25

nr 18 (454) 30.09.­14.10.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Wybitny artysta malarz arcydziel, znakomity portrecista XIX wieku

Henryk Rodakowski 1823­1894

Jeden z najwybitniejszych

polskich portrecistów XIX

wieku urodzil się w 1823

roku we Lwowie. W 1833

r. wyjechal do Wiednia do

Theresianum ­ elitarnej szkoly

dla chlopców, prowadzonej

przez ojców pijarów. Wakacje

spędzal w domu rodzinnym

we Lwowie oraz w majątkach

ojca Zablotowie i Palahiczach,

gdzie jeździl konno.

ALICJA KOCAN

O

początkach drogi arty-

PORTRET CÓRKI ARTYSTY, 1891 R.

stycznej Rodakowskie-

PORTRET MATKI, 1853 R.

go  wiadomo  niewie-

W 1878 roku na zamówienie

le. W 1841 roku zdal maturę

Wydzialu Krajowego Sejmu Ga-

i zgodnie z wolą ojca rozpocząl

licyjskiego do nowo powstającej

studia prawnicze w Wiedniu.

Galerii Marszalków namalowal

Tu przeżyl mlodzieńczą nieod-

monumentalny, reprezentacyjny

wzajemnioną milość do córki

portret Leona Sapiehy, a w 1880

urzędnika ministerialnego Ka-

roku powstal portret Wlodzi-

milli von Salzgeber (swojej póź-

mierza Dzieduszyckiego. Jest to

niejszej żony).

najlepszy portret Rodakowskie-

W tym czasie powstaly

go z lat 80. Realizm i naturalność

pierwsze portrety akwarelo-

zbliżają go do portretu genera-

we przedstawiające najbliższą

la Dembińskiego. Przemawia

HENRYK RODAKOWSKI, AUTOPORTRET 1849 R.

rodzinę. Rodakowski staral się

do widza sama tylko osobowość

przekonać swojego ojca, aby

,,kresowego magnata pozytywi-

zgodzil się na podjęcie studiów

romantyczne, patriotyczne ma-

sty". Należy wspomnieć o trze-

malarskich. W roku 1843, pod-

rzenie napiętnowane klęską.

cim wizerunku marszalka Sejmu

PORTRET OJCA, 1850 R.

czas wakacji w Palahiczach

Fundamentem slawy Roda-

Galicyjskiego ­ portrecie Jana

namalowal ,,cztery duże studia

kowskiego stal się wystawio-

Pięknych w Krakowie. Roda-

Tarnowskiego z 1889 roku.

olejne glów" (zaginione), któ-

ny w Salonie paryskim w roku

kowski propozycji odmówil.

Henryk Rodakowski byl

re przekonaly ojca o zdolno-

1852 slynny portret Henry-

W roku 1878 za namową Da-

znakomitym artystą, typowym

ściach malarskich i sprawily,

ka Dembińskiego, osiadlego

wida Abrahamowicza nabyl

realistą z instynktu i tempe-

że otrzymal zgodę na rozpoczę-

w Paryżu generala ,,przegra-

majątek ziemski Bortniki kolo

ramentu malarskiego. Tworzyl

cie edukacji artystycznej.

nej armii". Otrzymal zloty me-

Chodorowa nad Dniestrem, gdzie

sztukę spokojną, zrównoważo-

Po powrocie do Wiednia wy-

dal pierwszej klasy w dziedzi-

wzniósl neorenesansowy dwór

ną, pogodną, opanowaną, slo-

nająl mieszkanie i zacząl regu-

nie portretu. Rodakowski byl

wedlug projektu swojego przyja-

wem sztukę klasyczną.

larnie uczęszczać do prywatne-

pierwszym i jedynym cudzo-

ciela lwowskiego architekta Ju-

Byl pierwszym polskim arty-

go atelier Józefa Dannhausera,

ziemcem, który otrzymal tak

liana Zachariewicza.

stą malarzem, który odniósl mię-

równocześnie kontynuując stu-

wysokie wyróżnienie.

