16

nr 18 (454) 30.09.­14.10.2024

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

O Dialogu Dwóch Kultur 2024

Rozmowa

udzial coraz więcej osób z obu krajów

Muzeum Józefa Pilsudskiego w Sule-

ANNY GORDIJEWSKIEJ

i po latach przerodzily się one w waż-

jówku ds. naukowych, przedstawil

ne, interdyscyplinarne spotkania pi-

swoją znakomitą interpretację wy-

z MARIUSZEM

sarzy, naukowców, muzealników oraz

mowy dziela Matejki w krótkim wy-

OLBROMSKIM, literatem

artystów polskich i ukraińskich.

kladzie ,,Od Unii Lubelskiej do Unii

i muzealnikiem.

Z czasem przybraly one nazwę Dialog

Europejskiej". Bardzo interesująco

Przybliżmy dzisiaj

Dwóch Kultur, a biorą w nich udzial

przedstawil osiągnięcia w dziedzinie

naszym Czytelnikom

osoby z terenu calej Ukrainy i Polski,

wspólpracy środowiska lubelskiego

ostatnie wydarzenia

z wielu ośrodków uniwersyteckich

z ukraińskim w ostatnich latach dr

i naukowych, z wielu muzeów, z wie-

Jan Sęk, prezes Fundacji Willa Polona

związane z przebiegiem

lu ośrodków artystycznych. Glównym

oraz zastępca redaktora naczelnego

tegorocznego Dialogu

miejscem spotkań jest wciąż Krze-

periodyku ,,Nasz Lublin". W imieniu

Dwóch Kultur, który

mieniec i Muzeum Juliusza Slowac-

Krzemieńczan przyjazne slowa po-

przebiegal w Krzemieńcu

kiego, uroczyście otwarte po remoncie

witania skierowal do zebranych mer

w dniach 4­6 września,

dworku na koszt rządu polskiego przez

miasta Andrij Smagluk, a w imieniu

a w Polsce w wielu

wicepremiera Ukrainy i ministra kul-

organizatorów naszych spotkań ze

miejscowościach w dniach

tury Polski w 2004 roku. W bieżącym

strony ukraińskiej glos zabrala Ta-

roku przypadl więc jubileusz 20-lecia

mara Sienina, dyrektor Muzeum Ju-

9­14 tego miesiąca.

istnienia tej jakże cennej i zaslużonej

liusza Slowackiego. Zwiedziliśmy też

Zanim jednak poproszę

dla kultur obu narodów instytucji.

na zamku kaplicę Trójcy Świętej z bi-

o refleksje na ten temat,

Spotkania nasze wyszly też z czasem

zantyńsko-ruską polichromią, która

proponuję aby może

niejako poza Krzemieniec. Na terenie

oprócz treści religijnych przypomina

jeszcze przypomnieć

Ukrainy ­ poza miastem Slowackiego

nam pięknie o związkach obu naszych

nieco poprzednie edycje

­ sesje naukowe i inne wydarzenia ­

kultur w okresie I Rzeczypospolitej.

odbywaly się w ubieglych latach, mię-

Zwiedzanie tego unikalnego w skali

tych spotkań, przede

dzy innymi: we Lwowie, Drohobyczu,

europejskiej zabytku uzupelnil cie-

wszystkim ideę jaka im

Tarnopolu, Wiśniowcu, Nakwaszy,

kawy komentarz historyczny oraz mój

przyświeca.

Żurawnie, Samborze. W Polsce z kolei

literacki, bo przypomnialem fragment

Spotkania te zrodzily się na po-

w: Przemyślu, Bolestraszycach, Jaro-

utworu Józefa Czechowicza, najwy-

czątku lat 90. i przebiegaly wlaśnie

slawiu, Stawisku, Lodzi, Nieborowie,

bitniejszego poety Lublina w XX wie-

w pięknie polożonym i pelnym cen-

Warszawie i w Sulejówku. Chodzilo

ku, odnoszący się wlaśnie do tej ka-

nych zabytków mieście, gdzie urodzil

nam o to aby również uczestnicy spo-

plicy. Chodzi o jego ,,Poemat o mieście

się i wzrastal Juliusz Slowacki, czyli

tkań mogli się zapoznać bezpośrednio

Lublinie", który powstal w 1934 roku.

w Krzemieńcu. Zrazu mialy charakter

z zabytkami, instytucjami kultury na

pamięci Juliusza Slowackiego i zmar-

grupa naukowców, muzealników,

Wiersze zamieszczone w tym poema-

skromny, byly to nieliczne wyklady

terenie obu krajów. Sesje zabytko-

lych uczestników Dialogu Dwóch

pisarzy, przedstawicieli wladz Krze-

cie znajdujemy też w tomiku wierszy

na tematy związane glównie z życiem

znawcze obejmują na trasie naszych

Kultur. Modlono się także za dusze

mieńca, licząca lącznie kilkadziesiąt

,,Stare kamienie" z tego samego roku

i twórczością Juliusza Slowackiego,

przejazdów oczywiście dużo wię-

żolnierzy poleglych ostatnio w obro-

osób. Z Polski przybyli na spotkania

opublikowanym wspólnie z Fran-

z dziejami romantyzmu na tym tere-

cej miejscowości niż je wymienilem.

