20

nr 19 (455) 18­31.10.2024

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Dni Dziedzictwa Europejskiego we Lwowie (cz. 2)

Tegoroczne Dni Dziedzictwa

zadowoleniem użyty i zapotrze-

europejskiego we Lwowie ­ to

bowany... powszechnie dla ra-

ponad sto imprez, spotkań,

towania zdrowia ludzkiego slu-

wycieczek, odczytów,

żącym, aż nadto z niezawodnej

wystaw artystycznych,

dobroci znanym i praktycznie

prezentacji nowych wydań.

doświadczonym. Który to Bal-

I wszystko w ciągu tylko

sam w przyzwoitej ilości użyty,

trzech dni. Trudno bylo

wszelkie cierpienia z reumaty-

wybrać najbardziej ciekawe,

zmu pochodzące zupelnie wy-

najbardziej oryginalne,

niszcza. Oslabione części ciala

najbardziej unikatowe.

skutecznie wzmacnia. Srogie

Niemożliwie też bylo

bole zębów uspokaja. Cuchnię-

PIECZĘĆ FIRMY FELIKSA

zdążyć na wszystkie, nawet

cie nieprzyjemne z ust odda-

MIZERSKIEGO

wcześniej zaplanowane.

la. Rany świeże i zastarzale goi.

Dlatego zwracam uwagę

Orla Bialego i innych Kawaler, do

Fluxje z zaniedbania pochodzące

w tym artykule tylko na

Panów Bergonzoni i Lafontaina,

uśmierza. Szum zwykle przy tej

kilka, które mnie specjalnie

Inspektorów Generalnych Zdro-

slabości w uszach doświadcza-

zainteresowaly.

wia. Odebrawszy od W. Panów

ny rozpędza. Dziąsla niezdrowe

doniesienie o dziwnych przy-

leczy, od szkorbutu broni i inne

miotach Balsamu Chińskiego,

niezliczone dla poratowania

TEKST I ZDJĘCIA

którego mocą wszelkiego rodzaju

zdrowia cierpiącym dobroczyn-

JURIJ SMIRNOW

P

rany, mające dotąd za niewygo-

ne przynosi skutki, wielu takimi

ierwsza z nich ­ to wyklad

jone, roku przeszlego i teraz bie-

doświadczeniami sprawdzone,

pracowników lwowskiego

żącego, w szpitalach glównych,

poświadczone i uwiecznione".

Muzeum Historycznego

szczególnie w szpitalu lubelskim,

W latach 20. XIX wieku

Ulany Żywylak i Miroslawa Po-

szczęśliwie i gruntownie zosta-

w krajach europejskich, rów-

bereżnego na temat zapomnia-

ly wyleczone, i że JPan Vetorini,

nież we Lwowie szalala epi-

nego lwowskiego specyfiku

wspomnianego Balsamu wlaści-

demia cholery, która zabrala

tzw. ,,Balsamu Vetorini" i jego

ciel, znaczną jego ilość w czasie

dziesiątki tysięcy ofiar. Me-

tajemniczego wynalazcy lwow-

wojny wspaniale poświęcil na

dycyna europejska nie mogla

skiego kupca Pawla Vetoriniego.

ratunek obrońców Ojczyzny, po-

znaleźć środka skutecznego na

Ten balsam lwowski podbil caly

stanowilem i zalecam W Panom,

zwalczanie tej groźnej zara-

PORTRET PAWLA VETORINIEGO

świat, przez caly XIX wiek byl

ażeby Balsam Chiński do wszel-

zy. I oto czytamy już w rekla-

szeroko znany i ceniony nie tyl-

kich ran i zajątrzeń ciala, do ja-

mie ,,Dziennika Lwowskiego",

ko we Lwowie, nie tylko w Ga-

balsamem. Można przypuścić,

prawdziwego chińskiego balsa-

kichkolwiek wedle ich doświad-

że wlaśnie lwowski ,,Balsam

licji czy Austro-Węgrzech, ale

że Pawel Vetorini byl z zawodu

mu (Vero Balsamo Chinensis)".

