14

nr 14 (450) 26.07. ­ 29.08.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Pianistka z Kleparowa

Ostatnio trafila mi do rąk

48 lat umiera jej ukochany ojciec.

jest to decyzja bardzo trudna

interesująca publikacja. Nie

Dwie kobiety-wdowy, matka

i niebezpieczna. Mieszka razem

jest to wydanie nowe, które

z córką i malym dzieckiem pozo-

z córką na Żoliborzu i udaje im się

z racji swego malego nakladu

stają praktycznie bez środków do

przetrwać Powstanie Warszaw-

(8 tys. egz.) i wydania we

życia. Na Helenę spada obowią-

skie. W powstaniu ginie jej zięć,

wroclawskim ,,Ossolineum"

zek utrzymania rodziny i wy-

a na rękach kobiet znów jest nie-

w 1987 r. z pewnością nie

chowania dziecka. Mloda kobie-

mowlę ­ powtarza się sytuacja

trafilo w ręce szerokiej rzeszy

ta rozumie, że jej ulubione zajęcie

sprzed lat. Po upadku powstania,

czytelników. Dotyczy ono

musi stać się treścią jej życia,

wraz z pozostalą ludnością stoli-

tematyki wspomnieniowej.

które da jej możliwość utrzyma-

cy, zostają wypędzone i tulają się

O swej matce ­ wybitnej

nia rodziny.

po kolejnych obozach. W końcu

lwowskiej pianistce Helenie

Postanawia rozpocząć grun-

osiadają w Krakowie, dzięki po-

Ottawowej wspomina jej córka

towne studia muzyczne w Kon-

mocy rodziny zmarlego zięcia.

Zofia Ottawa-Rogalska.

serwatorium Lwowskim. Zbie-

Od marca 1945 r. odradzają się

glo się to z przyjazdem do Lwowa

placówki muzyczne w Krakowie.

Henryka Melcera, ucznia No-

Helena Ottawowa zostaje zaan-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

T

skowskiego, Strobla i Lesze-

gażowana do Państwowej Wyż-

OKLADKA KSIĄŻKI ZOFII

ytul książki brzmi ,,Lwy

tyckiego ­ wybitnego pianisty

szej Szkoly Muzycznej na stano-

HELCIA FEIGLÓWNA, 1880 R.

OTTAWY-ROGALSKIEJ

i kompozytora. Helena Ottawo-

spod  ratusza  slucha-

wisko profesora klasy fortepianu.

prowadzila po nim szkolę, prze-

ją muzyki" i zaczerpnię-

wa staje się jedną z pierwszych

Henryk i Helena Melcerowie,

W Krakowie nadal prowadzi

jego uczennic we Lwowie. Pro-

nosi się do Krakowa i odstępuje

ty zostal chyba ze slów samej

Olga i Waclaw Kochańscy, Sta-

życie podobne do tego, do które-

fesor wprowadza nowatorskie

koncesję na prowadzenie szkoly

pianistki po jej pierwszym pu-

nislaw Niewiadomski, Ludomir

go przyzwyczaila się we Lwowie

wlaśnie Helenie Ottawowej. Prof.

blicznym koncercie, który wy-

metody gry na fortepianie, które

Różycki czy Artur Rubinstein.

­ nauczanie i koncertowanie.

Melcer popiera tę decyzję i obie-

konala na raucie Towarzystwa

odpowiadaly również Helenie,

W czasie tych spotkań dom roz-

Przygotowuje się do kolejnego

cuje wsparcie dla szkoly. Hele-

Strzeleckiego w murach lwow-

i dzięki którym staje się wirtu-

brzmiewal muzyką, śpiewem,

koncertu z orkiestrą w Katowi-

ozem gry na fortepianie. W 1898

na dobiera sobie zespól nauczy-

skiego ratusza w 1896 r.

i śmiechem Taka byla atmosfera

cach, ale nagle 16 sierpnia 1948

r. przystępuje do konkursu pu-

cielski z uczennic Melcera, sam

Autorka  byla  świadkiem

rodzinna na Kleparowie, w której

r. umiera. Jej odejście wywolal

zaś profesor dojeżdża z Wiednia

przemiany matki ze zwyklej

blicznego w Konserwatorium

wzrastala Zofia Ottawówna.

skrzep po operacji we Lwowie

na trzy dni w miesiącu do Lwo-

,,panny z dobrego domu", wpraw-

i kończy je ze srebrnym meda-

Niestety, I wojna światowa

w 1941 r., który przez caly ten

wa, by ćwiczyć z najlepszymi

nie grającej na fortepianie ­ jak

lem. Następnie zdaje egzamin

przerwala tę idyllę. Zlikwido-

czas utrudnial jej życie, ale cier-

państwowy, uzyskując prawo

uczniami starszych roczników.

to bylo w zwyczaju na przelomie

wano szkolę muzyczną, którą

pienia te znosila mężnie.

nauczania gry na fortepianie.

