij o tym. Kiedy dwa lata później

ra, collage, rysunek, fotografia.

rii Lubomir Winnik dotrzymal

dla wielu klientów. W ciągu lat

W tym miejscu sterczą dwa me-

bylem już w Zurichu, udalem się do

Wiele jego dziel sztuki znaj-

byl reporterem berlińskiej ga-

slowa i wyslal do publikacji

talowe pręty zbrojeń...".

redakcji pisma ,,Szwajcarska Rodzi-

duje się w Muzeum Cartuna

w Kurierze te unikatowe zdję-

zety ,,Junge Freiheit", w której

na". Zaproponowalem te zdjęcia, od-

W dziennikarstwie polskim

w Bazylei, w Galerii Narodowej

cia, które zrobil 28 sierpnia

pisze przede wszystkim o Eu-

bitki. Jednym z redaktorów byl Czech,

w Warszawie, a także w kolek-

1971 roku. Wtedy też zanoto-

We wrześniu 1971 roku Lu-

ropie Środkowo-Wschodniej.

który powiedzial: ,,A co nas Polacy

cjach prywatnych w Europie.

wal, w jakim stanie znajdowaly

Od 2010 roku coraz bardziej po-

bomir Winnik wyemigrowal do

obchodzą? Co to Szwajcarię obcho-

Nagrodzony ,,Zlotym Medalem

święca się literaturze i wydaje

się nagrobki. Na przyklad:

PRL.

dzi?". Na co mu powiedzialem: ,,Ale to

Europy za zaslugi dla sztuki" ­

,,Lewa ,,odnoga" Bramy Glów-

książki pisane po niemiecku.

też kawalek Europy. To też część na-

­ To byl wlaściwie przypadek losowy ­

Baden-Baden 1992 i medalem

nej i jej zniszczone lewe ramię.

Jeszcze raz wracamy do jego

szej kultury, naszej cywilizacji. Czy

wyjaśnil w naszej rozmowie. ­ Bylem

,,Za zaslugi dla Przykarpacia",

Na ziemi widać ślady ciężkich

wspólpracy z Polską Redakcją

to polskie, czy niemieckie ­ nie nale-

w Warszawie tylko dwa lata i podczas

Iwano-Frankiwsk 2012.

pojazdów gąsieniczych ­ tan-

,,Wolnej Europy". ­ Pisalem dla

ży tego dewastować". Oni jednak się

nich bardzo dużo zrobilem. To byl bar-

Lubomir Winnik pochodzi

kowyje tiagaczi ­ czyli cią-

nich teksty, sluchowiska ­ wspo-

tym nie zainteresowali. Potem, po na-

dzo intensywny okres w mojej pracy

z dawnej ziemi stanislawow-

gników  pancernych.  Ujęcie

minal Lubomir Winnik. ­ Ich in-

wiązaniu kontaktów z Radiem Wolna

dziennikarskiej. Mialem dużo spotkań.

skiej, gdzie urodzil się w 1943

w stronę pólnocno-zachodnią".

teresowaly przede wszystkim

Europa, rozglośnią polską, jeździlem

Fotografowalem i rozmawialem z Ja-

roku. Rodzina często przenosi-

,,Grobowiec inż. Gustawa Muld-

stosunki polsko-ukraińskie, jak

do Monachium. Poznalem tam dy-

roszewiczem, Gierkiem, z Kępą. Foto-

la się do różnych miejscowości

nera. Nieopodal znajdowal się

Polacy i Ukraińcy żyją. W stro-

rektora Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

grafowalem w czasie wizyty Nixona,

na tym terenie, a w polowie lat

jeszcze jeden grobowiec wyko-

nach rodzinnych nie widzialem

Bylo spotkanie z calą redakcją. Jak oni

Tito... Oprócz redakcji ,,Stolicy", gdzie

pięćdziesiątych wyjechala aż na

nany w takiej samej konwen-

takiej niechęci czy jakiejś ani-

mówili, przyjechal rodak zza Bugu.

bylem zatrudniony, wspólpracowalem

Donbas. Pan Lubomir mówi, że

cji. Brzmienie namalowanych

mozji do Polaków czy polskości.

