11

nr 19 (455) 18­31.10.2024

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Wyróżnienie ,,Semper Fidelis"

Wyzwolenie Wiednia spod najazdu

tureckiego nastąpilo 12 września 1683

roku, podczas ostatniej próby podbo-

ju Europy przez Imperium Osmańskie.

ks. prof. JÓZEF WOLCZAŃSKI ­ duchowny katolicki, teolog, historyk

W lipcu 1683 roku ponad 200-tysięczna

armia wielkiego wezyra tureckiego Kary

Mustafy na rozkaz tureckiego sultana

Ks. Józef Wolczański urodzil się

Naukowego Towarzystwa Teologicznego

przez Metropolitę Lwowskiego ob. lac. cale-

Meghmeda IV oblegla stolicę Cesarstwa

w 1959 r. w Rymanowie. Od lat prowadzi

Ukrainy we Lwowie. Od roku akademic-

go zasobu archiwalnego w formie depozytu

Austriackiego - miasto Wiedeń, które-

badania nad historią Kresów, szczególnie

kiego 2010/2011 pelni obowiązki redak-

dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawla II

go obronę stanowily 16-tysięczne od-

Malopolski Wschodniej, które są rodzinną

tora naczelnego serii wydawniczej Studia

w Krakowie.

dzialy hrabiego Staremberga i 6 tysięcy

ziemią jego przodków. Jak mówi o sobie:

do dziejów Wydzialu Teologicznego Uni-

W roku akademickim 1998/1999 zo-

mieszkańców. Po tygodniowym oblęże-

,,Przechowywane z pietyzmem w domu

wersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

stal mianowany asystentem w Katedrze

niu w mieście wybuchl glód i epidemia.

rodzinnym fotografie, dokumenty, pelna

Należy nadto do komitetu redakcyjnego

Historii Kościola XX wieku, a następnie

Kurierzy, których co jakiś czas wysyla-

książek biblioteka oraz przedmioty co-

periodyku naukowego Studia Leopolien-

w roku akademickim 2000/2001 ad-

no z prośbą o pomoc, z różnych powodów

dziennego użytku dawaly mi trudne do

sia (Ukraina). Począwszy od 1996 roku

iunktem. Dnia 18 czerwca 2003 uzyskal

nie docierali do celu. Hrabia Guidobald

opisania poczucie związku i kontynuacji

jest redaktorem serii edytorskiej Biblio-

stopień doktora habilitowanego nauk

von Staremberg postanowil wyslać ko-

kulturowo-duchowej z miastem, które

teka Historyczna Archiwum Metropolii

humanistycznych w zakresie historii, za-

goś z miejscowej ludności, znającego

w sposób sztuczny zostalo odizolowane

Lwowskiej ob. lac. w Krakowie. W tym

twierdzony przez Centralną Komisję ds.

język i zwyczaje tureckie, kto próbo-

od Polski. Ale dopiero bezpośredni, fizycz-

samym roku zostal mianowany dyrekto-

Stopni i Tytulów 22 grudnia 2003 roku. 1

walby przedostać się przez granice Tur-

ny kontakt ze Lwowem sprawil, że poczu-

rem Wydawnictwa bl. Jakuba Strzemię

października 2006 roku powierzono mu

cji z listami z prośbą o pomoc do cesarza

lem silę jego genius loci".

Archidiecezji Lwowskiej ob. lac. ­ oddzial

stanowisku profesora nadzwyczajnego

austriackiego Leopolda I i księcia Karo-

Józef Wolczański święcenia kaplań-

w Krakowie.

Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawla II.

la Lotaryngii. Wybór padl na jednego ze

skie otrzymal w 24 czerwca 1984 r. W tym

Ks. Józef Wolczański jest autorem szere-

19 grudnia 2014 roku uzyskal tytul na-

zwyklych mieszkańców stolicy Austrii

samym roku obronil pracę magisterską

gu publikacji oraz redaktorem wielu książek.

ukowy profesora nauk humanistycznych;

duszpasterskie w Diecezjalnym Domu Re-

­ Jerzego Georga Franciszka Kulczyckie-

pt.: ,,Ksiądz Kazimierz Wajs (1865­1934).