nie Ukrainy. Zostaly zlożone również

naukowcy z wielu ośrodków uniwer-

ciszką Arsztajnową. Następnie nasze

nie, a także plenery malarskie organi-

Wspomnialem tylko o tych najważ-

kwiaty pod pomnikiem Juliusza Slo-

syteckich, jak również pisarze z wie-

kroki skierowaliśmy do polożonego

zowane przez moją żonę dla mlodzieży

niejszych. Także tegoroczna sesja za-

wackiego wedlug projektu Waclawa

lu oddzialów Stowarzyszenia Pisarzy

w pobliżu zamku na pięknej starówce

polskiej z terenu Ukrainy. Ale także

bytkoznawcza byla niezwykle bogata

Szymanowskiego, we wspomnianym

Polskich. Na trasie naszych spotkań

lubelskiej Muzeum Józefa Czechowi-

brali w tych plenerach udzial artyści

i ciekawa. Celem tych spotkań na które

kościele, a także pod okazalym po-

znalazly się: Lublin, Nalęczów, Ka-

cza, gdzie zostaliśmy zapoznani z eks-

miejscowi z Krzemieńca, gdzie wtedy

­ jeszcze raz to wspomnę ­ skladają się

mnikiem Tarasa Szewczenki usytu-

zimierz Dolny, Sulejówek, Warsza-

pozycją, biografią i twórczością pisa-

istnialo ciekawe środowisko arty-

sesje naukowe literaturoznawcze, hi-

owanym w centrum miasta, jak rów-

wa. Wiodącymi tematami z zakresu

rza, który zginąl w pelni sil twórczych

styczne skupione w dwóch grupach

storyczne, zabytkoznawcze, wieczory

nież zlożono kwiaty i zapalono znicze

historii byly: Trzeci rok agresji Rosji

w czasie bombardowania Lublina

,,Politra" i ,,Hladuszczyk".

i biesiady literackie ­ od początku ich

na grobie Salomei Slowackiej, matki

na Ukrainę, 160. rocznica Powsta-

przez hitlerowców w dniu 9 września

Miejscem wszystkich spotkań o cha-

istnienia jest wlaśnie dialog, który za-

Poety, znajdującym się na Cmentarzu

nia Styczniowego ­ ,,Za Waszą i na-

1939 roku. Dalsza nasza droga wio-

rakterze naukowym i literackim byl

klada budowanie wiedzy, zrozumie-

Tunickim. Odbylo się także spotkanie

szą wolność". Jeśli chodzi natomiast

dla do polożnego w pobliżu świetnego

gmach Akademii Humanistyczno-

nia i porozumienia wśród środowisk

wladz miasta, przedstawicieli wladz

o tematy literackie, to, oprócz twór-

uzdrowiska Nalęczów, gdzie istnieje

-Pedagogicznej im. Tarasa Szewczen-

naukowych i artystycznych obu kra-

z Tarnopola, mlodzieży akademickiej

czości Juliusza Slowackiego, Tarasa

Muzeum Chata Stefana Żeromskie-

ki, czyli dawnego Liceum Krzemie-

jów. Tegoroczny Dialog Dwóch Kultur

i szkolnej, polączone z prezentacjami

Szewczenki i innych romantyków,

go i Muzeum Boleslawa Prusa. Prof.

nieckiego, a konkretnie piękna sala

odbyl się już po raz XXIV, a wszystkie

artystycznymi i wykladami w mu-

staraliśmy się przypomnieć postacie

Monika Gabryś-Slawińska zapo-

kolumnowa, gdzie obecnie mieści się

zostaly udokumentowane wydawnic-

zeum Juliusza Slowackiego. Na spo-

i dziela Zbigniewa Herberta, Mel-

znala nas tam ze swymi refleksjami

czytelnia biblioteki uczelni. Także

twami, które z czasem zostaly również

tkanie miala w tym roku dotrzeć duża

chiora Wańkowicza i Kazimierza

na temat: ,,Zmagania o niepodleglość

w tym gmachu dzięki stalej życzli-

nazwane rocznikami Dialogu Dwóch

grupa Ormian ze Lwowa, jako że matka

Wierzyńskiego, jako że są oni w Pol-

w twórczości Stefana Żeromskiego"

wości dla naszej inicjatywy rektora

Kultur. To dzisiaj bardzo cenna biblio-

Juliusza Slowackiego byla pochodze-

sce patronami Roku 2024 na mocy

a dr Joanna Wiśniewska-Krupa ,,War-

tej uczelni prof. Afanasija Lomako-

teka, kopalnia różnorodnych wiado-

nia ormiańskiego. Zamierzali zapre-

uchwal Sejmu RP ubieglej kadencji.

szawa pod zaborem rosyjskim w twór-

wycza, mialy miejsce wernisaże nie-

mości, poszukiwana przez wiele osób

zentować swój program naukowy i ar-

Są także jak wiadomo ­ wybitnymi

czości Boleslawa Prusa". Dalsza wę-

zwyklych wystaw poplenerowych.

