32

nr 15­16 (451­452) 30.08.­16.09. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Ratowanie zespolu palacowo-parkowego w Rozdole

Piszemy o pierwszych

­ Doświadczylem tam poczu-

cia utraconej tożsamości, które

widocznych zmianach

prowadzi wielu ludzi do igno-

dokonanych po

rowania wlasnego dziedzictwa,

roku od sprzedaży

wyrzeczenia się swojej historii

inwestorowi prywatnemu

i migracji do miast lub innych

Palacu Rzewuskich-

krajów. Mamy takie powiedze-

Lanckorońskich

nie: lepiej przyjaźnić się z sąsia-

dem niż z bratem. Bo kiedy na-

w miasteczku Rozdol

dejdzie czas gaszenia pożaru,

w obwodzie lwowskim.

zrobisz to razem z nim. Jeste-

,,Mój dom rodzinny

śmy sąsiadami Ukrainy, mamy

w Rozdole, ślicznie

wspólne wartości i wspólnych

na wzgórzu polożony,

wrogów. Dlatego chcemy nadal

sloneczny ­ napisala we

wspólpracować.

Zwracamy uwagę na byly

swoich wspomnieniach

HANNA HAWRYLIW

garaż, gdzie pracowali wolonta-

Karolina Lanckorońska.

kulturalno-turystyczny w Gali-

postrzegamy go jako zespól pa-

riusze. Zdaniem Hanny Hawry-

­ Stal w dużym parku

cji, a nawet na Zachodniej Ukra-

lacowo-parkowy, który obej-

liw ten budynek jest niemniej

wśród drzew. Mialam

inie. Pracujemy nad zwięk-

muje teren, budynek palacu i za-

cenny i zabytkowy. Historycy

narożny pokój z oknem

szeniem funkcji palacu. W tym

bytkowe budynki znajdujące się

i architekci znaleźli materia-

wychodzącym na

w pobliżu palacu. Jest to jedyny

miejscu, gdzie teraz jesteśmy,

ly archiwalne i dowiedzieli się,

zachód. Patrzylam

kiedyś byl klub, garaże, pralnia.

projekt Palacu Rozdól, który an-

że kiedyś byly tam wozy i staj-

Ale bylo też archiwum palaco-

gażuje wielu partnerów, w tym

nie. Wolontariusze z Rumunii

stamtąd niezliczone

we, skarbiec, stajnie, mieszka-

lokalną spoleczność.

oczyścili budynek z chwastów

razy na ogromne

nia dla fornali. Chcemy, aby każ-

Kto jest obecnie wlaścicielem

i wymienili dach. Eugen Va-

niezliczone horyzonty.

dy metr kwadratowy, również

palacu i jak ten obiekt będzie

ida również wyjaśnil, że ich

W dużym parku dużo

w parku, byl ciekawy, odwie-

wykorzystywany? ­ zapytalem.

organizacja dziala w oparciu

bylo kasztanów, dębów

dzany i potrzebny w tej gościnnej

­ Wlaścicielem palacu jest

o tradycyjne technologie ręczne,

i buków".

infrastrukturze.

ukraińska firma inwestycyjna

przywracając dawne techniki

Oprowadzając  po  salach

EFI Group, która pracuje nad in-

pracy z drewnem, kamieniem

EUGEN VAIDA

i korytarzach Palacu Lanc-

nowacjami dla Ukrainy, tworzy

i metalem. Zdaniem Vaidy ten

TEKST I ZDJĘCIA

korońskich Hanna Hawryliw

mlodzieżowego obozu wolonta-

miejsca pracy, przynosi fundusze

XIX-wieczny obiekt ma bardzo

KONSTANTY CZAWAGA

N

riatu musieliśmy przeprowa-

wyjaśnila:

do Ukrainy i placi podatki do bu-

interesujący dach wykonany

a początku XXI wie-

dzić kilka prac porządkowych,

­ W ramach badań nad sa-

dżetu ­ powiedziala Hanna Ha-

z drewna i metalu, lączący tra-

ku ten zespól palaco-

aby oczyścić teren, który byl za-

mym palacem odkryto, że zo-

wryliw. ­ Dla nich palac w Roz-

dycyjne techniki i dziedzictwo

wo-parkow y

zostal

gracony i na pierwszy rzut oka

stal on zaprojektowany przez

dole jest praktycznie pierwszym

przemyslowe.