Jego autorstwa są m.in.: ,,Ksiądz Szczepan

kolekcyjnym w Jaroslawiu, po czym w la-

postępowanie zostalo przeprowadzone

go, który spelnial wymienione kryteria.

Biografia", w Instytucie Historii Kościola

Szydelski (1872­1967) ­ polityk i dzialacz

tach 1990­1991 pracowal jako sekretarz

na Wydziale Historycznym Uniwersytetu

Przebrany w tureckie ubranie Jurij Kul-

na Wydziale Teologii Katolickiego Uni-

spoleczny", Kraków 1992; ,,Wydzial Teolo-

Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach

i kapelan ordynariusza przemyskiego bpa

czycki i jego towarzysz Derde Mychaj-

wersytetu Lubelskiego pod kierunkiem

giczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we

2006­2009 pelnil funkcję prodziekana

Ignacego Tokarczuka. W latach 1991­1992

lowycz wśliznęli się do obozu osmań-

ks. prof. dr hab. Zygmunta Zielińskiego.

Lwowie 1918­1939" Kraków 2002; ,,Ekster-

Wydzialu Historii i Dziedzictwa Kultu-

pelnil obowiązki duszpasterskie i kate-

skiego w nocy 13 sierpnia 1683 roku i za

W latach 1984­1986 pelnil funkcję wi-

minacja Narodu Polskiego i Kościola Rzym-

chetyczne w bazylice metropolitalnej ob-

rowego PAT. I tu w okresie od 16 grudnia

dnia, aby nie wzbudzać podejrzeń, nucąc

kariusza i katechety w parafii pw. Matki

skokatolickiego przez ukraińskich nacjona-

rządku lacińskiego w Przemyślu.

2008 do 30 września 2009 roku sprawo-

turecką pieśń, śmialo przemieszczali się

Bożej Królowej Polski oraz Podwyższenia

listów w Malopolsce Wschodniej w latach

wal funkcję dyrektora Instytutu Historii.

Stamtąd przeniósl się na stanowisko

pomiędzy namiotami wroga. Po prze-

Krzyża Świętego w Nowej Dębie. W latach

1939­1945", Kraków 2005; ,,Między zagladą

Od roku akademickiego 2009/2010 do

adiunkta w Instytucie Badań nad Polonią

kroczeniu Dunaju 15 sierpnia 1683 roku

1986­1989 odbyl studia specjalistyczne

a przetrwaniem", Kraków 2005. Redago-

2011/2012 pelnil obowiązki dziekana Wy-

i Duszpasterstwem Polonijnym KUL w Lu-

poslowie byli już na przyjęciu księcia

w zakresie historii w Instytucie Histo-

wal także m.in.: S. Bizuń ,,Historia krzyżem

blinie (1992­1994). Po dobrowolnej rezygna-

dzialu Historii i Dziedzictwa Kulturowego

Karola, który natychmiast napisal do

rii Kościola na Wydziale Teologii KUL.

znaczona: wspomnienia z życia Kościola ka-

cji z tej pracy kolejne dwa lata 1994­1996

UPJP2 w Krakowie, wchodząc zarazem

obrońców Wiednia, że przygotowuje się

W 1988 r., po raz pierwszy pojechal do

tolickiego na Ziemi Lwowskiej 1939­1945"

