14

nr 19 (455) 18­31.10.2024

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Lwowskie rozmowy. Halina i Krzysztof Rumińscy

jak najwięcej się nauczyli. Mieliśmy

Z Państwem HALINĄ

przecież tylko szkolę po polsku.

i KRZYSZTOFEM

KR: Ja pamiętam panią Niementow-

RUMIŃSKIMI rozmawiala

ską, która uczyla języka francuskie-

ANNA GORDIJEWSKA.

go. Historyka Reicha. Panią Gadom-

ską. Panią Gindę, która byla moją

Niewiele jest rodzin polskich,

pierwszą nauczycielką.

które zostaly we Lwowie po

HR:Tak,onamlodszeklasyprowadzila.

drugiej wojnie światowej. Je-

KR: Byla jeszcze nauczycielka Plocka.

steście taką polską lwowską

rodziną. Dzialacie spolecznie ­

W szkolach byl program so-

pracujecie na Cmentarzu Orląt

wiecki, który narzucal odpo-

Lwowskich.

wiednią narrację, zwlaszcza

Krzysztof Rumiński: Urodzilem

jeśli chodzi o historię. Jest to

swego rodzaju fenomen, że Po-

się we Lwowie w domu pod numerem

lacy ­ mieszkańcy Lwowa za-

18 na ulicy Norwida, dziś Hordyń-

chowali swoją tożsamość i swój

skich. Obok jest jezioro, nad którym

język. Pomogla w tym szkola bez

spędzilem swoje dzieciństwo. Na-

podręczników w języku pol-

uczylem się tam plywać, biegalem

skim. To zasluga nauczycieli.

z kolegami. Cale życie swoje spędzi-

Pani Halino, wspominala Pani

lem w tej okolicy. Mówiono mi, że

o tym, że mimo to, iż mieszka-

poprzednio byla tam fabryka gipsu,

liście w ZSRS, w waszym domu

której już nie ma. Zostala tylko ulica

HALINA I KRZYSZTOF RUMIŃSCY

zawsze rozmawiano po polsku.

Gipsowa i palac Chodkiewiczów, któ-

HR: Naturalnie, wszystkie święta,

ry wcześniej byl palacem Franzów.

czy czasem nie wyjeżdżamy do Pol-

bylo wszystko legalnie. Wszyscy my

Obecnie wraz z malżonką mieszkamy

ski. Wiedziano, że jesteśmy Pola-

uczęszczaliśmy do 10 szkoly, nasze

różne uroczystości przeżywaliśmy

obok, przy dawnej ulicy 29 Listopada

kami. Powiedziano mi, bym zapytal

dzieci też. Kiedy tę szkolę przeksztal-

w domu. Ale staraliśmy się nie po-

rodziców, braci, siostry. Wszyscy

cono na 8-letnią, musieli maturę ro-

kazywać tego na zewnątrz. Sąsiedzi

Dziś to ulica Konowalca, a 4

stwierdzili, że zostajemy. Wrócilem

bić w szkole nr 24. Dzieci po maturze

mimo wszystko też różni byli. Wszy-

września br. byliście Państwo

do punktu poborowego i zaciągnięto

zdecydowaly się wyjechać na studia.

scy wiedzieli, że jesteśmy Polakami

świadkami straszliwej trage-

mnie do wojska.

i że rozmawiamy po polsku i zacho-

dii. Naprzeciwko was wskutek

Państwo przez cale życie je-

wujemy tradycje. Obok w naszej ka-

ostrzalu miasta runęla część

Pani Halino, Pani rodzina rów-

steście związani z tą dzielni-

mienicy mieszkali i Żydzi, i Rosjanie,

budynku i zginęli ludzie.

nież zdecydowala się pozostać

cą. Jak Państwo wspominają

i Ukraińcy. Większość nas tolerowa-

KR: Przeżyliśmy to strasznie. Stalo

we Lwowie?

szkolę nr 10?

la. My też nie wchodziliśmy w żadne

HR: Mój ojciec byl bardzo ciężko cho-

KR: Milo wspominamy szkolę. Zawsze

się to przed godziną 6 rano. Wtedy za-

konflikty. Moja matka nigdy o nikim

grzmialo, pomyślalem, że wyjdę na ze-

ry. A bylo nas pięcioro malych dzieci.

