41

nr 15­16 (451­452) 30.08.­16.09. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

murowany zamek. Wiadomo, że

Warto zwrócić uwagę na

w 1648 r. zamek zdobyli kozacy

kilka znaków w ksztalcie krzy-

Chmielnickiego, a ostatecznie

ży z rytymi kropkami na za-

zniszczony zostal przez Tata-

kończeniach ramion. Podobne

rów w kilka miesięcy później.

krzyże z XIV w. są w świątyni

Zniszczone i spalone wówczas

w mieście Trondheim w Nor-

zostalo i samo miasteczko.

wegii i nawet slużyly jako ilu-

Ruiny twierdzy staly do koń-

stracja w Wikipedii w artykule

ca XVIII w. (są świadectwa, że

o ,,znakach masońskich".

nawet do polowy XIX w.), dopó-

Osobiście uważam, że te

ki nie rozebrano je ostatecznie

krzyże, to nie tylko osobisty

na budulec. Byla to dość zwykla

znak mistrza. Podobne znaki,

praktyka w tych czasach. We-

w ramach realizacji projektu

dlug jednej z wersji ruiny zamku

,,Mogily Przodków", wspól-

zaczęto rozbierać za czasów wla-

nego z OS ,,Ukraina Incognita"

dania Strusowem przez rodzinę

i Wydzialu kultury rady miej-

Lanckorońskich (kupili miej-

skiej Gródka Podolskiego, od-

scowość w 1780 r.). Z tych mu-

naleziono we wsi Andrijiwka

rów wystawili swój palac. Wer-

(okolo 50 km do Strusowa) na

sja to malo prawdopodobna, gdyż

zniszczonym postumencie po

większa cześć palacu murowana

nieokreślonej figurze z 1704

jest z cegly. Możemy przypuścić,

r. Powierzchnia postumentu

że na ten czas zamek nie zostal

cala pokryta byla podobny-

rozebrany do końca i coś tam

mi krzyżami. Naliczono po-

jeszcze z niego pozostalo, co póź-

nad trzydzieści takich krzyży.

niej użyto na budowę świątyni.

Pisalem już o tym na lamach

KOŚCIÓL ŚW. ANTONIEGO

Wspomniane znaki tatar-

Kuriera Galicyjskiego. Takie

skiej tamgi można wyjaśnić

- są znaki, przypominające

krzyże ryli pielgrzymi w miej-

tatarskim zniszczeniem for-

symbole literowe;

scach, szczególnie czczonych,

tecy. Tu wyobraźnia podsuwa

- kolejna grupa przypomi-

w celu wzmocnienia modlitw

tradycyjną wizję, jak jakiś Aga

na znaki heraldyczne i tamgi ­

i skutków próśb zanoszonych

na znak triumfu nad niewier-

możliwie, że i runy;

do Boga lub świętych. Wyryte

nymi znaczy ruiny murów

- ostatnia grupa ­ to zna-

kropki oznaczają rany, zadane

nieprzystępnej fortecy zna-

ki różnej formy, które trudno

gwoździami Chrystusowi.

kiem swego chana... Wpraw-

zidentyfikować.

Należy też pamiętać, że bu-

dzie tę wizję należalo od razu

Krajoznawca zwrócil również

dowa świątyni nie byl ruty-

odrzucić, bowiem znak może

uwagę na technikę rycia zna-

nową budową domu, lecz prze-

w zupelności być chrześcijań-

ków. Wyjawil że większość zna-

jawem najwyższej czci Boga.

ską ,,Kotwicą nadziei" lub ,,Lo-

ków powstala przez pojedyncze

Możliwe, że kamieniarze w taki

dzią nadziei", zwanym rów-

uderzenie dluta (każde uderzenie

sposób poświęcali swą pracę

nież ,,Kolyska Chrystusa". Jak

pozostawilo oddzielne zaglębie-

Bogu i wzmacniali modlitwę

pisalem, niektóre znaki sta-

nie). Te znaki skladają się z wielu

przy pracy.

wiano odwrotnie, więc okre-

zaglębień. Część jest ryta w ka-

ślić, gdzie góra, a gdzie dól jest

mieniu jedną linią. Przypuszcza,

Co się tyczy samego od-

KRZYŻ Z ZAGLĘBIENIAMI W STRUSOWIE I ,,ZNAK MASOŃSKI"

niemożliwe.

że większość znaków (jeśli nie

krycia ­ to muszą go jeszcze

Z XIV W. ZE ŚWIĄTYNI W MIEJSCOWOŚCI TRONDHEIM W NORWEGII

Andrij Kapusta zapropono-

wszystkie) powstala dlugo przed

opracować naukowcy. Dana

wal również wersję, że znaki te

ukladaniem bloków w funda-

publikacja i opis w wielu

mogą być związane z arianami.

