33

nr 15­16 (451­452) 30.08.­16.09. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Sekrety dokumentów znalezionych w bibliotece (cz.1)

We lwowskiej

Narodowej Naukowej

Bibliotece Ukrainy im.

W. Stefanyka (dawne

Ossolineum) w kwietniu

2024 roku znaleziono

komplet dokumentów,

pochodzących sprzed II

wojny światowej. Stalo

się to odkrycie calkiem

przypadkowo, mianowicie

podczas przygotowania

do skanowania kolejnej

zszywki starych XIX-

wiecznych czasopism.

LEGITYMACJA JERZEGO ZAKRZEWSKIEGO

Lwowska biblioteka

udzial w organizacjach bezpar-

wprowadza swoje

tyjnych mających na celu obronę

bogate zbiory do

Kresów zachodnich i wschod-

międzynarodowego

nich oraz rozwój potęgi Polski

systemu ALIPH, żeby byly

w dziedzinie lotnictwa, żeglu-

dostępne dla wykorzystania

gi morskiej lub obrony kraju.

Należy więc do Towarzystwa

w formie elektronicznej na

Opieki nad Kresami wschod-

calym świecie.

nimi, do Związku Obrony Kre-

sów zachodnich, do Ligi Obrony

JURIJ SMIRNOW

Powietrznej, do Ligi Morskiej

JURIJ ROMANYSZYN

O

i rzecznej, do Związku Harcer-

tóż, przy przygotowaniu

stwa Polskiego, pelniąc w tych

JURIJ ROMANYSZYN

do skanowania roczne-

organizacjach różne czynności.

go  kompletu  wiedeń-

przez bibliotekę dokumentów

odrodzenia Państwa Polskiego

W dziedzinie niepodleglościo-

skiej gazety ,,Neue Freie Pres-

malo wiadomo o jego rodzinie,

postanowil odznaczyć ,,Krzyżem

wo-wojskowej pracuje od 1908

se" z roku 1884, bibliotekarze

jedynie z kartki wyslanej z Rosji

Zaslugi" i innymi nagrodami

roku, biorąc udzial w różnych

KAZIMIERZ ŻURAWSKI

z dzialu wydań periodycznych

w 1916 roku można wnioskować,

Polaków, którzy walczyli o nie-

organizacjach konspiracyjnych,

znaleźli kilkadziesiąt doku-

że we Lwowie mieszkaly jego

podleglą Polskę na terenie Sybe-

we Lwowie, Tarnowie, Krakowie.

wojskowo-ćwiczebnych i woj-

mentów starannie wlożonych

matka Leokadia i siostra.

rii i Dalekiego Wschodu, między

Na lawach gimnazjalnych od 14

skowo-naukowych mających

między strony gazet. Byly to

Ukryć dokumenty w zszywce

innymi kombatantów V Dywizji

roku życia bralem czynny udzial

na celu przygotowanie kadrów

listy, zdjęcia, legitymacje, bile-

gazet mogla tylko osoba pracu-

Syberyjskiej, Polskiego Komite-

w ówczesnych organizacjach

Wojska Polskiego. Uczestniczy

ty wizytowe, kartki pocztowe.

jąca w 1939 roku w Ossolineum.

tu Wojskowego w Rosji (P.K.W.),

narodowych mlodzieży szkolnej

więc w ćwiczebnej organizacji

Razem ponad 40 dokumentów

Czy pracowal tam sam Kazimierz

Polskiej Delegacji Repatriacyj-

i kolach samoksztalcenia grupu-

mlodzieży akademickiej, z której

z lat 1901­1938. Prawdopodob-

Żurawski, czy też przekazal on

nej i innych organizacji polskich

jących się kolo czasopisma pa-

wyrosly później ,,Polskie dru-

nie zostaly one zlożone (scho-

dokumenty osobie zaufanej,

kombatantów, jeńców wojen-

triotycznego mlodzieży p.t. ,,Teka".

żyny strzeleckie", a w latach

wane) w ten sposób w 1939 roku

która gotowa byla dla niego ry-

nych i uchodźców. Wojewoda K.

