26

nr 19 (455) 18­31.10.2024

Z przedwojennej prasy

www.kuriergalicyjski.com

,,Kurier Powszechny" ­ kolejny Kurier na naszych lamach

Przeglądając lwowskie

Echa strajku w ,,Brance"

dostosowaną do nowoczesnych

czasopisma natknąlem się

Przed niedawnym czasem,

wymogów. Może ją przypi-

istniejąca od kilkudziesięciu

sać naszemu zapobiegliwemu

na jeszcze jeden ,,Kurier"

lat fabryka cukrów i czekolad

i energicznemu Wydzialowi

­ ,,Kurier Powszechny".

,,Branka", dotknięta zostala po

z prezesem Alojzym Wremlem

Bylo to pismo ukazujące

raz pierwszy strajkiem, które-

na czele, zdolali oni bowiem

się we Lwowie i Krakowie,

go echa obily się o mury calego

przelamać rozliczne trudności,

redagowane przez Jana

miasta. Przebieg strajku znany

jakie piętrzyly się ze wszech

Matyasika. Początek

jest opinji publicznej, ze wszyst-

stron i doprowadzili dzielo do

kiemi smutnymi niejednokrot-

zamierzonego celu. W uroczy-

gazety w wersji lwowskiej

nie epizodami, toteż dobrze się

stości wczorajszej wzięly udzial

byl lwowski, dalsza część

stalo, że dyrekcja ,,Branki" dnia

liczne drużyny sokole ze Lwowa

­ krakowska. W Krakowie

jednego zaprosila przedstawi-

i z gniazd okolicznych. Przybyly

bylo na odwrót.

cieli prasy na konferencję, by

drużyny ze wszystkich gniazd

przedstawić tlo, przebieg straj-

lwowskich z prez. Dr. Borowcem

ku i dalszy program fabryczny.

i Smolnickim na czele, liczne

OPRACOWAL

WYCIECZKA UCZNIÓW PRZED WEJŚCIEM DO FABRYKI ,,BRANKA"

Z tego rodzaju bezpośrednie-

drużyny ze sztandarami z Prze-

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

go informowania prasy o zaj-

i oszczędnymi, dorobili się ma-

myśla, Gródka, Żólkwi i innych.

strażnikami owej idei i niejed-

Uroczystość Sokola

ściach, zjawiskach i wypadkach

jątków i wielu z nich, ulokowaw-

nokrotnie dzierżyli bardzo za-

w Winnikach

powinny wziąć przyklad i inne

szy swą gotówkę w nieruchomo-

szczytne i wysokie stanowiska,

Autor, podpisujący się jako

instytucje, by się w przyszlości

Zalożone  przed  30  laty

ściach, pozostalo wlaścicielami

wykazując duży patrjotyzm.

,,Ido" opisuje nielatwe życie Or-

gniazdo sokole w Winnikach

uchronić przed napastliwością

dużych posiadlości do dnia dzi-

mian w Kutach

I jak te czyny poszly w za-

niesprawdzonych wieści.

obchodzilo w dniu wczoraj-

siejszego. Mniej roztropni ­ pro-

pomnienie, tak też i dzieje Or-

Ormianie w Kutach

Dyr. fabryki p. dyr. Brand-

szym podnioslą uroczystość

wadząc handel świń dalej, pono-

mian w Kutach znikną może

statter jest najmocniej przekona-

poświęcenia przebudowanego

Od 200 lat prawie osiedlali się

sili niejednokrotnie duże straty,

bez śladu, chyba, że za wieki

ny, że strajk mial podloże komu-

wlasnego gmachu. Ponieważ

w Kutach Ormianie, zakladając

mając jednak zapewniony kre-

ktoś z ciekawych wyciągnie

nistyczne, a przekonania swoje

budynek nie odpowiadal już

tu osadę handlową. Jako naród

dyt, dźwigali się szybko.

kroniki kuckie, by je przegląd-

poparl calym szeregiem zjawisk,

potrzebom chwili, przeto ener-

kupiecki, wybrali Kuty dlatego,

Wojna polożyla kres wszyst-

nąć. A jednak te resztki Ormian

wywolanych przez osoby, któ-

giczny Wydzial Towarzystwa,

że miasto to odpowiadalo swem

kiemu. W tym też czasie i Or-

zaslugują na upamiętnienie.

rych nazwiska zostaly publicz-

pomimo trudnej obecnej sytu-

polożeniem geograficznem ich

mianie stracili wszystko. Za-

Trudno wyliczyć wszystkich.