w sklad kilku komisji Senatu Akademickie-

spędzil na badaniach naukowych w archi-

do bitwy z Turkami i niebawem przybę-

Lwowa, by skorzystać z materialów ar-

­ oprac., wstęp, przypisy i indeksy oraz wy-

wach i bibliotekach Ukrainy, mieszkając we

go. W latach 2009­2011 byl kierownikiem

dzie na odsiecz miastu z 70-tysięczną

chiwalnych potrzebnych do pisania pracy

bór aneksów i fotografii J. Wolczański, Lu-

Katedry Historii Kościola XIX i XX wieku,

Lwowie w charakterze urzędnika Kurii Me-

armią. Wkrótce wojska księcia Karola

doktorskiej dotyczącej profesora Uniwer-

blin 1993; J. Anczarski ,,Kronikarskie zapisy

w latach 2011­2013 kierownikiem Katedry

tropolitalnej ob. lac. W roku akademickim

Lotaryńskiego polączyly się z armią pol-

sytetu Lwowskiego ks. Szczepana Szy-

z lat cierpień i grozy w Malopolsce Wschod-

Historii Europy Środkowo-Wschodniej XIX

1995/96 podjąl pracę dydaktyczno-nauko-

skiego króla Wspólnoty Narodów Jana III

derskiego. 1.01.1991 r. na Wydziale Teolo-

niej: 1939­1946" ­ oprac., wstęp, przypisy

i XX wieku, zaś od roku akademickiego

wą na Wydziale Historii Kościola Papieskiej

Sobieskiego i ruszyly z pomocą garnizo-

gicznym KUL uzyskal doktorat w zakresie

i indeksy oraz wybór aneksów i fotografii J.

2019/20 pelni obowiązki kierownika Ka-

Akademii Teologicznej w Krakowie, obejmu-

nowi i okolicznym mieszkańcom Wied-

nauk teologicznych o specjalności: nauki

Wolczański, Lwów ­ Kraków 1998; ,,Zostaje

tedry Historii Europy Środkowo-Wschod-

jąc zarazem obowiązki dyrektora Archiwum,

nia. Wojska polsko-austro-niemieckie

teologiczne, za pracę ,,Ksiądz Szczepan

tylko pamięć...: listy z lagrów 1947­1953"

niej. W czerwcu 2012 zostal powolany

Biblioteki i Muzeum Metropolii Lwowskiej

pod wodzą króla Rzeczypospolitej Jana

Szydelski (1872­1967) ­ polityk i dzialacz

oprac., wstęp, przypisy i indeksy oraz wybór

do Komisji Historii Nauki w Polskiej Aka-

ob. lac. w Krakowie. Celem zabezpieczenia

III Sobieskiego pokonaly armię turecką

spoleczny", pisaną pod kierunkiem ks.

aneksów i fotografii J. Wolczański, Lwów ­

demii Umiejętności w Krakowie. W latach

wielowiekowych o unikatowej wartości zbio-

i bitwa, która rozegrala się 12 września

prof. Zygmunta Zielińskiego. Habilitowal

Kraków 1998.

2011­2013 byl konsultorem Rady Na-

rów, a zarazem udostępnienia ich badaczom,

1683 roku, zakończyla się zwycięstwem.

się 22.12.2003 r. na Wydziale Historii Ko-

W 2014 roku za wybitne osiągnięcia

ukowej Konferencji Episkopatu Polski.

przewiózl materialy archiwalne z dotychcza-

Za zaslugi dla miasta Jerzy Kul-

ściola Papieskiej Akademii Teologicznej,

na rzecz Kresów ks. prof. Józef Wolczań-

Należy do sekcji historycznej Polskiego

sowej lokalizacji w Lubaczowie do Krakowa

czycki zostal hojnie wynagrodzony:

uzyskując tytul doktora habilitowanego

Towarzystwa Teologicznego w Krako-

ski zostal laureatem odznaczenia ,,Semper

na ul. Kanoniczą 13. Obowiązki archiwariu-

komendant wręczyl mu znaczną sumą

nauk humanistycznych, specjalność: histo-

Fidelis". Poza tym otrzymal Srebrny (2017)

wie. W latach 2010­2015 byl pierw-

sza pelnil do roku 2000. W roku akademic-

pieniędzy (100 dukatów) i przekazal

ria. W latach 1989­1990 pelnil obowiązki

szym prezesem Rzymskokatolickiego

i Zloty (2023) Krzyż Zaslugi.