opuszczony przez sanatorium

siedmiu slynnych architektów,

nie przedstawial żadnej war-

projektem związanym z dzie-

­ Caly czas poszukujemy

państwowe i szybko popadl

tości. Ale podczas sprzątania

a nie czterech, jak sądzono. Wi-

dzictwem kulturowym. Jeste-

partnerów do realizacji tego

w ruinę, o czym pisal Kurier

zobaczyliśmy i zdaliśmy sobie

dzieliśmy trzy okresy budowy,

śmy ich partnerem, ponieważ

dużego projektu ­ zaznaczyla

(https://kuriergalicyjski.com/

sprawę, że te budynki są w rze-

a nie cztery.

się w tym specjalizujemy. Jest to

Hanna Hawryliw.

sic-transit-gloria-mundi-2/).

czywistości nie mniej ważne niż

Wokól palacu wciąż jest wie-

ich dar dla spoleczeństwa ukra-

Nie moglem nie zapytać, czy

­ Palac zostal już uratowany

le nierozwiązanych tajemnic.

palac. Pierwszymi wlaściciela-

ińskiego, ponieważ jest to pro-

mają jakieś kontakty z Funda-

ze stanu wyjątkowego, a park

W czasach radzieckich zrujno-

mi Rozdolu i majątku w Rozdole

jekt dla spoleczeństwa ukraiń-

cją Lanckorońskich i z Instytu-

oraz inne zabytkowe budynki

wany budynek ze starożytnym

byli Czerniowscy, którzy zalo-

skiego. Firma nie zatrzyma tego

tem Polonika?

na przyleglym terenie oczysz-

żyli tu pierwszy zamek obron-

kamiennym portalem slużyl

obiektu dla siebie, ale przekaże

­ Nasza historyk Oksana

czone z ton śmieci ­ mówi Han-

ny i osiedlili się. Wciąż nie mogę

do przechowywania warzyw.

udzialy naszym partnerom, aby-

Lobko już z nimi rozmawiala ­

na Hawryliw, prezes Fundacji

Inne pomieszczenia slużyly

mówić o tych znaleziskach bez

śmy mogli wspólnie uratować

powiedziala Hanna Hawryliw. ­

Spadszczyna (Dziedzictwo) UA/

ten obiekt. Uważamy, że będzie

jako obora, pralnia i magazy-

dokumentów, ale znaleziono tu

Odwiedziliśmy archiwa w Kra-

Heritage. UA i dyrektor do spraw

ny. Wchodzimy do odkopanej

artefakty z XVIII wieku i moż-

to bardzo udany przypadek, któ-

kowie i Warszawie. Mamy od

rozwoju Palacu w Rozdole.

ogromnej piwnicy z kamiennym

liwe, że pierwszy palac byl tutaj

ry da przyklad innym firmom,

nich wiele materialów ­ histo-

Hanna Hawryliw wyzna-

i pierwsze mury obronne zosta-

sklepieniem. Zewnętrzna ściana

organizacjom, filantropom, dar-

rycznych i archiwalnych. Ma-

je, że Palac w Rozdole jest mi-

ly tam zbudowane. Wykopali-

czyńcom, że dziedzictwo może

ma póltora metra grubości i wy-

terialów ilustracyjnych. Nasi

lością jej życia i od lat marzyla

ska archeologiczne są następne

slużyć spoleczności, wlaścicie-

gląda jak mur obronny, a okna

historycy kontaktują się też

o tym, aby zostać zaangażowa-

wyglądają jak luki. Możliwe, że

w kolejce tych naszych prac.

lowi, że może być oplacalne i że

z przedstawicielami Instytu-

ną w jego odbudowę.