nie podane do wiadomości. Jeśli

acji finansowej, podjąl się po-

wszelkim wymogom i przypo-

skoczeni wojną poza granicami

Jednym z najbardziej zaslużo-

ważnego zadania, które w dniu

minalo im dawną ojczyznę. Stąd

jest faktem, że w fabryce ,,Bran-

swego państwa, byli ­ jako ob-

nych obywateli miasta byl śp.

wczorajszym uwieńczyl uro-

ka", zatrudniającej ponad 350 ro-

najlatwiej im bylo zapuszczać

copoddani  ­  szykanowani

Grzegorz Jakubowicz, dlugolet-

czystym aktem poświęcenia.

botników, a ponad 90 osób per-

się w gląb gór i korzystać z po-

przez Rosję i aby utrzymać się

ni burmistrz i prawdziwy ojciec

Duża sala zostala podwyż-

sonelu biurowego i technicznego

lonin, na których wypasali by-

na swoich miejscach, drogo się

miasta. Dzięki jego niestrudzo-

szona, dobudowano do niej sce-

dlo, owce i kozy -- co stanowilo

w fabryce i ponad 50 zastępców

oplacali w urzędach rosyjskim

nej pracy Kuty przybraly cha-

nę i sale boczne, zaopatrzono

ich glówne zatrudnienie i źródlo

w różnych punktach Polski, do-

systemem ,,lapówek". Po powro-

rakter i wygląd miast kultural-

je w przyrządy gimnastyczne

dochodu. Jesienią spędzano by-

szlo do tego, że przez kilka dni

cie z końcem wojny do swoich

nych; ,,w dowód wdzięczności"

i stworzono w ten sposób pierw-

dlo do miast i tu sprzedawano,

w sposób bezkrytyczny rzą-

domostw i po dewaluacji mar-

rada gminna nie uznala za sto-

szorzędnej wartości ośrodek dla

natomiast kozy i owce, tysiąca-

dzil samowladnie okupowaw-

ki ­ nie mieli już za co wziąć

sowne uczcić prac i zaslug Ja-

prac sokolich z jednej, a dla to-

mi sztuk rżnięto u siebie w domu

szy hale, podwórza i ubikacje

się do handlu. Rząd polski nie

kubowicza przez np. nazwanie

warzystw miejscowych z dru-

i z mięsa robiono slawną po

fabryczne jakiś samozwańczy

docenial ich zdolności kupiec-

jednej z ulic jego nazwiskiem.

giej strony. Zaslugę w tem ma

dzień dzisiejszy ,,kozinę i salami

komitet robotniczy, to zjawisko

kich, nie przyszedl im z pomocą

Drugą wybitną postacią i że się

ks. Piotr Kuprowski, a podniosle

ormiańskie", natomiast z tlusz-

to nie może przejść mimo uwagi

finansową, ­ nic też dziwnego,

tak wyrażę ,,duszą miasta" jest

kazanie wyglosil ks. kan. Antoni

czu świece, tzw. ,,lojówki". Skórę

spoleczeństwa. A jeśli jest fak-

że ci dawniejsi ,,kabzanie" zo-

ks. Dziekan Samuel Maslugie-

Saczyński.

tem, że w sklad komitetu strajko-

wyprawiano w tzw. ,,tabachar-

stali ,,kapcanami" i stoją dzisiaj

wicz, organizator kilku spóldz.

Po nabożeństwie pochód ru-

niach" na safjany ­ później wy-

wego, zlożonego z 12 osób wcho-

u wrót najpotworniejszej nędzy.

spolecznik. b. senator Rzpli-

szyl do sokolni, gdzie w ogrodzie

wożono ją na sprzedaż calemi

dzila dzieciarnia od lat 16 do 22,

Cale miasto stanowiące ongi

tej. On to uczynil z Kut ,,letni-

odbyla się akademja, na której

karawanami nie tylko po Polsce,

to tego rodzaju zjawisko musialo

ich wlasność, przeszlo w ręce

sko", zapewniając w ten sposób

lecz także do Węgier. Ponieważ

bezwzględnie doprowadzić do

przemawiali: prezes Wreml, del.

żydowskie, a już i na przed-

miastu jedyne bodaj dochody.

lamp wówczas nie znano, prze-

Dzielnicy Holubowski i wice-

tych wypadków, która najczę-

mieściach tylko niektóre domy

Stracili wszystko, nie stracili

prezes Okręgu Kuźniewicz. Pro-

to popyt i zapotrzebowanie na

ściej sprowadza lekkomyślność,

stanowią wlasność ormiańską.

jednak uczuć patriotycznych,

świece bylo wielkie ­ dlatego też

pochopność i zawadjactwo ludzi

dukcje orkiestry ,,Hejnal" spo-

W Kutach pobudowano przed

które od początku swego osie-

ten przemysl dawal duże zyski,

mlodych.

tkaly się z ogólnem uznaniem.