czenia okazal się skutecznym,

Vetorini" pomaga ,,w kurczach

w Europie, a nawet w Stambule

lekarzem, lecz są też wiadomo-

,,Gazeta Warszawska" w grud-

byl w szpitalach wojskowych

żolądka najgwaltowniejszych,

(Turcja), czy też w Nowym Jorku

ści, że należal do korporacji ku-

niu 1810 roku pisala, że w 1809

używany, a JPanu Vetoriniemu,

w objawach coleryny, a nawet

i Waszyngtonie (Stany Zjedno-

pieckiej. Marcin Jabloński wy-

roku Pawel Vetorini dostarczyl

za jego ludzkość oświadczone

cholery i wszelkich gwaltow-

czone Ameryki).

konal portret w 1832 roku. Pan

znaczną partię swego balsamu ze

bylo glośno moje podziękowanie,

nych zwolnieniach i wymio-

Ulana Żywylak trafila na ślad

Vetorini przedstawiony na tym

Lwowa do szpitala wojskowego

wdzięczność wojskowych, któ-

tach z najlepszym skutkiem

Pawla Vetoriniego, wynalaz-

portrecie w galowym mundu-

w Lublinie dla gojenia ran żol-

rych Balsamem swoim do zdro-

używa się".

cy ,,Balsamu Vetorini", prowa-

rze ,,Bractwa Kurkowego" ja-

nierzy wojsk księcia Józefa Po-

wia przywrócil".

We Lwowie ,,Balsam Veto-

dząc badania XIX-wiecznych

sno-zielonego koloru, ze zloty-

niatowskiego. Balsam też zostal

Po tak wspanialym podzię-

rini" sprzedawano w aptekach

portretów znanych lwowian

mi guzikami, również zlotymi

zbadany przez specjalnie powo-

kowaniu samego Księcia Jó-

i innych handlach. W rekla-

pędzla artysty malarza Marci-

epoletami. Podpis z tylnej strony

laną komisję lekarzy wojsko-

zefa Poniatowskiego ,,Balsam

mie tegoż ,,Kuriera Warszaw-

na Jablońskiego (1801­1876) ze

obrazu jednoznacznie poświad-

wych Księstwa Warszawskiego,

Vetorini" nabyl popularności

skiego" znajdujemy lwowskie

zbiorów Muzeum Historycz-

cza, że jest to ,,Obywatel lwowski

między innym inspektora Ber-

w calym Księstwie Warszaw-

lokalizacje, w których moż-

nego. Wśród nich uwagę Ulany

Weturini wynalazca balsamu

gonzoniego i lekarza Lafontaina

skim, również w innych kra-

na bylo ów balsam nabyć. Tak

Żywylak zwrócil portret bliżej

Weturiniego".

i dostal pozytywne rekomenda-

jach europejskich. Wedlug sa-

zwane ,,glówne sklady" swego

nie znanego Pawla Vetorinie-

Informacje  o  niezwykle

cje. Dobre wyniki osiągnięto też

mego Vetoriniego balsam można

towaru Pawel Vetorini utrzy-

go, mieszczanina lwowskie-

cennym i skutecznym balsa-

przy leczeniu żolnierzy w szpita-

bylo wykorzystać przy goje-

mywal w handlach A. Born,

go (podobno pochodzenia wlo-

mie Pawla Vetorini znajdujemy

lu lublińskim.

niu nie tylko ran, wrzodów czy

wdowy Kleina, Bochnaka, A.

skiego), w mundurze ,,Bractwa

w prasie lwowskiej, warszaw-

Skuteczność leczenia żol-

oparzeń skóry, lecz do leczenia

Bogdanowicza, J. Reissa, W.

Strzeleckiego", czyli ,,Bractwa

skiej, a nawet berlińskiej znacz-

nierzy ,,Balsamem Vetoriniego"

wielu innych chorób. W rekla-

Królikowskiego, J. Zalplachta,

Kurkowego", uprzywilejowa-

nie wcześniej. Na przyklad, już

wysoko ocenil osobiście książę

mie umieszczonej w 1825 roku

braci Lazowskich, aptece ,,Pod

nej instytucji miejskiej jeszcze

w 1810 roku o nim pisal ,,Kurier

Józef Poniatowski, zwierzchnik

w ,,Kurierze Warszawskim" Ve-

Jeleniem". ,,Pojedyncze sklady

z proweniencją średniowieczną.

