22

nr 19 (455) 18­31.10.2024

XVII Spotkania Polsko-Ukraińskie w Jaremczu

www.kuriergalicyjski.com

Jaremczańskie online-spotkanie z prezydentem RP (1995­2005)

Aleksandrem Kwaśniewskim

,,25 lat w NATO, 20 lat

aniżeli w NATO. Natomiast sam proces jest

w UE: doświadczenia Polski,

dużo bardziej skomplikowany. Dlatego że

lekcje dla Ukrainy" ­ pod

on dotyczy bardzo wielu dziedzin, gdzie

takim haslem w dniach

należy przystosować swój kraj, tak bylo

19­22 września w karpackim

zresztą z Polską, do zasad, do standardów

miasteczku Jaremcze odbyly

obowiązujących w UE. To wymaga czasu.

się XVII Spotkania Polsko-

Wiem, bo jestem tego świadkiem, Ukraina

Ukraińskie. Zorganizowano

dokonala w wielu dziedzinach istotnego

tam też online-spotkanie

postępu, nawet w tych czasach Janukowi-

z Prezydentem RP (1995-

cza, gdzie zmieniono dużo rzeczy aby być

2005) Aleksandrem

bardziej kompatybilnym z UE. To nie jest

Kwaśniewskim pod tytulem:

rozpoczęcie tej procedury, stąd gdyby prze-

,,Ukraina-Polska-Europa"

widywać moment wejścia Ukrainy do UE, to

wobec wyzwań przyszlości".

nie można mówić, że to jest początek drogi,

Rozmowę z polskim

więc nie potrzebujecie tak jak Polska 13 lat.

politykiem poprowadzili

Nieprawda. Ukraina potrzebuje dużo mniej,

prof. Ihor Cependa,

ale tego czasu potrzebuje. Ten czas jest dzi-

rektor Przykarpackiego

siaj trudny do pozyskania, bo trwa wojna.

Uniwersytetu Narodowego

Wiele rzeczy jest po prostu nienormalnych.

im. Wasyla Stefanyka

Ale trzeba się liczyć z tym czasem.

i Jan Malicki, dyrektor

I druga rzecz, o której chcę powiedzieć.

Studium Europy Wschodniej

prawdziwy. On nie byl tylko gestem. I za-

Wejście do UE, tak jak wejście Polski swe-

obowiązuje do dzisiaj. Mówię do ukraiń-

Polski, więc ten historyczny splot losów,

Uniwersytetu Warszawskiego.

miast tej szansy, czyli przyspieszenia dzialań

go czasu, tworzy pola napięcia między

skich przyjaciól, że stabilność konstytucji

ale też tego przeznaczenia historycznego

na rzecz procesu integracyjnego z UE, Ukra-

różnymi krajami, ponieważ są sprzeczne

jest też warunkiem sukcesu. Dla bezpie-

byl bardzo silny i bardzo silnie odczuwany

ina zajęla się wojną na górze, walką między

interesy. I trzeba też sobie zdawać sprawę

­ Myślę, że Polska i Ukraina i nasze

czeństwa uznaliśmy, że {Polska nie może

od samego początku.

prezydentem a panią premier Julią Tymoszen-

z tego, że między Polską a Ukrainą na dro-

relacje wzajemne potrzebują tego typu

tkwić w szarej strefie, co bylo nam sugero-

Staraliśmy się wspierać

ko. Byla to jedna z tych okazji, które w histo-

dze do UE będą istotne sprzeczne interesy

spotkań więcej i więcej ­ powiedzial na

wane, i dlatego podjęliśmy starania o obec-

to wszystko co slużylo

rii zdarzają się rzadko, a zmarnowane kosztu-

dotyczące choćby rolnictwa, dotyczące

początku swego wystąpienia Aleksander

ność w NATO, uwieńczone przyjęciem do

aspiracjom europejskim

ją bardzo drogo.

