15

nr 18 (454) 30.09.­14.10.2024

Z naszej przeszlości

www.kuriergalicyjski.com

Wrzesień w naszej historii i tradycji

glówne relikwie świętego znajdują się

w rodzinnej Dukli. Jako dar ojców bernar-

dynów są również od 2012 roku w oltarzu

św. Trójcy w katedrze lwowskiej. W roku

Tako się kladzie czarny mur Janczarów

Tako się walą lany Spahów jazdy,

1733 roku papież Klemens XII oglosil Jana

z Dukli blogoslawionym, zaś kanonizowal

A ziemia bita kopytami koni

Huczy i tętni i jęczy i dzwoni.

go papież św. Jan Pawel II w Krośnie 10

czerwca 1997 roku. Wedlug XIX-wiecznej

relacji, to o. Jan ocalil Lwów od najazdu

Kto do ucieczki nie skręcil wędzidel,

Tego żelazna ściana na proch zetrze,

w 1648 roku. ,,Chmielnicki i Tuhaj-bej uj-

A od husarskich na ramionach skrzydel

rzeli w chmurach wieczornych nad klasz-

Taki szum wielki plynie przez powietrze,

torem Bernardynów postać zakonnika klę-

Jako gdy lecą o jesiennej porze

czącego z wzniesionymi rękami i widokiem

Klucze żurawi daleko za morze.

tym przestraszeni dali znak do odwrotu" ­

TADEUSZ DOLĘGA-MOSTOWICZ

pisal lwowski historyk Ludwik Kubala.

Jak stado szczurów wyploszonych z lochu,

85 lat temu, 20 września 1939 roku

Pozostawiając lupy i namioty,

w miejscowości Kuty, polożonej przy grani-

Wojsko tureckie ucieklo w poplochu.

cy polsko-rumuńskiej (województwo stani-

Najbardziej bitne rozpierzchly się roty,

slawowskie) śmiercią żolnierza polegl Tade-

Uchodząc śpiesznie lasami i blonią

usz Dolęga-Mostowicz, kapral podchorąży,

POMNIK JANA III SOBIESKIEGO ODSLONIĘTY WE LWOWIE W 1898 R.

Przed lekkiej polskiej chorągwi pogonią.

pisarz, scenarzysta, autor powieści: ,,Karie-

Bitwy, co miala uratować państwo

ra Nikodema Dyzmy", ,,Znachor'" i ,,Profesor

JOANNA PACAN-ŚWIETLICKA

Leopoldowe oraz Chrześcijaństwo.

A kiedy zachód krwawo-zlote plamy

Wilczur". Zginąl w wyniku ostrzalu z czol-

341 lat temu, 12 września 1683 roku

Rzucil na rzekę i wody wśród dolów,

gowego karabinu maszynowego w czasie,

król Jan III Sobieski na czele sprzymierzo-

Nadszedl pamiętny dzień dwunasty

W mieście otwarto postrzelane bramy,

gdy zaopatrzywszy się w żywność po pol-

nych wojsk chrześcijańskich odniósl pod

września ­

Zagrzmialy dzwony ze wszystkich

skiej stronie wiózl ją żolnierzom internowa-

Wiedniem zwycięstwo nad wojskami Im-

Król się obudzil o wschodzie jutrzenki.

kościolów

nym w rumuńskiej Wyżnicy. Byl jedynym

perium Osmańskiego, dowodzonymi przez

Jeszcze las ptaków nie zadzwonil pieśnią,

I lud jąl tańczyć z radości swawolnej

polskim żolnierzem poleglym przy wyco-

wielkiego wezyra Kara Mustafę. W tym

Gdy pisal slawny list do Marysieńki

Po wszystkich ulicach -- Wiedeń byl wolny!

fywaniu się oddzialów polskich (30 tysięcy

dniu przypada wspomnienie Najświętsze-

List ,,dwunastego septembris" datowany

żolnierzy, w tym 6 tysięcy oficerów) do Ru-

go Imienia Maryi ­ imieniny Matki Bożej

,,O trzeciej przededniem z gór Kahlenberg

munii przez most na Czeremoszu.

