25

nr 14 (450) 26.07. ­ 29.08.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

,,Tu byl Wasia" lub znani goście I wojny światowej  (cz. 1)

Stolice różnią się od malych

prowincjonalnych miasteczek

przede wszystkim tym, że

w tych pierwszych znani ludzie

mieszkają, a w tych drugich

­ bywają. I chociaż nasz

Stanislawów przez niedlugi

czas byl stolicą, wybitni goście

zaglądali tu rzadko. Byl jednak

okres, gdy na ulicach miasta

można bylo spotkać postacie,

o których później uczono się

w szkole. Mam na myśli czasy

I wojny światowej.

IWAN BONDAREW

ATAMAN ALEKSIEJ KALEDIN

HRABIA MICHAIL TOLSTOJ

PISARZ ALEKSANDER

SERAFIMOWICZ

Siostra Lenina

nie zwracać na siebie uwagi.

arystokratów, którzy osiadają

MARIA ULIANOWA

Podczas dzialań wojennych

dolącza do bolszewików i póź-

we Francji, Szwajcarii czy USA,

Mowa tu o Michaile Tolstoju,

w  okolicach  Stanislawowa

powieść ,,Żelazny potok" byla

niej w czasie wojny polsko-bol-

synu autora światowego best-

wybiera Maroko. Tu, pod pie-

funkcjonowal oddzial lekar-

w programie lektur obowiąz-

szewickiej kilkakrotnie bywa

kącym afrykańskim slońcem

selleru ,,Wojna i Pokój".

sko-spożywczy Towarzystwa

kowych. ,,Serafimowicz" to jego

na terenach Zachodniej Ukra-

umiera w 1944 r.

Byl dziesiątym dzieckiem

im. Pirogowa. Jego glówne

pseudonim, jego zaś prawdzi-

iny. Z czasem zostaje ,,czer-

starego hrabiego i wyróżnial

Ataman

zadanie polegalo na niesie-

we nazwisko ­ Popow. Pelniąc

wonym klasykiem". W 1943 r.

się zdolnościami muzyczny-

niu pomocy rannym żolnie-

obowiązki sanitariusza Serafi-

otrzymuje premię im. Stalina.

mi. Wspaniale gral na balalajce,

Mam przed sobą odpis roz-

rzom i rozdawanie pożywienia

mowicz byl jednocześnie dzien-

Pieniędzy (bylo to 100 tys. ru-

kazu o nagrodzeniu orderem św.

harmonii, pianinie i sam two-

ubogim warstwom ludności.

nikarzem wojennym i pisywal

bli) nie wziąl, lecz przekazal je

Jerzego III stopnia generala-lejt-

rzyl romanse.

W 1915 r. po zakończeniu kursu

do ,,Rosyjskich wiadomości".

na potrzeby armii.

Z wybuchem wojny zapisal

nanta Aleksieja Kaledina: ,,Za to,

sióstr medycznych, do oddzia-

Jedna z jego opowieści pt.

że jako dowódca 12 Dywizji ka-

się do 2 Dagestańskiego pulku

Hrabia

lu skierowano rodzoną siostrę

,,W Galicji" opisuje życie na

Tubylczej dywizji. W jej skla-

walerii, w polowie lutego 1915

Wlodzimierza Lenina ­ Ma-

Przykarpaciu. Serafimowicz

W armii rosyjskiej tytulem

dzie w marcu 1915 r. pan Mi-

r., będąc skierowany na skrzy-

rię Ulianową, którą w rodzinie

prowadzil także dziennik i na

dlo przeciwnika, odpychającego

hrabiowskim trudno bylo ko-

chail zdobywa Stanislawów.

czule nazywano ,,gluptaskiem".

jego kartach pozostawil wspo-

nasze wojsko od miasta Stani-

goś zadziwić. Książęta, hrabio-

Za zaslugi bojowe mlody hrabia

Jak wspominają koleżanki

mnienia i wrażenie o Stanisla-

slawowa w kierunku na Halicz,

wie, baronowie dowodzili kor-

zostaje nagrodzony orderem św.

z oddzialu, pracowala pani Ma-

wowie. Tu poznal Marię Ulia-

Anny IV stopnia. Po rewolucji

co zagrażalo naszym oddzialom,

pusami armijnymi, oddzialami,

ria bez wytchnienia. Ale oprócz

nową i zostal chyba pierwszą

eskadrami czy bateriami. Ale

Michail Tolstoj emigruje z Rosji

dowodzil osobiście dywizją, bę-

zmiany opatrunków czy wy-

ofiarą jej propagandy. Pisarz

dąc pod ogniem przeciwnika,

byl jeden hrabia, który nie mógl

i nie jak większość rosyjskich

noszenia nocników siostra pro-

16 lutego zostal ranny, a mimo

wadzila ukrytą agitację rewo-

to dowodzil energicznie, czym

lucyjną, ponieważ już od 1898

przelamal opór przeciwnika

r. byla czlonkiem Rosyjskiej

w okolicach wioski Bondarow.