Pracy pedagogicznej Helena po-

XIX ­ XX wieków w takich ro-

W artykule po jej śmierci

prowadzila Helena Ottawowa,

święca się bez reszty i prowadzi

dzinach ­ na wybitną pianist-

Dzięki prywatnym lekcjom

zaczęly się trudności aprowi-

Jerzy Broszkiewicz w ,,Ruchu

szkolę od 1902 do 1914 roku ­ do

kę i pedagoga, dyrektor szkoly

udaje się jakoś utrzymywać ro-

zacyjne. Dopiero po opuszcze-

Muzycznym" napisal:

wybuchu I wojny światowej. Jej

muzycznej we Lwowie. Opisu-

dzinę i dom na lwowskim Kle-

niu miasta przez Rosjan w 1915

,,Helena Ottawowa byla czlo-

parowie. Nie jest to chleb latwy,

szkola szybko zyskuje renomę we

je również świat kultury, sztuki

r. można bylo odetchnąć i życie

wiekiem, który na swoim po-

ponieważ swych uczniów od-

Lwowie i nie tylko.

i muzyki z tego okresu, w którym

sterunku wytrwal do chwili

powoli wracalo do normy, cho-

Nie  zaprzestaje  również

przyszlo jej wzrastać od najmlod-

wiedza po domach, gdyż do niej

ciaż w warunkach wojennych.

ostatniej w sposób godzien nie

dzialalności

koncertowej.

szych lat życia.

uczniom jest za daleko. Do naj-

Zaczęly się koncerty dobro-

tylko pelnego oficjalnej powagi

W tych latach występuje z wie-

Jak do tego doszlo, że ta ,,pan-

bliższego przystanku tramwaju

czynne dla sierot, dla żolnierzy

szacunku i slów ,,o wzorze", lecz

na ul. Gródeckiej idzie 20 minut.

loma koncertami autorskimi lub

na z dobrego domu" musia-

czy z innych racji. Zaczęly się

także w sposób godzien najser-

Nie porzuca też koncertowania.

akompaniuje znanym muzykom,

la wziąć na siebie caly ciężar

deczniejszej pamięci".

wyjazdy na koncerty do innych

odwiedzającym Lwów, wyjeż-

jego utrzymania i że podolala

Z tym, że są to przeważnie kon-

miast z wlasnym repertuarem

dża również na tournee zagra-

wszystkim wezwaniom?

certy dobroczynne, nie przy-

lub z akompaniamentem innym

Skoncentrowalem się tu na

niczne. Życie zawodowe zaczyna

Zaczynalo się pięknie, jak

noszące dochodów, lecz raczej

muzykom. Wznowilo się życie

I części książki, zawiera ona bo-

prestiżowe.