transportu, dotyczące rynku pracy. I nie

Kwaśniewski. - Odczuwam często niedo-

NATO w 1999 roku. Wtedy już wiedzieliśmy,

Ukrainy, choć przyznaję,

Mialem również okazję jako specjalny

mówię o tym po to by zapowiadać jakiś

statek dialogu, szczerego dialogu, który

że jest to wydarzenie historyczne. Polska

wyslannik ze strony Parlamentu Europej-

wielki konflikt polsko-ukraiński, ale po to

jest powodem narastania nieporozumień

w NATO ma gwarancje bezpieczeństwa ja-

że przeżywaliśmy tutaj

skiego dzialać na rzecz podpisania umowy

żeby ludzie, którzy odpowiadają za poli-

czy napięć. Środowiska akademickie, śro-

kich dotąd nie miala. A w kontekście rosyj-

wzloty i upadki. Nawiążę

stowarzyszeniowej za czasów prezydenta

tykę zdawali sobie z tego sprawę i umieli

dowiska intelektualne, dyplomaci to są lu-

skiej agresji na Ukrainę widać jak bardzo to

do pomarańczowej

Janukowycza. Tam przecież najbardziej

już dzisiaj stworzyć zespoly ekspertów

dzie, którzy raczej w spokoju ­ a Jaremcze

dzisiaj jest zupelnie zasadnicze dla naszego

rewolucji, bo to

gorącą kwestią, która nie pozwalala na do-

i szukać rozwiązań. Nie tylko między

jest takim miejscem, które sprzyja takiej

istnienia, dla naszej przyszlości.

wydaje się najbardziej

prowadzenie do podpisania, byli więźniowie

Polską a Ukrainą, ale i między Ukrainą

refleksji ­ powinno budować przynajmniej

Rozwój spoleczny, rozwój gospo-

spektakularnym

polityczni. Wraz z Patem Kocksem, bylym

a Unią Europejską. Ukraina wchodząc do

atmosferę dialogu. Nie uważam, że we

darczy związaliśmy z Unią Europejską

momentem tej szansy,

przewodniczącym PE, przez dwa lata uwal-

UE wchodzi z niezwykle dużym i silnym

wszystkich sprawach jest sposób żeby się

i podjęliśmy bardzo dlugie starania ­ prze-

która byla uzyskana.

nialiśmy więźniów, niektórych skutecznie,

rolnictwem, które będzie zmienialo sytu-

zgodzić, ale żeby rozmawiać o tym, żeby

mawiam tu do świadomości naszych ukra-

Wobec tego konfliktu

innych mniej skutecznie, ale chcieliśmy tę

ację w polityce rolnej Unii. To jest oczywi-

umieć promować wlasne uwagi, a jedno-

ińskich przyjaciól ­ zaczęliśmy te starania

Leonid Kuczma, ale

barierę zdjąć. Kiedy ta bariera wlaściwie

ste. Tego nie trzeba się bać, oczywiście nie

cześnie sluchać tej drugiej strony ­ to jest

w 1991 roku, podpisując pierwszą umowę

także wspierany przez

zostala zdjęta i nie byla przeszkodą do pod-

wszyscy będą zadowoleni, ale tu trzeba

bardzo ważna wartość, uważam że bardzo

stowarzyszeniową z UE. A czlonkowstwo

środowisko opozycyjne

pisania umowy stowarzyszeniowej, Januko-

znaleźć sensowne rozwiązanie.

zaniedbana w relacjach polsko-ukraiń-

uzyskaliśmy w 2004 roku, czyli po 13 la-

poprosil mnie żebym

wycz pod brutalną presją Putina tego w Wil-

Polska może dzisiaj pomóc Ukrainie

skich przez ostatnie niestety wiele lat.

tach naprawdę wielkich wysilków, mo-

pomógl w znalezieniu

nie nie zrobil. I to byla przyczyna kolejnego

nie tylko wspierając politycznie tę drogę

Ten rok jest rokiem wydarzeń wielkich.

mentami wymagających nadzwyczajnej

rozwiązania i wtedy

majdanu, gdzie spoleczeństwo ukraińskie

do Unii, ale też pokazując z wlasnych do-

W Polsce obchodzimy 25-lecie wejścia do

cierpliwości. Ale osiągnęliśmy to.

stworzylem europejską

­ moim zdaniem calkowicie zrozumiale i nie

świadczeń jak przez niektóre rafy przeply-

NATO, 20-lecie wejścia do UE. Pan prof.

