19

nr 14 (450) 26.07. ­ 29.08.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (cz. 91)

IWAN BONDAREW

Dlaczego ,,stumetrówka"

Początek ul. Niezależności

ludzie nazywają ,,stumetrów-

ką". Jest to strefa piesza od placu

Wiecowego do skrzyżowania

z ulicami Wagilewicza i Strzel-

ców Siczowych. Gdy spojrzy-

my na mapę, to ten odcinek ma

równo 420 m. Skąd się wzię-

la nazwa ,,stumetrówka"? Po-

winno się ją nazywać raczej

,,czterystumetrówką".

Ale ani architekci, ani krajo-

znawcy nie wiedzą, skąd wzię-

WEJŚCIE DO RESTAURACJI ,,PEGAZ", LATA 90. XX W.

la się ta nazwa. Jest kilka wersji.

UL. KOMAROWA, LATA 80. XX W.

Wcześniej, jako ul. Radziecka,

liczyl. Drzewo na pewno mialo

byla przejezdna dla transportu.

z pól tysiąca lat.

Na początku lat 1980. część jej

Teraz żaluję, że nie zrobilem

do pierwszego skrzyżowania

zdjęcia tego drzewa, ale wów-

z ul. Szaszkiewicza zamknię-

czas byly problemy z filmami

to i zamieniono na pieszą. Ten

do aparatów. A jednak zdjęcie

odcinek mial niby 100 m ­ stąd

najstarszego dębu w mieście

wzięla się nazwa. Następnie

udalo mi się znaleźć! Opubli-

część pieszą stopniowo prze-

kowal je artysta i architekt

dlużano, a nazwa pozostala.

Igor Panczyszyn. Wykonal

Ale i tu mamy nieścislość ­ ten

zdjęcie okolo roku 1985. Pozują

pierwszy odcinek mial 190 m.

pod dębem pracownicy warsz-

Inną wersję przekazal ar-

tatów konserwatorskich, a pan

chitekt Zenowij Sokolowski.

Igor stoi pierwszy od prawej.

W 1984 r. na ówczesnej ul. Ko-

W tle widoczna jest dziecięca

marowa (ob. Szaszkiewicza)

kawiarnia ,,Bajka". Glównym

MIASTO PRZYSZLOŚCI

SYMBOL PRZYJAŹNI

zbudowano kawiarnię ,,Mlecz-

bohaterem zdjęcia jest jed-

RADZIECKO-NIEMIECKIEJ

pracowal w biurze konstruk-

pasażerski TU-134A i wojsko-

na". Na ogródek kawiarni za-

nak potężny dąb, pamiętający

na tę listę. Dęby w naszych la-

mknięto calą ulicę. To jej dlugość

torskim Zjednoczenia ,,Pry-

wy samolot transportowy An26.

chyba czasy Potockich. Aby go

stanowila 100 m. W 1986 r. jako

karpatpresmasz". Zjednoczenie

Tym ostatnim lecieli generalo-

sach mają po 500-900 lat,

objąć, trzeba bylo trzech doro-

pieszy odcinek zamknięto rów-

tworzylo pięć zakladów i pod-

wie, lobbujący powstanie Przy-

jak np. dąb Karpińskiego pod

slych mężczyzn. Lub czterech

Kolomyją.

nież sąsiednią ­ ul. Radziecką.

porządkowane ono bylo bez-

karpacka. W wyniku katastrofy

nieco niższych i z krótszymi

pośrednio Moskwie. Glównym

A przecież i w naszym mie-

96 pasażerów i czlonków zalogi

rękoma.

Know-how od ,,Pegaza"

ście byl kiedyś dąb, który

odbiorcą produkcji byl kom-

zginęlo. Na wolne posady prze-

Plomień pokoju

W czasach ,,rozwiniętego so-

pleks wojskowy. Wojskowi róż-

śmialo mógl się znaleźć na tej

znaczono nowe postacie i ten

cjalizmu" we Frankiwsku od-

nych stopni regularnie odwie-

wspomnianej liście. Rósl on na

projekt przepadl. Tak, nawet

Przeważna większość pa-

Walach, mniej więcej w tym

czuwalny byl brak zakladów

dzali produkcję we Frankiwsku

na dobre się nie zacząwszy, za-

cjentów przychodni na Pasiecz-

i ktoś z nich zdradzil swego

miejscu, gdzie teraz buduje się

zbiorowego żywienia, dlate-

kończyla się historia powstania

nej zaklopotana jest wlasnymi

cerkiew. Dobrze go pamiętam,

go pojawienie się każdej nowej

rodzaju tajemnicę naczelnemu

wojskowego megapolisu.

problemami zdrowotnymi i nie

inżynierowi.

bo w latach 1990. studiowa-

kawiarni spotykano z radością.