interesujących się tymi zagadnie-

tystyczny, ale nie dotarli na spotkanie

twórcami, którzy przyszli na świat,

drówka zawiodla nas do Kazimierza

Jeszcze wtedy nie istnialo Muzeum

niami. W roczniku tym, publikowane

w związku z ostatnim zbrodniczym

wzrastali i wychowywali się za dzi-

Dolnego, perly nadwiślańskiej archi-

Juliusza Slowackiego, toczyly się

są wszystkie wystąpienia i referaty

ostrzeliwaniem przez wojska rosyj-

siejszymi granicami wschodnimi

tektury malomiasteczkowej, miasta

dwustronne rozmowy na temat jego

wygloszone na naszych spotkaniach

skie Lwowa. Z tych względów także

naszego kraju.

artystów, szczególnie w okresie po II

utworzenia, w których zresztą bralem

zarówno polskie jak i ukraińskie.

z Polski nie udala się na te spotkania

Rozpoczęcie spotkań i powitanie

wojnie światowej, gdzie kontynu-

udzial jako muzealnik i ekspert. I to

Rocznik redaguje obecnie zespól zlo-

grupa naukowców i pisarzy do Krze-

uczestników Dialogu Dwóch Kultur

owano w jakimś sensie przedwojenne

wlaśnie w tej sali kolumnowej zosta-

żony z wielu osób obu narodowości,

mieńca, tak jak co roku.

2024 w Lublinie odbylo się w miejscu

tradycje dawnych ,,ognisk wakacyj-

la podpisana umowa przez ministrów

a wydawany jest on przez Muzeum

niezwyklym, bo na zamku, w sali przed

nych" w Krzemieńcu, wspólorganizo-

Ale odbyly się za to bardzo bo-

kultury Polski i Ukrainy o restauracji

Józefa Pilsudskiego w Sulejówku. Do-

obrazem Jana Matejki ,,Unia Lubelska".

wanych tam dla nauczycieli rysun-

gate w treści i różnorodne spo-

dawnego dworku Euzebiusza i Salo-

dać trzeba, że niezmiennie, od wielu

Do gości slowa powitania skierowala

ków w okresie wakacyjnym między

tkania w Polsce, w późniejszym

mei Slowackich na potrzeby przyszle-

lat, spotkania te cieszą się życzliwo-

wicedyrektor Muzeum Narodowego

innymi przez Jana Cybisa, wybitne-

terminie...

go muzeum i o zamiarze utworzenia

ścią i wsparciem wladz lokalnych,

w Lublinie, a później zabralem glos jako

go kolorystę. Warto wspomnieć, że

tej instytucji. W organizację naszych

wojewódzkich, jak i rządowych z obu

Tak, XXIV Dialog Dwóch Kultur w na-

inicjator ze strony polskiej naszych

w Kazimierzu Dolnym istnieje Dom

spotkań wlączala się już wtedy Ta-

stron granic. Ale też przedstawia-

szym kraju przebiegal w dniach 9­14

spotkań, wspólorganizator, zaś prof.

Kuncewiczów, zwany również willą

mara Sienina, która byla wówczas

ne są bardzo życzliwie i pozytywnie

września 2024 r., a przybyla nań

Grzegorz Nowik, zastępca dyrektora

,,Pod wiewiórką", który powstal 1936

kierownikiem malej ekspozycji po-

w mediach polskich i ukraińskich:

roku wedlug projektu Karola Siciń-

święconej Juliuszowi Slowackiemu

w prasie, radiu i telewizji. To może tyle

skiego i należal do wybitnej pisarki

w tamtejszym, utworzonym jeszcze

wstępnych wiadomości, choć oczy-

Marii Kuncewiczowej i jej męża Je-

przed II wojną światową Muzeum

wiście, mam świadomość tego, że nie

rzego, prawnika, literata i polityka

Krajoznawczym. Nasze spotkania już

o wszystkim wspomnialem, ale mamy

ruchu ludowego. Do wybuchu wojny

wtedy dokumentowaliśmy starannie

mówić przede wszystkim o tegorocz-

we wrześniu 1939 r. byla zamieszka-

opracowanymi wydawnictwami, któ-

nej edycji Dialogu Dwóch Kultur.

la przez pisarkę wraz z mężem, która

re redagowala spolecznie przez wiele

do niej powrócila z emigracji dopiero

No wlaśnie, gdzie przebiegal,

lat Maria Lehun-Kopycińska, a wy-

w latach 60. Przez wiele lat dom ten

jaki byl jego program?

dawalo je Muzeum Narodowe Ziemi

byl nie tylko miejscem pracy twór-

Przemyskiej, którego bylem wówczas

Jak zawsze rozpocząl się 4 września

czej, ale żywym ośrodkiem kultury,

dyrektorem. Sesje naukowe odbywaly

w Krzemieńcu w kościele parafialnym

spotkań wielu pisarzy i intelektuali-

się co roku we wrześniu, bralo w nich

uroczystą Mszą świętą za duszę śp.

stów. W Kazimierzu Dolnym, oprócz