W ten sposób okazuje się, że

cm, 75×30 cm i 50×30 cm) ponad

mencie kościola, bo identyczne

przypadkach są czysto ama-

O istnieniu w Strusowie resz-

odkrycie ,,masońskich znaków"

setkę znaków o wymiarach od

znaki często spotyka się odwró-

torskie. Należaloby wykonać

tek jakiejś ariańskiej świątyni

na murach kościola w Struso-

7 do 10 cm. Niektóre są mniejsze

cone ­ nikt nie zwracal już uwagi

pelne skatalogowanie typów

czy kaplicy wspominal historyk

wie jest zjawiskiem unikato-

­ 5-6 cm. Znaki powtarzają się:

na ulożenie bloku.

poszczególnych znaków, ich

austriacki, krajoznawca i etno-

wym na Ukrainie. Możliwe też,

niektóre dwukrotnie, inne czte-

Obecność znaków można

liczby i wzajemnych relacji.

graf Antoni Schneider. W Na-

że jest unikatowym na skalę

rokrotnie. Większość jest dublo-

wyjaśnić tym, że w Strusowie,

Pozwoli to ustalić liczbę ka-

ukowej Bibliotece im. Stefanyka

europejską ­ tradycja takiego

wana dziesiątki razy.

jako centrum obróbki kamie-

mieniarzy, którzy pracowa-

we Lwowie jest cale archiwum

oznakowania zanikla już daw-

Lącząc je w grupy, Andrij do-

nia, byly liczne drobne rodzin-

li w Strusowie i okolicznych

jego rękopisów. W jednym z nich

no. Coś podobnego odnalezio-

szedl do wniosku, że są znaka-

ne wytwórnie, gdzie tworzono

miejscowościach oraz ich moce

opisując dawne zabytki mia-

no jedynie w Australii! Okres

mi co najmniej 16 osób lub grup

te czy inne wyroby. Jedna taka

produkcyjne. Ponadto pozwo-

steczka pisze: ,,...ruiny świątyni

powstania tych australijskich

kamieniarzy. Przeprowadzil też

wytwórnia mogla wystarczyć

li określić pochodzenie figur

ariańskiej, ślady pieczar i kata-

zbiega się ze strusowskimi.

ich klasyfikację:

do wzniesienia jakiegoś bu-

sakralnych w świątyniach,

kumb starego klasztoru bazylia-

Andrijowi Kapuście udalo się

- mamy grupę cyfr rzymskich

dynku czy willi, a już do budo-

kapliczkach i na cmentarzach

nów i kurhany w lesie" ­ wersja

odkryć na trzech rzędach ka-

XI, X, IX, XL w ramkach i bez;

wy takiego obiektu jak kościól

w obw. tarnopolskim. Wielo-

nie taka znów fantastyczna i ma

miennych bloków, na których

- inna grupa ­ to litery A,

trzeba bylo polączyć sily kilku

krotnie natykalem się na po-

prawo na istnienie.

opiera się konstrukcja kościola

K, F, V, S, L, I ­ w tym i ryte na

wytwórni. Znaki wykorzysta-

dobne oznakowania w podsta-

Ale dla mnie ważne byly

(o rozmiarach 115×30 cm, 100×30

odwrót;

no do bilansu oplaty za wyko-

wach figur na cmentarzach, ale

znaki podobne. Jeżeli z krzyża-

nane bloki i do kontroli jakości

jakoś nie przywiązywalem do

mi i krzyżykami bylo wszystko

wyrobu.

tego wagi...

jasne ­ takie ryli pielgrzymi, by

wzmocnić modlitwy, to liczne

znaki w rodzaju ,,FxY" nie przy-

pominaly nic sakralnego, lecz

bardziej cechowe znaki rze-

mieślników, dostarczających

bloki na budowę!

Do wspólnego ,,śledztwa",

które prowadzilem z Andrijem,

dolączyliśmy kilku znanych

historyków z Ukrainy, Polski

i Izraela. Okazalo się, że w Stru-

sowie mamy do czynienia ze

,,znakami masońskimi". Slowa

wdzięczności należą się histo-

rykowi z Kamieńca Podolskiego

Pawlowi Neczytajlo, który prze-

kazal nam publikacje zachodnich

historyków o tej tematyce. Inni

specjaliści, do których zwró-

cil się Andrij Kapusta, nie mogli

nam pomóc. Przyczyną jest chy-

ba nowość takiego odkrycia na

Ukrainie i ,,wąska" specjalizacja

,,ZNAK", PRZYPOMINAJĄCY TATARSKĄ TAMGĘ, ALE RACZEJ JEST TO

uczonych w tej dziedzinie.

CHRZEŚCIJAŃSKA ,,KOTWICA NADZIEI"

ZNAKI W KSZTALCIE RUN