lączyć się z prywatnym. Jej dom

w tamtych czasach. 16 lutego

towarzyskie, spotkania w do-

wiem najwięcej materialu wspo-

Sprawy poprawiają się okolo

na Zamarstynowie odwiedzają

1874 r. w rodzinie profesora Uni-

mach zaprzyjaźnionych i swoim

mnieniowego z życia Heleny

wybitne osobistości świata mu-

wersytetu Lwowskiego Longina

roku 1902, gdy po śmierci Ludwi-

oraz kolejne kontakty z wybit-

Ottawowej. Natomiast część II

ka Marka jego córka, która dotąd

zyki i kultury. Często goszczą tu

Feigla i Katarzyny z Wartanowi-

nymi postaciami: prof. Kazimie-

poświęcona jest życiu muzycz-

czów przychodzi na świat córka

rzem Twardowskim, rektorem

nemu Galicji sprzed I wojny

Helcia. Rodzice starali się wy-

Uniwersytetu

Lwowskiego,

światowej i z okresu międzywo-

chowywać dziecko tak, by po-

śpiewaczką Korolewicz-Way-

jennego. Nie będę tu przytaczal

znalo kulturę, muzykę i sztukę,

dową, Ignacym Drexlerem i Zofią

wielu faktów, bowiem nakla-

w które w tym okresie obfitowal

Drexler-Paslawską, Adą Sari, Ja-

dają się one z tym, o czym byla

Lwów. Helcia od malego odwie-

nem Kasprowiczem, redaktorem

już nowa w I części. Powtarza-

dzala z rodzicami operę, chodzi-

Laskowskim, malarzem Henry-

ją się tu nazwiska, wykonawcy,

la na koncerty, przysluchiwala

kiem Rosenem. Przy odnowieniu

nazwy utworów i wymienio-

się rodzinnemu muzykowaniu

katedry ormiańskiej Rosen ,,za-

ne są koncerty, które odbywa-

­ ojciec grywal popularne melo-

pożyczyl" twarz Heleny Ottawo-

ly się w tym czasie we Lwowie.

die operowe na flecie. Od czte-

wej na swym fresku dla postaci

W osobnych podrozdzialach

rech lat matka zaczęla uczyć ją

św. Malgorzaty.

wymienieni są lwowscy i za-

gry na fortepianie, a ponieważ

Okres międzywojenny ­ to

graniczni artyści, goszczący na

robila szybkie postępy, oddano

kontynuacja dzialalności peda-

scenach lwowskich, wymienieni

ją do szkoly muzycznej Ludwi-

gogicznej i koncertowej, które

są kompozytorzy i muzykolodzy

ka Marka. Już jako sześcioletnia

pochlonęly Helenę Ottawową

lwowscy, czasopisma muzycz-

panna wystąpila na koncercie ze

calkowicie. W 1921 r. obejmuje

ne, ukazujące się w mieście oraz

swą starszą kuzynką, grając na

ona klasę fortepianu w Konser-

dzialalność rozglośni Polskiego

cztery ręce ,,Marsz" Schuberta.

watorium Lwowskim i pozosta-

Radia Lwów pod kątem progra-

Pisala o tym nawet prasa lwow-

je na tej placówce do wybuchu

mów muzycznych.

ska. Ale ta nauka byla raczej dla

II wojny światowej. Organizuje

Książka zawiera obszerną bi-

siebie i dla towarzystwa. Helena

swe recitale muzyki fortepia-

bliografię, indeks nazwisk i spis

nigdy nie myślala, że stanie się

nowej i towarzyszy licznym ar-

ilustracji. Ogólem material przed-

w przyszlości treścią jej życia.

tystom we Lwowie, udziela się

stawiony jest na 156 stronach.

Dalej bylo malżeństwo w wie-

w występach w innych mia-

Książka

napisana

jest

ku lat 19 i wkrótce po urodzeniu

stach Polski, gdzie propagu-

barwnym prostym językiem,

córki ­ autorki wspomnień, Zosi

je muzykę kompozytorów pol-

a jej treść, chociaż pelna nazwisk

­ los uderza w nią boleśnie. Gdy

skich i światowej slawy.

i tytulów utworów muzycz-

maleństwo mialo niespelna trzy

Wybuch II wojny światowej

nych i oper, czytelnik pochlania

tygodnie umiera na tyfus uko-

zastal Helenę Ottawową we Lwo-

w okamgnieniu. Odkrywa się tu

chany mąż. Helena Ottawowa

wie. Tu umiera jej matka, a ona

przed nami kolejna lwowska po-

zaraża się tą chorobą przy pie-

sama musi poddać się skompli-

stać, znana w świecie muzycz-

lęgnacji męża i dlugo choruje, ale

kowanej operacji. Życie bez cór-

nym, która powinna być również

wychodzi z tego. I tu kolejne nie-

ki, która jest w Warszawie, jest

znana szerszym kręgom nie tyl-

szczęście ­ w kilka miesięcy po

bardzo skomplikowane, ale udaje

ko lwowiaków, bo godna jest na-

śmierci męża, w wieku niespelna

się jej wyjechać do córki, chociaż

szej ,,najserdeczniejszej pamięci".

HELENA OTTAWOWA Z CÓRKĄ ZOSIĄ, 1894 R.