przed szkolą szedlem na lekcje religii do

nie mówila źle, i nas ludzie tolerowali

wnątrz, by zobaczyć co się dzieje. Byl

Matka odprowadzając swoich braci,

kościola św. Marii Magdaleny.

i wspomagali w potrzebach.

straszny huk, placz, krzyki. Nie bylo

którzy zdecydowali się wyjechać, zo-

W jakich to bylo latach? Bo trze-

Jak Pani wspomina święta? Kie-

nic widać, jakby mgla. To dom już się

baczyla w jakich warunkach odjeżdża-

ba wspomnieć, że w 1962 roku

dyś do świąt Bożego Narodzenia

zawalil i ten caly pyl rozpowszechnil

li, powiedziala, że nie może się zdecy-

kościól ten zostal zamknięty.

dlugo się przygotowywalo, cze-

się po calej tej części ulicy, po ogród-

dować jechać w nieznane. Bo wlaściwie

KR: To byly lata 50.

kalo się na nie. Nie bylo takich

kach. Wszystko wokolo bylo bialo.

to bylo nieznane. Więc zostaliśmy. My-

HR: Mam zdjęcie z roku 1956.

pięknych bombek jak teraz.

U nas w domu zostaly wybite wszyst-

śleliśmy, że może później, może coś się

HALINA RUMIŃSKA

HR: Pamiętam z dzieciństwa, że zbie-

kie szyby. Żonę zasypalo szklem ­ ona

zmieni i będzie jakoś inaczej. Może lżej

A Pani Halina jak wspomina

spala w pokoju naprzeciwko. Drzwi

będzie wyjechać, a może w ogóle nie

raliśmy różne opakowania z cukier-

szkolę? Kogo z nauczycieli Pani

powylamywane w dolnej części ­ jak

trzeba będzie wyjeżdżać. Moje rodzeń-

ków kolorowe i blyszczące ­ z tego ro-

zapamiętala najbardziej?

gdyby podmuch wiatru szedl i wszyst-

stwo rozpierzchlo się po świecie. Dwie

biliśmy lańcuszki. Może ktoś jeszcze

HR: Na naszej ulicy mieszkala na-

ko niszczyl po drodze. Wszystko to

siostry wyjechaly do Polski na naukę

przechowal lepsze ozdoby na drzewko,

musialem z kolegą naprawiać.

i zostaly. A siostra Janka, brat Ryszard

uczycielka języka francuskiego pani

ale my mieliśmy takie bardzo skrom-

i ja zostaliśmy we Lwowie.

Jurkowska. Ale, jak to dzieci ­ robili-

ne. To byl najlepszy czas ­ przygoto-

Pani Halino, a gdzie Pani się

śmy różne fikusy na lekcjach, tę na-

wania do świąt. Robiliśmy lańcuchy,

urodzila?

Panie Krzysztofie, gdzie z Pa-

uczycielkę nazywaliśmy ,,Kiciu", bo

wstęgi blyszczące. Zawsze na drzewko

nią Haliną poznaliście się?

Urodzilam się w domu nr 7 na ulicy 29

ona w domu miala kilka kotów, lubila

wieszaliśmy jabluszka. Zawsze bylo

KR: Poznaliśmy się na ulicy Akade-

Listopada, dziś Konowalca, i w tym

koty. A dzieci jak to dzieci ­ zawsze

drzewko pomimo iż byl wtedy pro-

samym domu mieszkam po dzień dzi-

mickiej, przypadkiem. Bylo to wie-

robią figle, jednego razu na lekcje

blem, żeby na polskie święta drzew-

siejszy. Z dzieciństwa bardzo malo pa-

czorem po mszy św. w katedrze. Nie

przyniosly kota i wypuścily w czasie

ko dostać. Na dworzec glówny ludzie

miętam. Mam kilka zdjęć, które ocala-

pamiętam jaka to byla msza, może

lekcji. Naturalnie, bylo zamieszanie.

przywozili drzewka z Karpat, mąż tam

KR: Ja wspominam dyrektora pana

ly z dawnych czasów. Na jednym z nich

majówka? Uczyliśmy się wcześniej

szedl i zawsze staral się wybrać ladne

jestem na schodach palacu Chodkie-

razem. I tak slowo za slowem, uma-

Purchawkę. Kiedy moje dzieci już za-

duże drzewko, by sięgalo od podlogi do

wiczów razem z gromadką naszych

wialiśmy się z dnia na dzień. W koń-

częly uczęszczać do szkoly, w czasie

sufitu ­ a mamy sufit wysoki. Może

dzieci. To bylo w czasie wojny, 1943

cu pobraliśmy się. Ślubu w katedrze

wakacji malowaliśmy klasę i raptem

nie bylo takich ladnych ozdób, ale

rok. Do kościola uczęszczaliśmy pw.

udzielil nam ks. Rafal Kiernicki.

wchodzi taki gość średniego wzrostu.

drzewko musialo być ladne. Wszystko

HR: To bylo w 1965 roku.