­ ustanowione dla calego Kościola przez

zwanych".

papieża Innocentego XI w dowód wdzięcz-

95 lat temu, 22 września 1929 roku

KOLUMNA ŚW. JANA Z DUKLI

ności Bogu za zwycięstwo nad Turkami za

Chcąc bój z Turkami zacząć od modlitwy,

zostalo otwarte i uroczyście poświęco-

PRZED DAWNYM KOŚCIOLEM

przyczyną Bogurodzicy.

Pod golem niebem Mszy wysluchal, potem

ne Muzeum Historyczne Miasta Lwowa.

OO. BERNARDYNÓW PW.

O zwycięskiej bitwie przypomina usta-

Dopiero wówczas dal sygnal do bitwy

Utworzone w 1893 roku, początkowo nie

ŚW. ANDRZEJA WE LWOWIE

wiony na Wysokim Zamku staraniem Rady

Armatnich strzalów potężnym loskotem

mialo wlasnej siedziby, a zbiory muzealne

(FIGURA ŚWIĘTEGO ZOSTALA

Miasta Lwowa w 1883 roku, w 200. roczni-

I wojska pośród kurzawy obloków

przechowywane byly w siedzibie Archi-

PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

cę, kamień z lwem w herbie z coraz mniej

Jęly stępować z Kahlenberskich stoków.

wum Akt Dawnych w ratuszu, następnie ­

USUNIĘTA I NIE POWRÓCILA

czytelnym już dziś napisem ­ ku czci króla

do czasu nabycia przez miasto w 1926 roku

DO DZIŚ)

Jana III, wslawionego również obroną mia-

Mnóstwem potyczek znaczyla się droga,

Kamienicy Czarnej przy Rynku 4 we Lwo-

sta. Przypominają o wiktorii wiedeńskiej

O każdy krzaczek toczono bój krwawy,

wie ­ w Muzeum Narodowym im. Jana III

29 września tradycyjnie śpieszymy

groby jej uczestników w Stanislawowie,

Wreszcie w doliny odepchnięto wroga,

Sobieskiego przy Rynku 6. Muzeum liczylo

z życzeniami do wszystkich Michalów.

Żólkwi, w zdewastowanym kościele w Wa-

Który się skupil do walnej rozprawy.

na ten czas ok. 5 000 eksponatów, a zbio-

,,Święty Michal ­ książę boju, książę poko-

rężu... Przypomina monumentalny obraz

Czas już się zbliżyl do godziny trzeciej,

ry byly rozlokowane w 10 salach i w sieni.

ju" w grodzie pod Wysokim Zamkiem byl

,,Bitwa pod Wiedniem", obecnie ekspono-

Tej, co rozstrzygla o losach stuleci.

W 1939 roku dzialalność muzeum zostala

i jest czczony w sposób szczególny. Dedy-

wany na zamku w Olesku, który na zamó-

zawieszona, a w 1940 jego zbiory rozdzie-

kowane zostaly mu tutaj dwa kościoly ­

wienie króla namalowal Martino Altomonte

Król Jan ustawil na Hernalskich wzgórzach

lono i przekazano do innych instytucji:

XVII-wieczny oo. Karmelitów przy walach,

STANISLAW LEM

dla kolegiaty żólkiewskiej. Przypominają

Pulki husarskie i pulki pancerne,

Lwowskiej Galerii Obrazów, Lwowskiego

nazwanych później Gubernatorskimi oraz

tablice pamiątkowe w wielu naszych ko-

Te, które wiódl już w tylu wojny burzach,

Muzeum Historycznego, Muzeum Przemy-

nowy, w dzielnicy Sichów, konsekrowany

103 lat temu, 12 września 1921 roku

ściolach... Barwny zaś poetycki opis batalii,

Te, które byly niezlomne i wierne,

slu Artystycznego, Muzeum Prehistorycz-

w 2018 roku, jak również XVIII-wiecz-

we Lwowie urodzil się Stanislaw Lem.

który wyszedl spod pióra lwowskiego bar-

Siedem tysięcy tych co przysięgają,

nego, Muzeum Etnograficznego oraz do

ny w podlwowskim Malechowie. Figury

Gdy stawal do tego zdjęcia jako kilku-

da Henryka Zbierzchowskiego, znajdziemy

Że na swych kopiach niebo zatrzymają.