Następnie wszedlem w życie na-

1912­1914 organizuje wspólnie

i od tego czasu nikt ani razu nie

zykować? W komplecie znale-

Dziewaltowski-Gintowt zwracal

rodowej mlodzieży akademickiej

z późniejszym generalem Józe-

przeglądal tej zszywki. Minęlo

zionych dokumentów znajdują

się wlaśnie do K. Żurawskiego

w 19 roku życia i od tego czasu

fem Hallerem ,,Drużyny Polowe

aż 85 lat i dokumenty okazaly

się dwa dokumenty, dwie legi-

z prośbą ,,..o nadeslanie infor-

biorę z przerwą wojenną aż do

Sokole" i sokole szkoly podofi-

się w ręku dra Jurija Romany-

tymacje wydane na imię Jerzego

macji o osobach ,,...które zdaniem

dnia dzisiejszego staly, a czyn-

cerskie. Po rozbiciu tzw. Legionu

szyna, kierownika dzialu wy-

Zakrzewskiego. O nim nie mamy

Pana zaslugiwalyby na odzna-

ny udzial w pracach organizacji

Wschodniego zmuszony do sluż-

dań periodycznych, który od

żadnych wiadomosci. Jedna le-

czenie za pracę na Syberii".

patriotycznych: spoleczno-kul-

by w armii austriackiej. Bylem

razu zrozumial, jak te znalezio-

gitymacja zostala wydana przez

Kazimierz Żurawski również

turowych, oświatowych i na-

zrazu instruktorem szkoly jedno-

ne dokumenty mogą być cenne.

Związek Peowiaków 1 maja 1937

wyslal do wojewody wlasne do-

ukowych... Praca ta w ciągu 26

rocznych w austriackim 19 pul-

W calym okresie istnienia

roku (nr 2528). Druga legityma-

kumenty oraz dokladny życio-

lat odbywala się glównie w kilku

ku Obrony Krajowej, a następnie

dzialu periodyki nic podobne-

cja z dnia 17 kwietnia 1936 roku

rys, spisany dnia 17 listopada

dziedzinach, mianowicie (pomi-

z batalionem marszowym swego

go nie się zdarzylo. Jak udalo się

wydana przez Stowarzyszenie

1929 roku we Lwowie przy ul.

jając zawodową pracę nauczy-

pulku wyruszyl na front rosyjski

ustalić, większość znalezionych

Uczestników Ruchu Niepod-

Krasińskiego 33. Dokument ów

cielską): 1. W dziedzinie spolecz-

i po kilku bitwach wszedl z nim

dokumentów należalo do Kazi-

leglościowego ,,Zarzewie" za-

pod tytulem ,,Krótki autobiogra-

no-oświatowej. 2. W dziedzinie

7.XI. 1914 roku w sklad zalogi

mierza Żurawskiego, urodzo-

świadcza, że Jerzy Zakrzewski

ficzny zarys dzialalności spo-

polityczno-narodowej w du-

fortecy przemyskiej, przebywszy

nego w 1884 roku we Lwowie.

uczestniczyl w pracy niepodle-

leczno-naukowej i wojskowej

chu niepodleglościowym lub też

w niej cale drugie oblężenie, aż

W niektórych z nich występu-

glościowej w latach 1912­1914

Kazimierza Żurawskiego" obej-

obrony Kresów wschodnich i za-

do upadku twierdzy. Dostawszy

je pod nazwiskiem Żarski, lub

na terenie Warszawy.

muje pięć stron tekstu pisanego

chodnich. 3. W dziedzinie nie-

się jako ranny w szpitalu prze-

Żarski-Żurawski.  Większość

W zbiorze znalezionych doku-

na maszynie i bardzo dokladnie

podleglościowo-wojskowej. 4.

myskim do niewoli rosyjskiej

i wywieziony w gląb Rosji, prze-

dokumentów spisana w języku

mentów, dotyczących Kazimie-

opisuje okres jego życia i dzia-

W dziedzinie spoleczno-opie-

bywal w niewoli z górą trzy lata.

polskim, są jednak w językach

rza Żurawskiego, najstarszy po-

lalność w latach 1884­1929. Ni-

kuńczej nad emigrantami pol-

Po rewolucji 1917 roku uzyskaw-

rosyjskim, francuskim, angiel-

chodzi z 1900/1901 roku. Jest to

żej podajemy szersze fragmen-

skimi i rodakami na obczyźnie.

szy możliwość swobodniejszego

skim, a nawet chińskim. Nic

,,Świadectwo szkolne" Kazimie-

ty tego życiorysu. Niestety, nie

5. W dziedzinie naukowej w nie-

ruchu wziąl w latach 1917­1918

dziwnego ­ w czasie I wojny

rza Żurawskiego, w którym czy-

mamy dokladnych informacji

których kierunkach.