byla tam zbrojarnia, skarbiec lub

Zakończyl się międzynaro-

jesteśmy w stanie je zachować.

tu Polonika i mamy nadzieję na

­Byl to dla mnie zaszczyt, że

archiwum.

dowy obóz z udzialem partne-

I niech to będzie przyklad dla

wspólpracę.

otrzymalam możliwość wspól-

­ Znaleźliśmy mury z XVIII

rów z Ukrainy i Rumunii, wcze-

innych, którzy mają dziedzic-

Dodala, że Fundacja Spad-

pracy z EFI Group i fundacją

śniej byli arboryści z Polski.

two w swoich spolecznościach,

wieku ­ mówi Hanna Hawry-

szczyna UA /Heritage.UA jest

charytatywną Heritage UA, aby

Przez dwa tygodnie 40 wolon-

liw. ­ Zdaliśmy sobie sprawę,

aby je ocalić. Obecnie finalizu-

również zaangażowana w inne

wspólnie pracować nad projek-

gdzie znajduje się oryginalny

tariuszy, przy wsparciu lokalnej

jemy koncepcję adaptacji palacu.

projekty w Rozdole.

tem i wspólnie ożywić ten palac

budynek. W trakcie przygo-

spoleczności i uczniów szkoly

W naszych marzeniach powi-

­ Jednym z historycznych bu-

­ opowiadala dalej. ­ Zarządza-

towań do międzynarodowego

z internatem, usuwalo awaryj-

nien to być największy kompleks

dynków w tym miasteczku jest

my tym projektem odrodzenia,

ne budynki z czasów sowiec-

stara szkola, która zostala już od-

zatwierdzamy  dokumentację

kich, które zostaly zbudowane

restaurowana i stanie się prze-

projektową, opracowujemy kon-

jako budynki gospodarcze dla

strzenią publiczną ­ powiedzia-

cepcję, zagospodarowujemy bu-

sanatorium 60 lat temu. Podczas

la Hanna Hawryliw. ­ Już teraz

dynek i teren, prowadzimy bada-

oczyszczania pierwszej kondy-

zapraszamy tam ludzi na kawę

nia, zajmujemy się komunikacją

gnacji z gruzu, wolontariusze

i ciastka. Pozostale dwa budynki

i PR projektu. W rzeczywistości

odkryli pod betonową posadzką

to dawna XIX-wieczna żydow-

organizujemy caly proces oży-

starożytny kamienny bruk.

ska szkola dla dziewcząt i przy-

wienia obiektu we wszystkich

­ Ja i kilku innych uczestni-

tulek z początku XX wieku, gdzie

kierunkach i aspektach. Obecnie

ków naszego obozu pochodzimy

chcielibyśmy zalożyć prywatny

obiekt nie jest już w ruinie. Jest

z malych wiosek w Transylwanii

ośrodek dla osób starszych. Jest

dobrze utrzymany i zagospoda-

­ powiedzial Eugen Vaida, prze-

też zabytkowy budynek browa-

rowany. Pozbyliśmy się grzybów

wodniczący ekipy rumuńskiej.

ru, który potrzebuje inwestora.

i wilgoci. Teraz budynek musi

Widzimy to więc nie tylko jako

odbudowę palacu, ale także jako

jeszcze wyschnąć. Obecnie je-

rewitalizację Rozdolu. Jednocze-

steśmy w trakcie opracowywa-

śnie wygraliśmy grant od Ukra-

nia dokumentacji projektowo-

ińskiej Fundacji Kultury na pro-

-kosztorysowej dla palacu, który

jekt Rozdil Travels, który ma na

jest lokalnym zabytkiem dzie-

celu rozwój potencjalu kultural-

dzictwa kulturowego, a także

nego i turystycznego tego regio-

parku, który ma status lokalnego

nu, który lączy pięć spoleczności

zabytku sztuki krajobrazu. Bu-

terytorialnych. Dlatego wierzę

dynki są wlasnością prywatną,

w zmiany systemowe na dużą

park jest wlasnością gminy, ale

skalę.

my, wraz z Radą Miasta Rozdól,