Ukraińskiego Muzeum Narodowego.

uskrzydlonego pogromcy smoka umiesz-

letni chlopiec, nikt z jego najbliższego

w wydanym we Lwowie w 1935 roku przez

czono w arsenale i na wielu lwowskich

otoczenia nie przypuszczal, że w przy-

Księgarnię Polską Bernarda Polonieckiego

W dole przed nimi widna jak na ręce

kamienicach, a imię Archaniola nadawano

szlości zostanie najczęściej tlumaczo-

tomiku poety pt. ,,Ogród życia":

Turecka armia jak morze wezbrana:

wielu potomkom jego lwowskich czcicieli.

nym polskim pisarzem, który otrze się

Spahów na koniach czterdzieści tysięcy,

Święty patronowal niegdyś ulicy, odbiega-

o Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury,

Wiedeń przez Turków z trzech stron otoczony

Zwarta janczarskich czworoboków ściana

jącej od ul. Kościuszki (mieszkal przy niej

a jego książki zostaną przetlumaczone

Przez dwa miesiące znosil oblężenie

I paszcze armat dymami ziejące,

Michal Michalski, jeden z najzacniejszych

na ponad 40 języków i osiągną lączny

I już zabraklo mu sil do obrony,

Jako ogniska pastusze na lące.

Lwowian, powstaniec styczniowy, prezy-

naklad ponad 30 milionów egzempla-

I już z obrońców pozostaly cienie,

dent Miasta Lwowa, z zawodu kowal, który

rzy. Ten chlopczyk z misiem już wkrót-

Które podsycal i swą duszą wspieral

Pelniąc powinność wodza i żolnierza,

za żonę pojąl pannę o imieniu... Michalina).

ce zasiądzie w lawkach II Gimnazjum

Starhemberg, dzielny cesarski general.

Sam król na czele staje swych husarzy

Wódz Niebieskich Zastępów interwenio-

Państwowego im. Karola Szajnochy

W barwnym kontuszu tylko, bez pancerza,

wal 29 września 1672 roku podczas oblę-

na lwowskim Podwalu i będzie jednym

Jedenastego września król Sobieski

Lecz taka jasność bije z jego twarzy,

żenia miasta przez Turków i wspierających

z najzdolniejszych uczniów w calej Pol-

Na Kahlenbergu pojawil się wzgórzu ­

Jakby uslyszal śpiew harfy Eolskiej,

ich kozaków Petra Doroszenki. Pamiątką

sce (jego iloraz inteligencji wedlug ów-

I wnet podniosla się pod strop niebieski

Że owym bojem wslawi imię Polski.

po tych dramatycznych chwilach są kule,

czesnych testów wynosil... 185). Wiele

Chorągiew z bialym krzyżem pośród różu,

do dziś wiszące na murach naszej katedry.

lat później przewidzi pojawienie się au-

By dać znać miastu o polskiej odsieczy

Król do ataku dal znak -- w jednej chwili

Ówczesny burmistrz miasta, Bartlomiej Zi-

diobooków, Internet, smartfony, Google,

W liczbie trzydziestu dwóch tysięcy

Zagrzmialy trąby i kotly w szeregu,

morowicz, na sklepieniu ratusza umieścil

AI, druk 3D, a jego książki będą inspiracją

mieczy.

Las dlugich kopij do ziemi się chyli,

napis następującej treści: ,,Za panowania

dla powstania gier komputerowych, np.