rozgląda się na boki. Ale wy-

Zielony patriarcha miasta

16 kwietnia 1985 r. swe po-

W tym czasie we Lwowie

lem w Instytucie Nafty i Gazu

starczy jednego spojrzenia na

i okna naszego audytorium

dwoje gościnnie otworzyla re-

mieścil się sztab Przykarpac-

Niedawno w Internecie po-

to zdjęcie, by wspomnieć ­ tak,

kiego  Okręgu  Wojskowego,

wychodzily wprost na to drze-

stauracja ,,Pegaz". Jej firmową

jawila się mapa najstarszych

widzialem ten znak i mijalem go

wo. Na początku lat 2000. dąb

potrawą byly ,,kurczęta taba-

obejmującego dziesięć zachod-

drzew na Ukrainie. Na tere-

nie raz! Co to? Tablica po ukra-

nich obwodów Ukrainy. Woj-

ścięto ­ może byl spróchnialy,

ka" (danie kuchni gruzińskiej),

nach naszego obwodu takich

ińsku i angielsku informuje, że

której przepis byl utrzymywa-

ska tam bylo dosyć ­ dwanaście

a może ktoś z miejskich szefów

patriarchów jest 14, ale żaden

jest to ,,Iwano-frankiwski ob-

puścil go sobie na deski. Dlugo

ny w ścislej tajemnicy. Wedlug

dywizji lądowych, jedna armia

z nich nie rośnie we Frankiw-

wodowy szpital kliniczny". Ale

powietrzna, oddzialy obrony

w tym miejscu widnial stary

menu ta potrawa nazywala się

sku. Chociaż w mieście jest kil-

nie jest to zwykly znak.

pień, który powoli gnil i rozpa-

,,Apetyt" ­ kurczak byl faktycz-

przeciwlotniczej. Ale Lwów jako

ka drzew w poważnym wieku,

Oto co pisze o nim przewod-

miasto historyczne slynąl z za-

dal się. Slojów na nim nikt nie

nie pokryty apetyczną rumianą

nie byly jednak godne, by trafić

nik z czasów sowieckich ,,Tra-

skórką i byl dość tani. Zrozu-

bytkowej architektury, zbiorów

sami chwaly Przykarpacia":

muzealnych, teatrów itp. Bylo

miale, że niebawem ruszyly tam

,,Ten unikalny pomnik, jako

tlumy klientów.

tam pelno zachodnich turystów,

symbol  przyjaźni  radziec-

Wraz z kurczakiem podawa-

pośród których mogli być szpie-

kiego i niemieckiego naro-

dzy imperialistyczni. Niektórzy

no miseczkę z wodą i plywają-

dów wybudowany zostal przez

cym w niej plasterkiem cytryny.

z generalów nie byli zadowoleni

mlodych budowlańców NRD,

z zachowania tajemnic w mie-

Wielu gości tą cytrynką przeką-

budujących w centrum obwo-

szalo wódeczkę, a potem wypijalo

ście Lwa i woleliby przenieść

dowym kompleks szpitalny.

wodę z miseczki. Goście bardzo

sztab gdzieś w spokojniejsze

27 lipca 1985 r. mialo miejsc

miejsce. W wysokich gabine-

dziwili się, że kelnerzy przy tym

uroczyste otwarcie na terenie

jakoś dziwnie się uśmiechają.

tach zrodzil się pomysl budowy

szpitala obwodowego pomnika

nowego miasta Przykarpack.

Wszystko bylo o wiele prost-

międzynarodowej wspólpra-

sze. Mądrość ludowa glosi, że

Mialo ono powstać w lasach,

cy. Obelisk ,,Plomień pokoju"

,,rybę, drób i mlódkę bierze się

gdzieś  pomiędzy  Frankiw-

to wielka czasza, umieszczoną

skiem a Kaluszem jako mega-

rękoma". Więc kurczaka rów-

na sześciu granitowych pylo-

nież. Przy takim jedzeniu ręce

polis  administracyjno-mili-

nach. Pod czaszą na pylonach

tarne. Frankiwsk byl miastem

stają się tluste i trudno jest

umieszczono tablicę z napi-

utrzymać np. kielich wina czy

zamkniętym, więc z zachowa-

sem po rosyjsku i niemiecku:

stopkę wódki, a i niezbyt este-

niem tajemnic bylo tu lepiej,

,,Komsomol. Stowarzyszenie

niż w ludnym Lwowie. Tym

tyczne. Dlatego podawano mi-

Wolnej Mlodzieży Niemiec-

seczki w wodą cytrynową do

bardziej, że kolo miejscowości

kiej. Na wieki razem. Plomień

Cenżów istnial już punkt dowo-

splukania rąk, ponieważ kwas

pokoju".

dzenia sil Paktu Warszawskiego

ulatwial rozpuszczanie tluszczu.

Po trzydziestu latach po-

i byla tam lączność ze wszystki-

mnik nieco się zmienil. Napis

Miasto Przykarpack

mi państwami Paktu.

na tablicy stal się apolitycz-

Tę historię uslyszalem od

Jednak 3 maja 1985 r. w obw.

ny, języki ­ bardziej aktualne,

Olega Marcinkowskiego, jemu

lwowskim miala miejsce ka-

a plomień teraz już nie plonie

tastrofa samolotowa. W niebie

zaś opowiedzial ojciec, któ-

­ gaz za drogi! Jednym slowem

ry  w  czasach  sowieckich

nad Zloczowem zderzyly się

­ dekomunizacja.

STARY DĄB NA WALACH, 1985 R.