kim 2011/2012 doprowadzil do przekazania

na wlasność dom w jednej z dzielnic

Wiednia. Król Jan Sobieski pozwolil

mu wybrać jako nagrodę dowolną rzecz

ZBIGNIEW CHRZANOWSKI ­ dyrektor i reżyser

z obozu pokonanego nieprzyjaciela. Za-

dziwiając wszystkich, Kulczycki zde-

Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie

cydowal się na 300 worków zawierają-

cych ,,dziwne ziarno", które zwycięzcy

zamierzali wyrzucić, uznawszy je za

karmę dla wielblądów. W workach tych

Od 1983 r. mieszka i pracuje w Polsce.

warunkach parafialnych kościolów, lub

Ten wielce zaslużony dla kultury pol-

znajdowaly się zapasy kawy.

Jako aktor i reżyser związany byl z teatrami

na dużych profesjonalnych scenach Wilna,

skiej dyrektor, reżyser, aktor, urodzil się

W 1685 roku w oddanym mu domu

Szczecina, Wroclawia i Walbrzycha, przy-

Mińska Moskwy, Petersburga i Kijowa, Po-

w 1935 r. we Lwowie w budynku Teatru

otworzyl wlasną kawiarnię z szyldem

gotowując również programy dla Ośrodków

znania i Wroclawia, Gdańska i Szczecina,

hr. Skarbka, gdzie pracowali jego rodzice.

,,Zur Blauen Flasche" (,,Pod Blękitną Bu-

Telewizyjnych we Wroclawiu i Szczecinie. Od

Brzegu i Przemyśla, Bielska-Bialej i Gliwic,

Ukończyl slawistykę na Uniwersytecie

telką"). W 1683 roku na cześć Jerzego

1992 r. pracowal w Przemyślu na stanowisku

Oświęcimia i Krakowa. Wszędzie z poświę-

Lwowskim i wydzial reżyserii Wyższej

Kulczyckiego nazwano jedną z wiedeń-

zastępcy dyrektora Centrum Kulturalnego

ceniem stara się nieść slowo polskie, pre-

Szkoly Teatralnej przy Teatrze im. Wach-

skich ulic ­ Kolschitzkygasse 4 (Ale-

d/s artystycznych z siedzibą na Zamku Kazi-

zentując dorobek ojczystej kultury.

tangowa w Moskwie. W latach 1958­1966

ja Kulczyckiego 4). Do chwili obecnej

mierzowskim. Wspólpracuje stale z Polskim

W maju 1993 roku Polski Teatr Ludowy

pracowal w Ośrodku Telewizji Lwowskiej

w Wiedniu przy Favouritestrasse prze-

Teatrem we Lwowie, pelniąc funkcję dyrek-

przygotowal uroczysty wieczór poświę-

jako redaktor i realizator programów fil-

trwala kawiarnia o wymownej nazwie

tora artystycznego tej placówki. Obecnie

cony 200. rocznicy urodzin Aleksandra

mowych, muzycznych i mlodzieżowych.

,,Grand Café Zwirina zum Kolschitzky",

Teatr skupia grono amatorów i profesjonali-

Fredry, który odbyl się na scenie daw-

W 1966 r., po śmierci Piotra Hausvatera,

a w 1885 roku kosztem tutejszej kawiar-

stów: glównie Polaków, ale także Ukraińców

nego teatru Skarbkowskiego, z udzialem

zostal kierownikiem artystycznym Polskie-

ni Karl Zwirina na pierwszym piętrze

i Rosjan zamieszkalych we Lwowie oraz

aktorów ukraińskich. W tym samym cza-

go Teatru Ludowego Obwodowego Domu

czteropiętrowego budynku na rogu Kol-

zawodowych twórców kultury ­ kompozy-

sie, podczas oficjalnej wizyty prezydenta

Nauczyciela we Lwowie. Przygotowal tam

schitzkygasse 4/Favorittenstrasse 64,

torów, plastyków i choreografów. Teatr ma

RP Lecha Walęsy na Ukrainie, w siedzi-

m. in. ,,Pannę Maliczewską" G. Zapolskiej,

zainstalowano rzeźbę z brązu autorstwa

w swoim dorobku ok. 60 premier i ponad

Boguslaw Kleban, Kazimierz Kosydor,

bie Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi

,,Sen nocy letniej" W. Szekspira, ,,Pocieszne

slynnego rzeźbiarza Emanuela Pendla.