60 laty kosztem ofiarności tut.

dlenia do ostatnich dni w sto-

W strajku starsi robotnicy

Po akademji ks. Kan. Saczyń-

a skóry safjanowe powszechnie

spoleczeństwa Czytelnię Polską,

sunku do Polski żywili. Przez

i majstrowie udzialu nie brali.

używane, przynosily Ormianom

ski dokonal poświęcenia gma-

a zalożycielem jej byl śp. Jakób

ciągly Kontakt z huculami,

Nie chcemy mnożyć argumen-

również korzyści.

chu sokolego i wyglosil pod-

Moszoro, orm. proboszcz w Ku-

wplywali na nich, wyrabiając

tów, zwlaszcza, że ojcowskie slo-

niosle, pelne glębokich myśli

Po wprowadzeniu lamp nafto-

tach. Ta polska placówka, jako

z nich zawsze lojalnych oby-

wo pod adresem mlodocianych

przemówienie, w którem na-

wych i wprowadzeniu z czasem

też Tow. gimn. ,,Sokól", od 30 lat

wateli. Ale o tem wszystkiem,

robotników, gorące, serdeczne

innych gatunków skór fabrycz-

kreślil zadania Towarzystwa na

istniejące, górowaly nad innemi,

co napisalem, jakoś się nie pa-

nastawienie ze strony dyrekcji

nych, przemysl ich począl upadać,

miejscowym terenie i wskazal

dzięki pracy tut. Ormian, dążą-

mięta. I zamiast pomóc w pra-

więcej zaważyć może, aniżeli

na zaslugi, jakie Towarzystwo

a gdy ci ludzie, z natury sprytni

cych wytrwale ku wytknięte-

cy prowadzonej w tak trudnych

rozważanie programów ekono-

i przedsiębiorczy to spostrzegli

ponosi w podlwowskich miej-

mu celowi, jakim byla idea na-

warunkach, ­ rzuca się klody

micznych i oparcie tychże o ja-

­ przerzucili się na inny handel,

scowościach dzięki swej ofiarnej

rodowa i utrzymanie polskości

pod nogi. Źle się dzieje...

kiś program partyjny ­ mamy

a owocnej pracy. Zebrane druży-

­ handel świńmi, i to za grani-

na kresach. Tak w Polsce przed-

bowiem publiczne zapewnienie

cami Austrji, bo aż w Bessarabji.

ny sokole odśpiewaly następnie

rozbiorowej -- jak za czasów za-

We lwowskich fabrykach

p. dyrektora Brandstattera, że

Handel ten bardzo poplacal, a że

swój hymn, poczem dh. Wiktor

borczych oraz w dzisiejszej Pol-

w 1934 r. nasilily się strajki.

z ojcowskiem wyrozumieniem

Ormianie są ludźmi skromnymi

Greń w serdecznych slowach

sce, byli i są Ormianie wiernymi

O jednym z takich pisano...

odniesie się do tych robotników,

podniósl zaslugi prezesa gniazda

którzy z nim nadal wspólpraco-

Wremla, którego portret odslonil.

wać będą. A wspólpraca jest po-

W końcu milutka Jadzia Pikul-

trzebna, gdyż fabryka wkracza

ska po wygloszeniu aktualnego

w dzisiejszych ciężkich czasach

wierszyka, wręczyla prezesowi

na nowe tory, zdobywając nowe

wiązankę kwiatów.

gatunki produkcji, jako też nowe

O godz. 3 odbyla się zabawa

rynki. Naszem zdaniem w mie-

ogrodowa, polączona z ćwicze-

ście Lwowie, pozbawionem pla-

niami drużyn żeńskich i mę-

cówek przemyslowych takie

skich z gniazd lwowskich. Pięk-

zjawiska, jakie mlodociani wy-

na uroczystość byla wznioslem

wolali w ,,Brance" zgola nie za-

uwieńczeniem prac miejscowe-

chęcają do montowania placó-

go gniazda, w którem ruch dzię-

wek przemyslowych i tem się

ki naczelnikowi Ludwikowi

tlumaczy coraz szerszy rozrost

Wiśniewskiemu i nacz. druży-

nędzy austriackiej we Lwowie.

ny żeńskiej Ant. Witoszyńskiej

w murach nowej sokolni silnem

Lwów szykowal się do kon-

uderzy tętnem.

sekracji kolejnej świątyni ­

Winniki z dniem wczoraj-

ostatniej wybudowanej przed

szym  otrzymaly  placówkę,

OTWARCIE MOSTU KOLEJOWEGO NA RZECE CZEREMOSZ W KUTACH, LĄCZĄCEGO POLSKĘ Z RUMUNIĄ