44

nr 15­16 (451­452) 30.08.­16.09. 2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Świątynia Bogu na chwalę

Konsekracja kolegiaty pw.

Zaczęla się moja praca w kole-

giacie tak bardzo zdewastowa-

św. Wawrzyńca miala

nej nie tyle przez czas, co przez

miejsce 28 maja 1623

nieludzką ideologię ateistyczną:

roku. Konsekratorem

polamane stalle, wydrążone na

byl lwowski abp Jan

glębokość 60 cm wzdluż ścian

Andrzej Próchnicki.

rowy w posadzce­ najprawdo-

W ubieglym 2023 roku

podobniej w celu wykonania

ogrzewania, dwa boczne oltarze

obchodzono jubileusz

bez obrazów, ambona bez ozdób,

czterechsetlecia tego

resztki prospektu organowego

wydarzenia. To zachęcilo

bez instrumentu, oltarz wielki

mnie, by sięgnąć do okresu

z figurą ukrzyżowanego Chry-

sprzed 35 lat i przywolać

stusa w niszy centralnej pozba-

pewne wydarzenia, aby

wioną glowy, której nigdy nie

przekazać je pamięci

odnaleziono, okna z pobitymi

witrażami, pozaciągane cera-

potomnych. Pragnę

tą. Wszędzie brud, kurz, latające

opisać pierwsze początki

golębie i ptaki, biegające szczu-

ponownego otwarcia tej

ry, zalana olejami i farbą mar-

historycznej świątyni.

murowa posadzka. Widok nędzy

Po raz pierwszy przyby-

i rozpaczy.

WNĘTRZE KOLEGIATY PW. ŚW. WAWRZYŃCA W ŻÓLKWI

lem do Żólkwi latem1984 roku

Jak tu nie wspomnieć tych

będąc na wakacjach jako kle-

kościola, gdyż trzeba bylo

heroicznych, pracowitych i od-

ryk Seminarium Duchownego

wykarczować dziko rosną-

danych kościolowi ludzi:

Maria Bryń (†2022) wzięla

w Rydze. Wtedy miastecko na-

ce tam klony i krzaki. Do po-

zywalo się Nesterow. Zwiedza-

mocy przychodzili nasi wier-

się za mycie posadzki. Czym jej

lem zabytki miasta i dotarlem

ni ze Starej Skwarzawy: starsi

tylko nie czyścila: drucikami,

na Rynek do olbrzymiej kole-

i dziewczęta, okolo 15 osób.

metalowymi szczotkami, ścier-

giaty. Przez szparę w glównych

Otwarcie kolegiaty nastąpi-

nym papierem, sodą... i myla,

drzwiach wejściowych zaglą-

lo 28 października 1989 roku.

myla, myla... Przychodzila tu

dalem do wnętrza kościola i nie

Przybylo bardzo dużo ludzi.

kiedyś z Czeremisznej z matką

przyszla mi wtedy do glowy

Bylem też ja. Kościól poświęcil

jako male dziecko i pokazywala

i kazanie z ambony wyglosil oj-

myśl, że po kilku latach kościól

mi miejsce, gdzie wówczas sie-

ciec Rafal Wladyslaw Kiernic-

zostanie przywrócony wier-

dziala lub stala i ze zlożonymi

ki (†1995 rok). Po Mszy świętej

nym, a ja będę pierwszym pro-

rączkami się modlila.

Iwan Pyrożak (†2019) po

boszczem tej parafii.

kaplani spotkali się na obiedzie

u pani Żólkiewskiej, miesz-

Ogromną zaslugę w dziele

pracy w hucie szkla codzien-

otwarcia kościola mial ks. Lu-

kającej w swej prywatnej willi

nie przychodzil, aby w koście-

dwik Kamilewski (†2019). Spo-

poniżej klasztoru oo. bazylia-

le przygotować oltarz do Mszy

tkal się z mieszkańcami w Domu

nów. Po uroczystości otwarcia

świętej,  wyczyścić  świece,

ks. Ludwik Kamilewski jeszcze

Kultury i przekonywal o slusz-

przynieść do oltarza ampulki,

ności glosowania za oddanie

pięć razy dojeżdżal do Żólkwi

slużyć jako ministrant. Dużo

zamkniętej świątyni wiernym

z Mszą święte: dwie niedzie-

fizycznej pracy wykonywal,

RZEŹBY W PREZBITERIUM KOLEGIATY ­ JAN ŻÓLKIEWSKI I HETMAN

Kościola  rzymskokatolickie-

le, pierwszy piątek, 1 i 2 listo-

zawsze punktualny, oddany

STANISLAW ŻÓLKIEWSKI

go. Czasy byly niezbyt pewne.

pada. W niedzielę 12 listopada

i wierny kościolowi.

