28
nr 14 (450) 26.07. 29.08.2024
Kurier kulinarny
www.kuriergalicyjski.com
Dziedzictwo kulturowe rodu Dzieduszyckich
herbu Sas we Lwowie (cz. 2)
W ,,Nowym Kurierze
usque cognitarum, juxta methodi naturalis
Galicyjskim" umieścilem
normas digesta;
reportaż z biblioteki
4. Augustin Pyramus de Candolle. Pro-
Muzeum Przyrodniczego
dromus systematis naturalis regni vegeta-
NAN Ukrainy we Lwowie,
bilis, sive Enumeratio contracta ordinum
w którym opisalem unikalne
generum specierumque plantarum huc
zabytkowe zbiory książek
usque cognitarum, juxta methodi naturalis
i dokumentów, pochodzące
normas digesta;
KSIĄŻKA ,,PRZEGLĄD
z dawnej Biblioteki
5. Botanika dla szkól publicznych.
GOSPODARSTWA LASOWEGO"
Poturzyckiej, zgromadzonej
Dzielko elementarne;
w XIX wieku z niebywalą pasją
6. Linné, Caroli. Systema vegetabilium
przez Józefa Kalasantego
secundum classes ordines genera species
hr. Dzieduszyckiego,
cum characteribus et differentiis;
a zwlaszcza przez jego
7. Hamel du Monceau. Abhandlung
syna Wlodzimierza hr.
von Bäumen Stauden und Sträuchen,
Dzieduszyckiego, zalożyciela
welche in Frankreich in freier Luft erzo-
i dlugoletniego opiekuna
gen warden;
Muzeum Przyrodniczego.
8. Linné Carol. Des Ritters Carl von
Jednak zabytkowe książki,
Linné Lehr-Buch über das Natur-System
zwlaszcza stare i bardzo stare,
so weit es das Thierreich angehet. In einem
SZAFA Z KSIĄŻKAMI W BIBLIOTECE
potrzebują ,,leczenia". Wlaśnie
vollständigen Auszuge der Müllerischen
na ten aspekt funkcjonowania
i unikalne pozycje z księgozbioru dawnej
unikatowych zbiorów bibliotecznych.
Ausgabe;
biblioteki muzealnej zwrócil
Biblioteki Poturzyckiej, mianowicie ,,Wi-
Warszawski Instytut Narodowego Pol-
9. Przegląd gospodarstwa lasowego na
w 2022 roku uwagę Związek
dok Królestwa Polskiego..." I. Bielskiego,
skiego Dziedzictwa Kulturowego za
podstawie regulacyi z roku 1856;
Rodowy Dzieduszyckich herbu
Poznań, 1793 rok, ,,Voyage en Pologne,
Granicą ,,Polonika" koordynuje i nadzo-
10. Schaefferi, Iacobi Christiani. [Schäf-
ILUSTRACJA Z KSIĄŻKI
Sas. Od 2019 roku z inicjatywy
ruje polsko-ukraińskie prace konserwa-
Russie, Suede i Dannemarc" w 2 tomach,
fer J. C.] 1718-1790. Icones insectorum cir-
Związku prowadzono we
Geneve,1786 rok, ,,Kronika domowa
torskie, również organizuje udzial w nich
księgozbioru i jego twórcy Wlodzimierza
ca Ratisbonam indigenorum: coloribus na-
Lwowie na Cmentarzu
Dzieduszyckich" Lwów, 1865 rok, ,,Geo-
Dzieduszyckiego.
ekspertów, patronuje pracom konser-
turam referentibus expressae = Natürlich
Lyczakowskim prace
grafia Królestwa Polskiego y Wielkiego
watorskim od strony merytorycznej. Ze
ausgemahlte Abbildungen Regensburgi-
W czasach swojej świetności
konserwatorskie, zaś w 2022
Xięstwa Litewskiego", E. A. Kuropatnic-
strony ukraińskiej koordynatorem wspól-
scher Insecten;
z Biblioteką Poturzycką
roku Mateusz Dzieduszycki,
kiego, Lipsk-Drezno, 1768 rok. Również
11. Bruguiere Bruguiere M. (Jean-Guil-
nego projektu występuje Andrij Bokotej,
mogla równać się jedynie
prezes Związku Rodowego
poddano zabiegom konserwatorskim 6
zaś wszystkie prace konserwatorskie
laume). 1749 or 1750-1798. Encyclopédique
kolekcja Ossolineum we
Dzieduszyckich herbu Sas,
dyplomów, teczkę introligatorską na dy-
prowadzi lwowianka Uliana Romaniw,
méthodique. Histoire naturelle des vers;