Oczywiście, rzeczywistość okazala

misję negocjacyjną,

nąć, jak pokonać trudności, które niewąt-

byla to dla mnie niespodzianka ­ domagalo

Malicki przypomnial, ż już 20 lat mija od

się nie taka prosta, wiele rzeczy udalo się

mediacyjną, w sklad

pliwie będą mialy miejsce.

się traktowania siebie poważnie, chcialo

pomarańczowej rewolucji, tego zrywu de-

nam lepiej lub gorzej, ale wydaje się że te

której wszedl, nazwijmy

I ostatnia uwaga. Jest wiele spraw hi-

proeuropejskiego kursu.

mokratycznego na Ukrainie. Czas biegnie

trzy cele strategiczne, które sobie posta-

storycznych, które znamy, o których się

To wszystko historia. Oczywiście,

szybko, ale mówiąc o przyszlości chcial-

wiliśmy, one raz że zostaly osiągnięte,

to umownie minister

mówi, które z różnym natężeniem w róż-

można się zastanawiać co należalo zrobić

bym powiedzieć, że należę do tego poko-

a dwa ­ że ukazują swoją silę także w tej

spraw zagranicznych

nych momentach wracają. Myślę, że jest

lepiej. Wiele rzeczy można bylo lepiej. Ale

lenia, które mialo szczęście nie tylko prze-

chwili. Ważne, że dla realizacji strategicz-

UE Javier Solana

najwyższa pora do tych historycznych

co jest dla mnie ważne, że na tym etapie

żyć, ale także wspólksztaltować ten okres

nych celów w Polsce na początku lat 90.

i Valdas Adamkus,

spraw podejść niezwykle pragmatycznie.

wsparcie Polski dla Ukrainy bylo bardzo

przelomu. Nie spodziewaliśmy się, że może

i wlaściwie do wejścia Polski do UE udalo

prezydent Litwy. Byliśmy

To co można zrobić, co nie wymaga rewo-

jasne, bylo bardzo czytelne. Jesteśmy na

stać się to tak szybko, nie spodziewaliśmy

się osiągnąć bardzo szerokie porozumienie

tymi, którzy szukali

lucyjnych zmian świadomościowych, trze-

nowym etapie. Z jednej strony wszyscy

że Polska będzie pionierem wielu wyda-

ponadpartyjne. To nie znaczy, że wszyst-

rozwiązania najpierw

ba doprowadzić do finalu. Mówię o choćby

przeżywamy tragedię spowodowaną ro-

rzeń. Przypominam, że to my zapoczątko-

kie partie z równym zaangażowaniem

w postaci okrąglego stolu,

dokończeniu ekshumacji ofiar zbrodni wo-

syjską imperialistyczną agresją na Ukra-

waliśmy dialog okrąglym stolem w 1989

wspieraly nas na tej drodze, ale generalnie

później w postaci zgody

lyńskiej, mówię o konieczności poważnej

inę, która wedlug Putina miala trwać nie

roku, także pierwszymi częściowo demo-

od lewicy do prawicy udalo się osiągnąć

na trzecią turę wyborów,

rozmowy na ten temat. Spokojnej. Jeżeli

dlużej niż tydzień, a trwa już ponad 900

kratycznymi wyborami, a później proce-

ten stan porozumienia, co dalo nam moż-

które doprowadzily do

my, ludzie umiarkowani, ludzie którzy do-

dni. I końca nie widać. Myślę, że w tej kwe-

sy poszly bardzo szybko. Koniec, rozpad

liwość dzialania. Proszę pamiętać, że od

zakończenia konfliktu, ale

brze życzą i Ukrainie, i Polsce, nie będziemy

stii nie może być żadnych wątpliwości, że

Związku Radzieckiego w 1991 r. byl jakby

roku 1989 w Polsce zmienilo się kilkana-

które przede wszystkim

ludźmi proponującymi rozwiązania, to boję

wsparcie Polski i wsparcie Zachodu nie

finalem tej zmiany geopolitycznej, która

ście rządów. Bylo dwóch prezydentów ­

daly szansę Ukraińcom

się, że te tematy trafią w ręce tych, którym

tylko slowami, nie tylko deklaracjami, ale

się dokonywala, tego wielkiego kroku ku

Lech Walęsa przede mną, ja finalizowalem

dokonania rzeczywiście

na dobrych relacjach polsko-ukraińskich

także bardzo konkretnie, czyli pomocą mi-

demokracji, który byl wtedy dla naszych

te procesy od 1995 roku do 2005. A więc

demokratycznego

nie zależy. Po obu stronach. A wtedy rze-

litarną, pomocą finansową jest niezbędne.

krajów możliwy.

ta umiejętność zbudowania szerszego kon-

niesfalszowanego wyboru.

czywiście będziemy mieli mnóstwo klopo-

Bez tego Ukraina nie może dać sobie rady.