ks. pralat Kamilewski przed-

Maria Pyrożak prawie co-

Na budynkach administracji

na objęcie tego obiektu nicze-

Wewnątrz zbudowano z de-

i instytucji państwowych byly

go nie wolno bylo nawet doty-

sek wysoką na ok. 18 metrów

stawil mnie w Żólkwi jako

dziennie  przychodzila  aby

umieszczone dwie flagi: sowiec-

kać. Pozytywna decyzja wladz

wieżę, aby dostać się do kopuly,

nowo mianowanego probosz-

przygotować obiad, posprzątać

kiej Ukrainy i niebiesko-żól-

nadeszla 2 września 1989 roku

gdyż pod nią golębie zbudowaly

cza. Wówczas bylo w kościele

lub coś drobnego wyprać.

i ks. Ludwik natychmiast zwolal

Wlodzimierz

Jacyniak

te. Ludzie nie byli pewni przy-

duże gniazda i bylo sporo pta-

okolo 250 do 300 osób. Trzeba

(†2018) oficjalnie pracowal przy

szlości, nie mieli odwagi, bali

ministrantów z katedry lwow-

sich odchodów. Ludzie jeszcze

przypomnieć, że w międzycza-

się. Ksiądz Ludwik mial jednak

skiej oraz wiernych żólkwian

dlugo potem z pewnym podzi-

sie ojcowie bazylianie walczy-

parafii jako stolarz. Zrobil okna,

wem opowiadali mi, jak ksiądz

ogromny autorytet, posluchano

i zaczęto usuwać z kościola caly

li o odzyskanie swej cerkwi od

drzwi, zwlaszcza do kaplicy

Kamilewski stojąc na tej wieży

go. Utworzono Komitet kościelny

dobytek ,,wczorajszych gospo-

prawoslawnych. Wladze po-

w Starej Skwarzawie, lawki,

z 20 osób zgodnie z wymogami

darzy". Co odważniejsi chlopcy

zrzucal dlugą tyczką te gniaz-

stanowily cerkiew zamknąć aż

ukladal kafelki, skuwal tynki

ówczesnego prawa państwowe-

i ministranci nawet wspięli się

da na dól. Takie zaangażowanie

do rozwiązania konfliktu. Gre-

i wiele innej pracy wykonywal.

go. Prezesem Komitetu kościel-

na dach prezbiterium kolegiaty

kaplana bylo dla wszystkich

kokatolicy odprawiali nabo-

Byl czlowiekiem mlodym, po

nego z polecenia ks. Ludwika zo-

i pomalowali go zieloną farbą, la-

bardzo budujące. Ludzie z entu-

żeństwa przy glównym wejściu

slużbie wojskowej, blogoslawi-

stal pan Bazylewicz, na co obecni

tając dziury w blasze w celu za-

zjazmem podejmowali wszelkie

do cerkwi, a prawoslawni od

lem jego malżeństwo i ochrzci-

wyrazili zgodę. Zastępcą prezesa

bezpieczenia go przed deszczem.

prace wewnątrz i na zewnątrz

strony wielkiego oltarza.

lem wszystkie jego dzieci a bylo

zostala Zofia Towarnicka, póż-

ich dziesięcioro.

niejsza dlugoletnia prezes Towa-

Ze smutkiem wspominam

zmarlych już parafian: Regi-

rzystwa Kultury Polskiej Ziemi

na Sobolewska, Netluch Helena

Lwowskiej. Na kasjera i czlon-

z Moczar, Genowefa Skoropad,

ka zarządu parafią wyznaczono

Piotra Stecyszyna. Podpisaną

Maria Salo, Katarzyna Lysak

(Kazia), Jadwiga Iljina (Za-

petycję przekazano wladzom.

charówna), Józef Niedzielski.

Dzialo to się na wiosnę1989

roku. Na decyzję w sprawie od-

A z Soposzyna (2 km k. Żólkwi):

Fedor Szeremeta z żoną Ste-

dania kościola wiernym trzeba

bylo jeszcze dlugo czekać ­ mialo

fanią, Stefa Steć, Aniela Grech

być pozwolenie ze Lwowa a na-

­ codziennie byla na Mszy

wet z Moskwy.

świętej, niezależnie od pogody

W pomieszczeniu kolegia-

czy pory roku, Maria Losobyk

ty mieścily się magazyny re-

i wielu, wielu innych.

jonowej spożywczej koope-

Z nieocenioną pomocą po-

racji  (райспоживспілка),

śpieszyl do Żólkwi profesor

Ryszard Brykowski ze Wspól-

magazynowano w nim mąkę,

kasze, makaron, olej w becz-

noty Polskiej w Warszawie.

kach, naczynie do stolówek,

Urodzil się w Kolomyi, dlatego

marynowane ogórki i pomido-

Kresy byly bliskie jego sercu.

ry w szklanych sloikach, kar-

Zatroszczyl się o nawiązanie

tofle itp. Stąd rozplodzilo się

więzów wspólpracy z Fundacją

tam wiele gryzoni. Widok byl

Ochrony Zabytków z Warsza-

wy i z dyrektorem Stanislawem

przygnębiający. Bez pozwolenia

KOLEGIATA PW. ŚW. WAWRZYŃCA W ŻÓLKWI