czynny udzial w organizowa-

światowej Kazimierz Żurawski

tamy: ,,C.K. gimnazjum czwarte

o jego dzialalności w latach 30.,

W  dziedzinie  spoleczno-

niu oddzialów wojskowych pol-

znajdowal się jako jeniec wo-

we Lwowie. Kazimierz Żurawski

również żadnych wiadomości

-oświatowej pracuję stale w To-

skich w Rosji. Bylem prezesem

jenny na terenie Rosji, na Sybe-

urodzony dnia 28 sierpnia 1884

z okresu po wrześniu 1939 roku.

warzystwie Szkoly Ludowej od

powiatowego komitetu pomocy

rii, Dalekim Wschodzie, a nawet

roku we Lwowie, w Galicji, rz-

Otóż w ,,Krótkim autobiograficz-

lat 26. Po wojnie jestem czyn-

jeńcom i zakladnikom w Stawro-

w Charbinie (Mandżuria), który

-katolickiej religii, uczeń klasy

nym zarysie..." K. Żurawski pisze:

nym czlonkiem ,,Polskiej Ligi

polu Samarskim i przygotowa-

należal do Imperium Chińskie-

czwartej, za drugie pólrocze roku

,,Urodzony w roku 1884 we Lwo-

Przeciwalkoholowej" i czlonkiem

lem wymarsz oddzialu do I Kor-

go. Po rewolucji rosyjskiej wziąl

szkolnego 1900/1901".

wie, syn emigranta polityczne-

Zarządu oddzialu lwowskie-

pusu Polskiego generala Dowbora

aktywny udzial w formowaniu

Jeszcze jednym bardzo cieka-

go, uczestnika powstania 1863

go tejże Ligi (1927­1929). Jestem

Muśnickiego. Wskutek wiado-

polskich oddzialów wojskowych,

wym dokumentem jest list Wo-

roku. Przybywal w dzieciństwie

w końcu czlonkiem Wojewódz-

mości o bitwie pod Kaniowem,

dzialal z ramienia Polskiego Ko-

jewody Wolyńskiego K. Dzie-

wraz z rodziną na obczyźnie

kiego Komitetu Pomocy Polskiej

straciwszy nadzieje polączenia

mitetu Wojskowego (P.K.W.) oraz

waltowskiego-Gintowta z dnia

w Turcji i Rumunii, wychowany

Mlodzieży Akademickiej we

się z większymi silami polskimi,

Polkiego Czerwonego Krzyża

3 lutego 1929 roku, wyslany do

przez rodziców w duchu patrio-

Lwowie. W dziedzinie politycz-

polączyl swój oddzial z wojskami

i Polskiej Delegacji Repatriacyj-

Kazimierza Żurawskiego. W li-

tycznym polskim i w tradycjach

no-narodowej (nie należąc do

czeskimi pod Samarą nad Wolgą.

nej. Do Lwowa wrócil dopiero

ście jest mowa, ,,że na podstawie

walk o niepodleglość, w których

żadnej partii politycznej i stro-

Z początkiem czerwca 1918 roku

w roku 1923. W latach 1923­1939

odnośnych zarządzeń zosta-

cztery pokolenia moich przod-

niąc od walk partyjno-politycz-

przyczyniając się do zajęcia tego

mieszkal przy ulicy Krasińskie-

la powolana ,,Komisja syberyj-

ków począwszy od Konfederacji

nych) należalem przed wojną do

miasta i okolicy i do stworzenia

go 33, pracowal jako nauczyciel

ska" dla odznaczenia osób... za

Barskiej braly udzial. W siód-

wszelakich dostępnych mi or-

w ten sposób podstawy do orga-

w gimnazjum i dzialal w wie-

pracę niepodleglościową na Sy-

mym roku życia na życzenie ojca,

ganizacji  polityczno-narodo-

nizacji Wojsk Polskich przy armii

lu organizacjach zawodowych

berii". Wedlug tego listu, rząd

przyjechalem z matką do Ojczy-

wych. Po wojnie powróciwszy

czeskiej".

i spolecznych. Z posiadanych

polski z okazji dziesięciolecia

zny i tu uczęszczalem do szkól

do Ojczyzny w roku 1923 bierze