Lwowie... Zachowane do
nawiązal w tym celu kontakt
plomy, 3 tomy dziela Corneliusa Nozema-
doświadczony ukraiński konserwator ze
12. Bruguiere M. ( Jean-Guillaume).
dziś znaczące fragmenty
z dyrekcją Państwowego
na ,,Nederlandsche Vogelen...", Amster-
Lwowa. To wlaśnie ona już od trzech lat
1749 or 17501798. Encyclopédique
tego zbioru dopominają się
Muzeum Przyrodniczego NAN
dam,1797 rok (książka zawiera 51 dużych
méthodique. Histoire naturelle des vers;
,,leczy książki" z biblioteki Poturzyckiej
o troskę, jako istotna część
Ukrainy we Lwowie (dawne
tablic kolorowych ptaków), czy też pracę
i nieraz robi po prostu cuda.
13. Linnaeus, Carol. Systema naturae.
dziedzictwa minionych
Muzeum im. Dzieduszyckich)
S. Sokalskiego ,,Kontenta Architekta", Kra-
W 2022 roku ,,na leczenie" ze zbiorów
Per regna tria naturae, Secundum classes,
pokoleń, poprzez poddanie
i w tymże roku rozpoczęto
ków, 1683 rok, w której jest 100 kart i 37
bibliotecznych wytypowano 10 książek.
ordines, genera, species, cum characteri-
ich zabiegom ratunkowym
prace konserwatorskie przy
tablic ilustracji.
Wszystkie wytypowane do konserwacji
bus, differentiis, synonymis, locis;
i zabezpieczającym. Ze
pierwszych 10 książkach
Wedlug protokolu komisji ekspertów,
14. Döbel, Heinrich Wilhelm. (1699
książki maly wielką historyczną, kultu-
względu na wyjątkowość
pochodzących z dawnej
wysoko oceniono osiągnięte rezultaty
ralną i bibliograficzną wartość. Na przy-
1759). Eröffnete Jäger-Practica, oder Der
dziedzictwa Biblioteki
Biblioteki Poturzyckiej.
i umiejętność konserwatorki Uliany Roma-
klad, byla wśród nich unikatowa ,,Historia
wohlgeübte und erfahrne Jäger: eine voll-
Poturzyckiej Związek
niw, która wykonala ,,prace z ogromnym
zwierząt" szwajcarskiego lekarza i przy-
ständige Anweisung zur ganzen hohen und
Rodowy Dzieduszyckich
wyczuciem artystycznym, zachowując
rodnika Konrada Gesnera (15161565).
niedern Jagd-Wissenschaft;
TEKST I ZDJĘCIA
herbu Sas w 2024 roku
dawny charakter woluminów". Wspólna
Książka liczy 517 kart, napisana w języku
15. Historie Naturelle des Tangaras des
JURIJ SMIRNOW
po raz kolejny realizuje
projekt konserwacji książek
polsko-ukraińska komisja również zazna-
niemieckim.
Manakins et des Todiers par Anselme-Ga-
pochodzących z dawnego
czyla, że ,,projekt jest ukierunkowany na
Związek Rodowy Dzieduszyckich her-
W 2023 roku Rodowy Związek Dziedu-
etan desmarest;
księgozbioru.
ochronę unikalnego elementu dziedzic-
bu Sas w swoim komunikacie prasowym,
szyckich herbu Sas kontynuowal wspólne
16. Historie Naturelle des Tangaras des
twa kulturowego, jakim jest pozosta-
między innymi zwrócil uwagę, że ,,Książki
prace polsko-ukraińskie. Tym razem do
Manakins et des Todiers par Anselme-Ga-
lość po Bibliotece Poturzyckiej oraz na
W tym roku świetność odzyska ponad
są świadkami naszej historii pokazują
konserwacji i restauracji wybrano w sumie
etan desmarest;
popularyzację wiedzy na temat tego
nasz rozwój, świadczą o naszej tożsamości
22 obiekty, w tym kolejne bardzo cenne
dwadzieścia kolejnych obiektów między
17. Historie Naturelle des Tangaras des
i utrwalają naszą kulturę. Doskonale o tym
innymi dzielo wybitnego polskiego przy-
Manakins et des Todiers par Anselme-Ga-
wiedzial Józef Kalasanty Dzieduszycki, dla-
rodoznawcy i znawcy historii naturalnej
etan desmarest;
Jana Jonstona, którego 350. rocznica
tego na początku XIX wieku zalożyl Biblio-
18. Historie Naturelle des Tangaras des
śmierci przypadnie w czerwcu przyszlego
tekę Poturzycką. Dzięki pasji, zaangażowa-
Manakins et des Todiers par Anselme-Ga-
niu i poświęceniu Józefa Kalasantego i jego
roku, dzielo Karola Linneusza, szwedzkie-
etan desmare.