Powiedzialem też o tych zdjęciach,

z tygodnikiem ,,Za i przeciw", ,,Nasze

do dziś zachowal zaświadcze-

wyrazów rosyjskich: 1. Durak

Jeżeli ktoś mówi, że ktoś kogoś

pokazalem im. Byli zaskoczeni i po-

Zdrowie", ,,Perspektywy", ,,Hejnal Ma-

nie z datą 24 czerwca 1959 roku,

­ glupiec. 2. Gena ­ (czyta się

zabil, to trzeba udowodnić. Żyli

wiedzieli, że w Londynie jest jakieś

riacki", ,,Szpilki", ,,Polityka". Mam fan-

które potwierdza, że w miejsco-

Giena) imię rosyjskie Gennadij.

setki lat ze sobą i nikt tam żad-

Towarzystwo polskie, nie pamiętam

tastyczne zdjęcia z otwarcia wieczorem

wości Horliwka-Hlyboka pra-

3. Bocman ­ prawdopodobnie

nych animozji nie mial, nikt tam

jak się nazywalo, i że dla nich to byloby

piwnic Zamku Królewskiego. Mogę je

cowal w lokalnej gazecie ,,Pra-

bosmann. 4. Hippi ­ po angiel-

się nie odgradzal. Pamiętam, moi

interesujące. Zrobilem z tych negaty-

wam udostępnić do dyspozycji. Potem

ca Budowniczego" jako fotograf

sku. 5. Malyj ­ czyli maly. 6.

rodzice opowiadali o festynach

wów przezrocza i wyslalem komuś do

z biblioteki naprzeciw fotografowalem

i rysownik od 2 lutego 1958 roku

Wowa ­ skrót imienia Wolodia".

ukraińskich i że to bylo ,,za Pol-

Londynu. Co oni z tym zrobili, już nie

ten zamek każdego miesiąca, jak mury

do marca 1959 (czyli w wieku

,,Widoczne są cztery grobowce

ski". Nigdy nic nie slyszalem od

pamiętam, ale parę lat temu ktoś mi

rosly. Gdy pierwsze cegly zaczęli klaść,

14,5 lat). Notabene, miejscowość

rodziców, że ktoś kogoś dyskry-

ta jest obecnie okupowana przez

minowal. Byly jakieś pacyfika-

Rosjan. W latach 1960­1965 byl

cje, ale nie w tym regionie. Tata

marynarzem na Morzu Czar-

mówil, że flagi ukraińskie byly

nym, m.in. slużyl w marynarce

zawieszane i tryzuby. A co zrobi-

wojennej ZSRR w Gruzji. W tym

li Rosjanie z nami? Wszystkiego

czasie dużo pisal i rysowal dla

zabronili. Mam tylko pozytyw-

gazet wojskowych i gruzińskiej

ne wspomnienie o polskości.

gazety ,,Sowietskaja Adżaria".

Tata mówil normalnie po polsku,

W1966 wrócil na tereny rodzin-

mama nie calkiem, bo byla pro-

ne, do Nadwórnej, gdzie miesz-

stą kobietą mimo tego, że mamy

kali jego rodzice. Zostal tam za-

polską krew, tak jak w Galicji to

trudniony w redakcji gazety

wszystko jest pomieszane. I to

rejonowej. Za dwa lata przeniósl

jest nonsens mówić, że jest jakaś

się do Lwowa, gdzie pracowal

czysta krew. A poza tym, kto kim

jako dziennikarz gazety ,,Wilna

jest? Uważam, że nie zależy to od

Ukraina", następnie jako reporter

urodzenia, lecz od wychowania.

filmowy w Telewizji Lwowskiej.

Kto kim się czuje. Czy Polakiem,

czy Turkiem. W jakiej atmosfe-

Sfotografowal zdewastowany

rze, w jakim otoczeniu zostaleś

Cmentarz Orląt

wychowany. Niemiec może być

Z okresu lwowskiego w archi-

Polakiem, byl przecież Józef Un-

wum Lubomira Winnika zacho-

rug, slynny niemiecki admiral,

waly się m.in. unikatowe kli-

który slużyl Polakom, Niem-

sze zdewastowanego Cmentarza

cy go wyklęli. Kościuszko byl