Oczywiście na wydarzenia przelomu

sensusu, niż tylko koalicja rządząca czy

tów i będzie trudniej. Zamknąć pewnie się

Z drugiej strony, kiedy mówimy już o tych

1989­1990 można patrzeć z różnych stron.

sily rządzące są niezwykle ważne.

nie da, bo historia się dokonala. Ale trzeba

Myślę, że to temat na osobną dyskusję,

kwestiach bezpieczeństwa, nie mam żad-

Wladimir Putin mówi o największej kata-

Chce również powiedzieć, że w tych

zracjonalizować wiele rzeczy, uszanować

ale gdyby rozmawiać na temat wzrostu

nych wątpliwości, że jeżeli chcemy jako

strofie geopolitycznej XX wieku, ale to co

wydarzeniach historycznych niezwykle

świadomości narodowej ukraińskiej i tego

ofiary po obu stronach. Nie zwiększać na-

świat Zachodu, świat demokratyczny za-

on nazywa katastrofą geopolityczną bylo

istotnych dla Polski bylo uzyskanie nie-

poczucia identyfikacji, poczucia wlasnej

pięć związanych z historią. To wydaje mi

pewnić demokratycznej Ukrainie bezpie-

w istocie wyzwoleniem dla Europy Środ-

podleglości przez Ukrainę. Polska byla

się bardzo ważne. Podjęliśmy pewne kroki

tożsamości, to niewątpliwie pomarańczo-

czeństwo, to jedyną sensowną gwarancją

kowej, dla Europy Wschodniej i dla wielu

pierwszym krajem, który uznal niepod-

swego czasu z Kuczmą, podpisaliśmy de-

wa rewolucja ma jeden z najważniejszych

jest czlonkowstwo Ukrainy w NATO. Zdaję

państw, które byly częścią Związku Ra-

leglość Ukrainy i powtarzali to wszyscy

klarację o polsko-ukraińskim pojednaniu.

rozdzialów.

sobie sprawę jak trudne to jest do osią-

dzieckiego. Polska tę szansę wykorzystala.

najważniejsi politycy z Polski, ja mówilem

Chcialbym się skupić na tej części po po-

Mieliśmy nadzieję, że wszystko będzie szlo

gnięcia, zdaję sobie sprawę, że w Europie

Po 30. latach od tamtych wydarzeń można

o tym wielokrotnie w trakcie dziesiąt-

marańczowej rewolucji. Muszę powiedzieć

lepiej. Nie tracę nadziei, że jest jeszcze czas

i w świecie zdania na ten temat są podzie-

powiedzieć, że postawiliśmy wlaściwe cele

ków moich wizyt na Ukrainie, spotkań

zupelnie szczerze, że to jest okres, który

by do kwestii historycznych podejść w spo-

lone. Ale moim zdaniem Polska w tej kwe-

strategiczne, a najkrócej ­ demokracja, bez-

z moim partnerem i przyjacielem Leonidem

mnie osobiście boli. Zakończylem swoją ka-

sób wrażliwy, rozsądny, zgodny z prawdą,

stii wątpliwości mieć nie powinna. Mówię

pieczeństwo i rozwój ekonomiczny, rozwój

Kuczmą ­ polskie bezpieczeństwo, polski

dencję prezydencką w 2005 roku. ale pamię-

ale nieblokujący perspektyw na przyszlość

Polska w rozumieniu zarówno elit politycz-

spoleczny. I dla każdego z tych celów szu-

dobry byt zależy od niepodleglej Ukrainy.

tam moje spotkania z prezydentem Juszczen-

naszych obu krajów.

nych, jak i spoleczeństwa.

kaliśmy fundamentu, któryby dawal nam

Nie ma niepodleglej Polski bez niepodleglej

ką w różnych miejscach Europy i świata,

(zakończenie w kolejnym nr Kuriera)

Druga kwestia to Unia Europejska.

szansę osiągnięcia tego celu.

Ukrainy ­ tak to mówiono jeszcze w latach

także w USA i chcę powiedzieć zupelnie

I tutaj oczywiście sprawa jest może nawet

Dla demokracji tym fundamentem byla

wcześniejszych paryskiej ,,Kultury". I nie

szczerze, że ten czerwony dywan rozwijany

bardziej zaawansowana, czyli wyobrazić

nowa polska konstytucja, którą przyjęliśmy

ma również bezpiecznej niepodleglej Ukra-

ZAPISAL KONSTANTY CZAWAGA

przed Ukrainą byl naprawdę okazaly i byl

sobie Ukrainę w UE jest być może latwiej,

w 1997 roku i w gruncie rzeczy bez zmian

iny bez takiej bezpiecznej i niepodleglej

ZDJĘCIE KONSTANTY CZAWAGA