syna Wlodzimierza, który po ojcu zająl się
go lekarza i przyrodnika, który żyl w XVIII
rodzinnym księgozbiorem, zbiory groma-
wieku i byl naukowo związany z uniwer-
Wszystkie dziela mają znaczenie nie
sytetem w Uppsali, ale też ,,Przegląd go-
dzone w bibliotece obejmowaly dziesiątki
tylko naukowe, ale też artystyczne i hi-
spodarstwa lasowego na podstawie regu-
tysięcy książek, atlasów, rysunków, rękopi-
storyczne, niektóre z nich bardzo rzad-
sów czy inkunabulów (w tym listy Jana Dlu-
lacyi z roku 1856", w którym są opisane
kie. Prace konserwatorskie, jak i w la-
gosza czy rękopisy Juliusza Slowackiego).
dobra poturzyckie, i encyklopedia, którą
tach 20222023 prowadzi doświadczona
Pasja rodzinna nie dotyczyla jednak
opracowal wybitny francuski badacz Jean
konserwator lwowianka Uliana Romaniv.
Guillaume Bruguičre". Wedlug listy uzgod-
wylącznie dziel literackich w zasobie
Ambitny projekt realizowany jest dzięki
nionej ze stroną polską i ukraińską wybra-
znalazly się również dziela malarskie.
wsparciu warszawskiego Instytutu Po-
Dziedzictwo zebrane w Bibliotece Potu-
no 19 pozycji książkowych i 3 dyplomy
lonika i polskiego Ministerstwa Kultury
rzyckiej oddawalo mnogość pasji, zainte-
z kolekcji Wlodzimierza Dzieduszyckiego.
i Dziedzictwa Narodowego. Projekt dofi-
resowań i obszarów dzialalności rodziny
W ramach zadania zostaną poddane
nansowano ze środków ministra Kultury
niezbędnej konserwacji unikatowe dziela
Dzieduszyckich, co można zauważyć rów-
i Dziedzictwa Narodowego pochodzących
pochodzące ze zbiorów Biblioteki Potu-
nież w zachowanych częściach księgo-
z Funduszu Promocji Kultury państwo-
zbioru można odszukać książki związane
rzyckiej, mianowicie:
wego funduszu celowego. Unikatowy
1. Döbel, Heinrich Wilhelm. Neueröff-
z historią naturalną, sytuacją gospodar-
projekt ratowania zabytkowych książek
czą, geografią, ale również atlasy ornito-
nete Jäger-Practica, Oder der wohlgeübte
z biblioteki Poturzyckiej, to tylko jeden
logiczne, podręczniki, encyklopedie, mapy
und Erfahrne Jäger, Darinnen eine voll-
z kierunków konserwatorskiej dzialalno-
ständige Anweisung zur ganzen hohen und
czy dyplomy, które również oddają ważne
ści Związku Rodowego Dzieduszyckich
wydarzenia historyczne i spoleczne".
niederen Jagd-Wissenschaft in 4 Theilen;
herbu Sas we Lwowie. W 2024 roku kon-
2. Jonstonus, Johannes. Historiae Na-
Już w 2020 roku polskie Ministerstwo
tynuowano prace konserwatorskie na
Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKi
turalis de quadrupetibus Libri Cum aeneis
Cmentarzu Lyczakowskim i przy kamie-
DN) poparlo finansowo wniosek Związku
figures;
nicy Szolc-Wolfowiczów w Rynku lwow-
3. Augustin Pyramus de Candolle. Pro-
Rodowego Dzieduszyckich herbu Sas,
skim. Na tych obiektach prace prowadzi
co stworzylo realną możliwość przystą-
dromus systematis naturalis regni vegeta-
zespól polsko-ukraiński konserwatorów
bilis, sive Enumeratio contracta ordinum
pienia wspólnie ze stroną ukraińską do
pod kierownictwem Anny Kudzi z Akade-
realizacji pierwszego etapu ratowania
generum specierumque plantarum huc
mii Sztuk Pięknych w Warszawie.
MUZEUM PRZYRODNICZE