Drgnąl mur żelazny od brzegu do brzegu

króla Michala Wiśniowieckiego, Archaniol

Sims. Jego nazwiskiem zostanie nazwana

I tylko Kara Mustafa nie wierzyl

I krzyk potężny pod niebo się wzbija:

Michal miasto Lwów wybawil z paszczy

planetoida oraz pierwszy polski satelita

KAMIENICA CZARNA NA RYNKU

W przybycie króla i polskich palaszy

Jezus Maryja!!!

smoka azjatyckiego". Odtąd, przez na-

naukowy. On sam zaś do beztroskich lat

WE LWOWIE

I w piersi gońca kindżalem uderzyl

stępne stulecia we wszystkich kościolach

dziecięcych i okresu wchodzenia w doro-

Zato, że plotką jego wojska straszy,

Ruszyli z miejsca, zrazu lekkim klusem,

540 lat temu, 29 września 1484 roku

lwowskich panowal zwyczaj śpiewania

slość, do wspomnień z rodzinnego domu

Ale już wkrótce przeląkl się i zdumial,

A potem pędem jak wicher, jak burza.

zmarl Jan z Dukli, polski bernardyn, świę-

w dniu św. Michala Archaniola dziękczyn-

przy ul. Brajerowskiej 4 powróci po la-

Gdy las wiedeński wojskami zaszumial.

Żelazna ściana ruszona przymusem

ty Kościola katolickiego, patron Korony

nego hymnu ,,Te Deum laudamus" ­ ,,Ciebie

tach na kartach wydanej w Warszawie

Toczy się z hukiem z Hernalskiego wzgórza,

i Litwy, miasta Lwowa oraz rycerstwa pol-

Boga wyslawiamy".

w 1966 roku najbardziej osobistej swo-

Nad zjednoczoną armią chrześcijańską

Krusząc i lamiąc i druzgocąc srodze

skiego. Zgon świątobliwego wspólbrata

jej książki ­ ,,Wysoki Zamek". W jednym

Objąl dowództwo bohater Polonii ­

Wszystko, co spotka na wytkniętej drodze.

odnotowal ówczesny kronikarz bernardy-

w wywiadów wyzna natomiast: ,,Przez

Nieraz już dzierżyl bulawę hetmańską

nów o. Jan z Komorowa, pisząc: ,,U schylku

23 lata mego życia praktycznie nie wy-

W walce z Turkami, znal ich rodzaj broni,

A królewicza chorągiew na przedzie --

życia osiągnąl pelnię cnót, będąc dobrym

jeżdżalem ze Lwowa. Każdy czlowiek

Sposób ataku i sposób obrony,

Rycerze w skrzydlach, szumiący jak sępy.

przykladem dla braci. Odszedl do Króle-

ma tylko jedną matkę i nie można jej

Więc doświadczenie mial Niezwyciężony.

Dzielny porucznik Zbierzchowski ją wiedzie,

stwa Niebieskiego odmawiając z braćmi

zmieniać na inną. Dlatego Lwów jest

On pierwszy lamie Wezyra zastępy

siedem psalmów pokutnych. Duszę swoją

dla mnie niezamienialny. Przed wojną

Planem ataku dlugo się nie bawil:

I wielką bramę wśród wrogów wywala,

oddal Panu w dniu św. Michala RP 1484.

nawet nigdy nie bylem w Warszawie, ni-

Niemców pchnąl w centrum i na lewe

W którą chorągwi dalszych wpada fala.

Pochowany we Lwowie slynie z niezli-

gdy nie widzialem Krakowa. Więc mogę

skrzydlo,

czonych cudów i to nie tylko wśród pra-

powiedzieć, że Lwów jest częścią mnie,

ŚW. MICHAL Z UL. HALICKIEJ

Na prawem skrzydle Polaków postawil,

Jako wiatr halny, zerwawszy się z jarów,

wowiernego ludu chrześcijańskiego, lecz

a ja częścią Lwowa. Jestem wrośnięty we

WE LWOWIE

Dając dowódcom jasne malowidlo

Kladzie świerkowy las patrzący w gwiazdy,

także wśród schizmatyków". Obecnie

Lwów jak drzewo".