Warszawski", a w 1811 roku ber-

Księstwa Warszawskiego i wy-

torini twierdzi, że jest on jedy-

balsamu znajdowaly się w apte-

Daleko nie każdy mieszczanin

lińskie czasopismo aptekarskie

dal odpowiednie rozporządze-

nym posiadaczem ,,slawnego od

ce Ehrenberga, aptece ,,Pod Wę-

lwowski mógl liczyć na przy-

,,Asklapieion". Ostatnie podaje

nie do Inspektorów Generalnych

wielu lat, a nader skutecznego

gierską koroną", aptece Teodo-

należność do Bractwa, gdzie

popularną reklamową legendę,

Zdrowia, w którym m.in. czy-

i w wielu krajach nieprzerwa-

ra Torosiewicza ,,Pod cesarzem

wśród czlonków honorowych

że w nieznanych bliżej okolicz-

tamy: ,,Józef Książę Poniatow-

nie doświadczonego Balsamu,

Rzymskim", aptece ,,Pod Zlotym

znajdujemy w ciągu wieków

nościach Pawel Vetorini spo-

ski, General Dywizji, Naczelny

przez Ces. Królewskie Austriac-

Sloniem" i u doktora Zaryckie-

jego istnienia nazwiska kilku

tkal prawdziwego chińskiego

Dowódca Wojsk Polskich Księ-

ko Lwowskie, Ces. Królewskie

go w aptece ,,Pod Zlotym Lwem".

królów polskich. Czymś jed-

lekarza (czy kogoś takiego moż-

stwa Warszawskiego, Wielkie-

Rosyjskie, Wolyńskie Colle-

Otóż z dziewięciu aptek lwow-

nak zaslużyl ten obcokrajowiec

na bylo spotkać w owych cza-

go Krzyża Legionu Honorowego,

gium Medyczne, tudzież Inspek-

skich, co najmniej w sześciu

na takie wyróżnienie, może

sach we Lwowie?), który prze-

Wielkiego Krzyża Wojskowe-

cję Jeneralną Glównych La-

można bylo nabyć już wtedy

wlaśnie swoim tajemniczym

kazal jemu sekretną ,,receptę

go Polskiego, Neapolitańskiego,

zaretów przyjęty ,z zupelnym

slynny ,,Balsam Vetoriniego".

Czy to październik

Jak zla wróżka zaklęciem pozbyla

Karmazynów, czerwonych rubinów.

Snują się chmury po niebie uśpionym,

Plyną chmury z wiatrem w zawody,

Ostatni szronem ścięty liść opadl,

Wiatr w oszalalym pędzie zdumiony

Melancholii skladają holdy

Pyta: październik mamy czy listopad?

Drzewa drżące, skulone od chlodu,

Różańcowe szeptają modly.

Cisną się ludzkie napiętrzone żale,

Modlitwa

Smutki w kryjówkach serc nagromadzone,

Odziane tęsknot nastrojowym szalem,

Królowo Polski, Hetmanko droga,

Skarżą się kroplom deszczu, zawiedzione.

Zgasly wszystkie blaski przyrody,

Tyś Matką naszą i Matką Boga.

A tęsknota za slońcem przygniata.

Dziś przybiegamy do Twych oltarzy,

Do szpiku kości mokry chlód przenika,

Jak brakuje zlocistej urody

Bo lęk o Polskę trwoży nas i parzy.

I paździerzy babiego lata.

Uchroń od zlego nam Kraj, nasza Pani.

Wiatr w oczy wieje oszolomiony.

Gdzież są sloneczne dni października,

Z pokorą prośbę do Ciebie wznosim,

Babiego lata wstęgą zlocone?

Szara jesień lasy uśpila,

Od zlego Polskę ustrzeż nam, prosim.

***

Zdjęla szaty slonecznych bursztynów,

STANISLAWA NOWOSAD