socjaldemokratycznej  partii

W wyniku tej akcji, grupa wojsk

robotniczej i miala pseudonim

przeciwnika, idąca na Halicz,

,,Niedźwiedź". Przypuszcza się,

która zagrażala naszemu skrzy-

że stacjonowala na terenie by-

dlu i tylom zaczęla wycofywać

lych austriackich koszarów,

się na Stanislawów...".

gdzie obecnie mieści się Przy-

Do końca wojny Kaledin wal-

karpacki Instytut Prawniczy

czyl na Poludniowo-Zachodnim

przy ul. Gwardii Narodowej.

froncie, a po rewolucji lutowej

Po wojnie Maria Ulianowa

przeniósl się za Don. Tam zostal

zrobila niezla karierę ­ byla

wybrany na atamana wojsk Ko-

czlonkiem KC i pracowala w ga-

zaków Dońskich. General nie

zecie ,,Prawda". Za mąż, wpraw-

poparl bolszewików i wystąpil

dzie, nie wyszla.

zdecydowanie przeciwko nim.

Po pierwszych porażkach ata-

Pisarz

man Kaledin popelnil samobój-

W tym samym oddziale le-

stwo, zastrzeliwszy się w swo-

karsko-spożywczym sanita-

im gabinecie. Gdyby nie byl tak

riuszem byl pisarz Aleksan-

podatny na stres, to możliwe, że

der Serafimowicz. Dzisiejszym

historia potoczylaby się inaczej

uczniom to nazwisko nic nie

i nie wiadomo czy bolszewikom

powie, ale lat 20 wstecz jego

udaloby się wygrać.

STANISLAWÓW. RUINY UL. KARPIŃSKIEGO, 1917 R.

Wystawa ,,Emocje. Lwowska rzeźba rokokowa" w Krakowie

Od 21 czerwca w Muzeum na

Józefa czy też św. Joachima. Część ekspo-

niedaleko Lwowa. Zeszloroczna wysta-

Wawelu w Krakowie można

zycji prezentuje anioly, glowy aniolków,

wa cieszyla się bardzo dużym zaintere-

obejrzeć wystawę ,,Emocje.

cztery putta (w epoce renesansu czy ba-

sowaniem, dlatego wladze Muzeum na

Lwowska rzeźba rokokowa".

roku uskrzydlona postać aniola, swoim

Wawelu postanowily zaprezentować

Ekspozycja prezentuje

wyglądem nawiązuje do bóstwa Erosa

zwiedzającym inne zabytkowe rzeźby

zachowane rzeźby z kościola

z epoki antycznej), chmurki czy też pocho-

z dawnych Kresów Wschodnich. Lwow-

Misjonarzy pw. Niepokalanego

dzącą z ambony postać Jezusa rozsylają-

ska rzeźba jest wciąż malo znana w Eu-

Poczęcia Najświętszej Maryi

cego Apostolów. Rzeźby z dawnego wy-

ropie Środkowej czy Zachodniej. Zamek

Panny w Horodence (obecnie

posażenia kościola w Horodence zostaly

na Wawelu jest najlepszym miejscem dla

obwód iwanofrankiwski,

wypożyczone z Muzeum Sztuki Przykar-

takich wystaw, ponieważ zwiedzają go

okolice Kolomyi). Dziela

pacia w Stanislawowie oraz Lwowskiej Na-

turyści z różnych zakątków globu, dla

zostaly wykonane przez

rodowej Galerii Sztuki. Dziela prezentowa-

których sztuka sakralna z okolic Lwo-

warsztat Johanna Georga

ne są w dwóch salach, które znajdują się

wa może być wielkim odkryciem. Nie-

Pinsla w latach 1755­1757.

w zachodnim skrzydle Zamku na Wawelu.

zwyklość oraz piękno rzeźby lwowskiej

Zwiedzający mogą również zapoznać się

należy jeszcze bardziej popularyzować

z losem kościola w Horodence, który po

wśród szerszego grona odbiorców. Pre-

TEKST I ZDJĘCIE

roku 1945 zostal zagrabiony przez wladze

zentuje ona jeden z ważnych nurtów

ANDRZEJ PIETRUSZKA

sowieckie. Wystawa porusza też tragicz-

grodu Kraka oraz turyści mogli zwiedzić

niewielka tablica informacyjna, która za-

w historii nowożytnej sztuki europej-

Na omawianej wystawie możemy

ne losy Polaków, którzy po drugiej wojnie

wiera opis konkretnego dziela.

ekspozycję ,,Ekspresja. Lwowska rzeźba

skiej. Wystawa ,,Emocje. Lwowska Rzeź-

zobaczyć w pierwszej kolejności figury

światowej musieli na zawsze opuścić Ho-

Nie jest to pierwsza wystawa tego

rokokowa", która przedstawiala zacho-

ba Rokokowa" potrwa do 15 września

świętych, m.in. św. Anny, św. Elżbiety, św.

rodenkę. Przy każdej rzeźbie znajduje się

wane rzeźby z kościola w Hodowicy

typu w Krakowie. Rok temu mieszkańcy

2024 roku.