W 1883 roku artysta z rodzi-

dzynarodowy sukces. Jego sztu-

dia prawnicze, a potem u Fran-

Portrety czlonków rodziny

ną przeprowadzil się do nowej

kę można uznać za wklad Polski

ciszka Eybla i Fryderyka Amer-

i przyjaciól należą do najlep-

siedziby. W tym dniu wybuchl

w dzieje sztuki europejskiej.

linga ­ znanego wiedeńskiego

szych. Portret matki artysty,

pożar na folwarku, spalily się ry-

W epoce lwowskiej czy

PORTRET ŻONY, 1865 R.

portrecisty. Tam opanowal pod-

otacza atmosfera gorącej milo-

sunki malarza i prace zaprzyjaź-

lwowsko-bortnickiej powsta-

stawy rysunku, elementy ana-

ści syna. Jej twarz ­ przepojona

Podczas podróży wloskiej

nionych z nim artystów, książki

ją wśród portretów trzy dziela

tomii i technikę malarstwa olej-

dobrocią i pogodą ducha.

powstal we Florencji w roku

oraz duży zbiór reprodukcji dziel

o treści zaczerpniętej z histo-

nego. Z tego okresu zachowalo

Portrety generala Dembiń-

1871 portret pasierbicy artysty

sztuki.

rii przeszlej i wspólczesnej oraz

się kilkadziesiąt prac, glównie

skiego i matki ugruntowaly sla-

panny Leonii Bluhdorn później-

W Bortnikach artysta żyl sa-

z dziejów kultury.

portretów nie tylko najbliż-

wę trzydziestoletniego artysty.

szej wicehrabiny de Romanel.

motnie tylko w otoczeniu ko-

Na rok 1876­1877 przypa-

szej rodziny, lecz także znanych

W roku 1855 namalowal portret

Ogromnym sukcesem stal się

chanej najbliższej rodziny. Tu

da dzielo ,,Hetman Koniecpolski,

postaci XIX-wiecznego Lwo-

księcia Aleksandra Czartory-

wytworny obraz ,,Wojna Ko-

poświęcal się swojej sztuce i ho-

uwalniający jasyr pod Haliczem",

wa. Jeszcze w Wiedniu w 1845

skiego, męża znanej pianistki

kosza". Kompozycja wykazuje

dowal róże. Oczywiście, konie

na rok 1880 ­ akwarela ,,Przy-

roku namalowal obraz olejny

Marceliny Czartoryskiej. Bylo

idealną rekonstrukcję wspa-

i psy w życiu ziemiańskim nie-

jęcie cesarza Franciszka Józefa

Marzyciel, ukazujący mala-

to arcydzielo artysty. W 1865

nialej średniowiecznej archi-

malą odgrywaly rolę. Czasami

I w gmachu sejmowym" i przypa-

rza przy pracy, znany jedynie

roku powstal portret żony, 1876

tektury zamku lwowskiego.

odwiedzal kolekcjonera i mece-

dające na lata 1880­1888 ostat-

z opisu Maryli Wolskiej. Drugi

portret Zofii Dzieduszyckiej,

W 1882 roku w teatrze amator-

nasa sztuki Karola Lanckoroń-

nie, zamierzone na wielką skalę

decydujący etap edukacji arty-

1871 portret Leonii Bluhdorn,

skim we Lwowie Rodakowski

skiego w jego majątku w Rozdo-

,,Dobrodziejstwa Kultury" ­ fryz,

stycznej Rodakowski rozpocząl

1878 Leona Sapiehy, 1891 por-

zainscenizowal żywy obraz. Tu

le. Podczas jednej z wizyt poznal

zlożony z 11 oddzielnych malowi-

na początku roku 1846 w Pa-

tret córki artysty, 1859 portret

odwiedzil go Jan Matejko, który

Jacka Malczewskiego. Artystę

del na plótnie, zdobiących dawną

ryżu, dokąd wyjechal na stu-

Rogera Raczyńskiego.

zaproponowal mu posadę pro-

odwiedzali przyjaciele m.in. syn

salę obrad Sejmu Galicyjskiego,

dia malarskie. Z podróży prze-

fesora malarstwa Szkoly Sztuk

Aleksandra Fredry.

dzisiejszą aulę uniwersytecką.

sylal rodzicom obszerne listy

Cykl ten, idąc za szlachetnym po-

ilustrowane rysunkami piór-

rywem serca, Rodakowski w da-

kiem. Początkowo zatrzymal się

rze ofiarowal krajowi.

u Adama Chlędowskiego, zna-

nego dziennikarza, emigranta

polistopadowego i za jego pora-

dą wstąpil do atelier Leona Co-

gnieta (1794­1880) polonofila.

Cogniet uprawiający gatunek

malarstwa historycznego czer-

piący z klasycyzmu technikę

malarstwa, a z romantyzmu te-

matykę dla Polaków, byl przede

wszystkim autorem slynne-

go wizerunku rannego żolnie-

PORTRET GENERALA HENRYKA

rza na ruinach Pragi w roku

PORTRET JANA TARNOWSKIEGO,

PORTRET LEONII BLÜHDORN,

PORTRET LEONA SAPIEHY, 1878 R.

DEMBIŃSKIEGO, 1852 R.

1831, żolnierza uosabiającego

1889 R.

1871 R.