800 występów, także w Polsce, Anglii, Szwe-

Wiktor Lafarowicz, Anatol Lewak, Kazi-

Lwowskiej zostali udekorowani: Zbigniew

wykwintnisie" Moliera, ,,Antygonę" Anouil-

Bohater Wiednia zmarl 20 lutego

cji. Zaslużony dla krzewienia polskiej kultury

mierz Miciński, Roksolana Sadowska, Na-

Chrzanowski Krzyżem Oficerskim i Wale-

ha, ,,Wesele" St. Wyspiańskiego, ,,Stara ko-

1694 roku na gruźlicę w wieku 54 lat.

na dawnych polskich terenach odlączonych

talia Stupko, Krzysztof Szymański i Wadim

ry Bortiakow Krzyżem Kawalerskim, a 29

bieta wysiaduje" T. Różewicza.

Zostal pochowany z wielkimi honora-

po II wojnie światowej, Teatr ma swoją siedzi-

Wasiutyński otrzymali honorowe odznaki

maja w palacu Rady Ministrów w Warsza-

Jako reżyser wspólpracowal również

mi na centralnym cmentarzu Wiednia,

bę w dawnym palacu hrabiów Bielskich (ul.

,,Zaslużony dla Kultury Polskiej". Teatr

wie zespolowi Polskiego Teatru Ludowego

z Ukraińskim Teatrem Akademickim i Operą

niedaleko katedry św. Szczepana. Co

Kopernika 42). W 2008 r., z okazji jubileuszu

zyskal coraz szersze rzesze sympaty-

we Lwowie minister spraw zagranicznych

Lwowską. ,,Wesele" ­ 1969 r. i ,,Damy i huza-

roku 12 września wlaściciele wiedeń-

50-lecia dzialalności artystycznej, Polski

ków, w bliskich miejscowościach obwodu

RP prof. Krzysztof Skubiszewski wręczyl

ry" ­ 1976 r. w jego reżyserii, prezentowa-

skich kawiarni wystawiają portret Je-

Teatr Ludowy zostal odznaczony Srebrnym

lwowskiego, t. j. Drohobycz, Stryj, Mości-

Dyplom Uznania za wybitne zaslugi dla

ne byly na Wszechzwiązkowym Festiwalu

rzego Kulczyckiego w dowód wdzięcz-

Medalem ,,Zaslużony Kulturze Gloria Artis".

ska, w wiejskich ośrodkach: Strzelczyska

Kultury Polskiej w świecie.

Dramaturgii Polskiej i uhonorowane zosta-

ności za wyzwolenie Wiednia spod

Takie samo odznaczenie otrzymal dyrektor

i Lanowice, a także w Lucku i Krzemieńcu

Za swe wybitne osiągnięcia na polu

ly dyplomami Ministerstwa Kultury ZSRR.

najazdu tureckiego.

artystyczny Zbigniew Chrzanowski. Aktorzy

oraz podczas niezapomnianego występu

krzewienia kultury polskiej na Ukrainie

W 1978 r. Ministerstwo Kultury i Sztuki PRL

teatru: Irena Asmolowa, Andrzej Bowszyk,

w Nowogródku w Muzeum Adama Mickie-

w 2015 r. Zbigniew Chrzanowski otrzymal

przyznalo Zbigniewowi Chrzanowskiemu

NATALIA TYMOSZENKO

Krystyna Grzegocka,

wicza, występując często w skromnych

wyróżnienie ,,Semper Fidelis".

odznakę ,,Zaslużony dla Kultury Polskiej".

DZIENNIK KIJOWSKI