św. Marii Magdaleny, w tym kościele

To waśnie byl pan dyrektor. Rozczulil

bylo zrobione naszymi rękami i bylo

przystąpilam do pierwszej komunii.

się wtedy, bo pracowal wcześniej w tej

dla nas bardzo cenne.

KRZYSZTOF RUMIŃSKI

Ksiądz udzielil ślubu Państwu

Później nasz kościól zostal zamknięty

szkole. Wyjechal później do Polski.

Nad bramą kamienicy w której

nie potajemnie?

HR: Z nauczycieli byla jeszcze pani

My bardzo czekaliśmy na

i ślub braliśmy już w katedrze.

Państwo mieszkają jest przed-

KR: Nie, normalnie udzielil nam

Świętego Mikolaja, pamiętam,

Jaworska bardzo dobrą polonistka.

Pani wspominala o tym, że po

wojenny ryngraf z wizerun-

pisalam listy, które za oknem

ślubu.

Bardzo starala się nas wprowadzić

wojnie wasze mieszkanie się

kiem Matki Boskiej.

HR: Wtedy kościól jeszcze funk-

przyklejalam dla aniolków. Czy

w świat literatury polskiej, żebyśmy

zmniejszylo.

HR. Ten ryngraf kazano nam zdjąć. Ro-

Państwo też tak robiliście?

cjonowal normalnie. W katedrze

jak najwięcej tej nauki wchlonęli,

HR. Przyszly wojska sowieckie,

KR: Tak, listy byly.

dzice zdjęli go, by nowe wladze go nie

HR: Ale Święty Mikolaj nie zawsze

po wojnie system się zmienil. Do

zniszczyly. Ten medalion w ksztalcie

wszystkich mieszkań zaczęto dosie-

tarczy ponad 50 lat leżal u nas w szufla-

mial takie możliwości, żeby coś do-

dlać. Do nas dosiedlono rodzinę, dla-

dzie czekal na dobre czasy, że może jesz-

brego nam, dzieciom, przynieść. Tak

tego zabrano nam dwa pokoje. Matka

czekiedyśwrócinaswojemiejsce.Itakie

mi w pamięci utkwilo, że dostaliśmy

nie oponowala, bala się coś mówić, bo

nadeszly czasy, że mogliśmy go odno-

raz po takim dużym rogalu, nie takie

to byly bardzo ciężkie czasy. To do-

wić i umieścić na wlaściwym miejscu.

maleńki, ale taki duży z marmoladą.

siedlone malżeństwo oboje byli par-

I znów widnieje na naszym domu. Dużo

To byl prezent od Świętego Mikolaja.

tyjni, pracowali na kolei na wysokich

ludzi przechodząc obok ogląda, robią

Wtedy czasy naprawdę byly ciężkie

stanowiskach. Byly to czasy kiedy za

zdjęcia, bo nie na wszystkich domach

i Święty Mikolaj byl bardzo biedny

nic ludzi wywożono, więc staraliśmy

taki ryngraf jest. Jest to naszą chlubą.

i musial podarować nam to co bylo

żyć bardzo cicho, matka nas wycho-

dostępne.

Państwa rodzina nie zdecydo-

wywala tylko w jednym pokoju. Nie

wala się wyjechać w czasie re-

Panie Krzysztofie, wspomina-

mieliśmy ani kuchni, ani lazienki.

patriacji? Zostala we Lwowie.

liśmy, że Pan uczyl się w szkole

Musieliśmy sobie to zorganizować

KR: Kiedy mialem iść do wojska,do

nr 10 im. św. Marii Magdaleny,

piętro niżej, w suterenie. Tam mieli-

że chodzil na msze św. A w 1962

śmy prowizoryczną kuchnię.

poboru, zawolano mnie i zapytano