25

nr 20 (456) 31.10.­ 14.11.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Domowroty do Lwowa twórczości Witolda Romera

W Centrum Historii

Miejskiej we Lwowie

odbyl się pokaz

i dyskusja na temat

nowo zdigitalizowanych

w tym ośrodku prac

Witolda Romera

(1900­1967), znanego

lwowskiego uczonego

i mistrza fotografii.

Przed II wojną światową

kierowal on Instytutem

Fotografii na Politechnice

Lwowskiej i byl prezesem

Lwowskiego Towarzystwa

Fotograficznego. Nakręcal

też filmy. Dla większości

ALEKSANDER MACHANEĆ, ANDRIJ BOJAROW, BARBARA ROMER

obecnych na sali bylo

to pierwsze spotkanie

Europie, fotografowal też ar-

uporządkować to archiwum,

z twórczością Witolda

chitekturę. Również przyrodę

a później podejmiemy następne

fotografowal. Ogólnie można

kroki.

Romera.

powiedzieć, że jego zdjęciom

Czy nie bala się Pani jechać

towarzyszy pewien rytm. Jest

do Lwowa?

KONSTANTY CZAWAGA

wyczuwalny praktycznie we

­ Nie, znajomy Andrij Bo-

TEKST

wszystkich zdjęciach poza ta-

jarów zapewnil mnie, że jest tu

IHOR REWAGA

trzańskimi i poza portretami.

bezpiecznie i tak się czuję.

KONSTANTY CZAWAGA

Znalazlam boisko, na którym

Pomyslodawcą tego wyda-

ZDJĘCIA

wlaśnie nakręcil film. Znala-

rzenia, również trwającej we

­ Chyba tylko slyszalem to

zlam ulicę z filmu rodzinnego

Lwowie wystawy fotograficz-

nazwisko ­ nie ukrywal w na-

pt. ,,Kronika Rodzinna", w któ-

nej ,,Domowroty" Wlodzimie-

szej rozmowie Rościslaw Ku-

rym mój tata idzie z plecacz-

rza Puchalskiego jest lwowski

zyk, poeta, tlumacz, dyrek-

kiem do szkoly. No i oczywiście

artysta Andrij Bojarów. Po za-

tor Biblioteki Artystycznej we

kąpielisko, na którym częścio-

kończeniu spotkania w Cen-

Lwowie. ­ Może jakieś zdjęcia

wo byl kręcony film ,,Woda".

trum Historii Miejskiej powie-

też widzialem, ale nie widzia-

Skanowanie dziel Witol-

dzial w wywiadzie dla Kuriera:

lem tych filmów i tak napraw-

da Romera w Centrum Historii

­ Wspominalem dziś, że zoba-

dę nie wiedzialem, że istnieją.

w stodole, częściowo w specjal-

­Bylam we Lwowie dzie-

Miejskiej trwalo caly tydzień.

czylem najpierw negatywy Pu-

Czyli wiedzialem, że tacy ar-

nym pokoju. Zajrzalam tam, zo-

sięć lat temu. Bardzo doklad-

­ Przywiozlam tutaj kil-

chalskiego w archiwum Romera.

tyści jak Romer czy Puchalski

baczylam zdjęcia moich przod-

nie zwiedzilam miasto. Odwie-

ka filmów Witolda Romera, aby

Zwrócilem uwagę, że są w archi-

istnieli. Teraz wiem już więcej

ków i to stalo się moją pierwszą

dzilam miejsca zamieszkania

Centrum moglo się wzboga-

wum, że je wystawial i dopiero

i mogę też znaleźć więcej in-

inspiracją, gdy mocniej zabilo mi

mojej rodziny na Dlugosza 25

cić o obrazy z historii Lwowa

później się dowiedzialem, że byl

formacji ma ich temat, bo bar-

serce w tym kierunku. W tych

i Jakuba Strzemię 3. Te ulice

z mojego archiwum. Ale przy-

asystentem Romera. Tutaj po-

dzo mnie to zainteresowalo. Też

czasach trochę już przygasl

zbiegają się ze sobą i widać je

wiozlam też materialy o twór-

rządek jest odwrócony. W 2018

zajmuję się fotografią, wlaśnie

dawny blask mojego dziadka.

na filmie rodzinnym Witol-

czości mojego dziadka ­ wyja-

roku, gdy robilem w Lodzi wiel-

fotografią analogową, intere-

Przeglądalam te zdjęcia bardzo

da. Lwów bardzo dobrze zwie-

śnila Barbara Romer. ­ Chodzi

ką wystawę fotografii lwow-

suję się tym i staram się dowie-

uważnie. Nawet poświęcilam

dzilam, bardzo mi się podo-

o to, żeby przypomnieć jego na-

skiej, dowiedzialem się, gdzie

dzieć więcej na ten temat, a te-

jeden pokój, żeby rozlożyć te

ba. Jest naprawdę spokojnym

zwisko, żeby wybrzmialo tak-

jest archiwum w Niepolomicach

raz po obejrzeniu tych filmów,

wszystkie negatywy. I zobaczy-

miastem. Przepięknym. Nie

że dziś". Zeskanowaliśmy kilka

i wstąpilem do tego archiwum.

może zacznę jakieś swoje filmi-

lam na nich, po pierwsze histo-

zrujnowanym. Dobrze się tutaj

filmów Witolda Romera, m.in.

I tam już odkrylem, można po-

ki robić.

rię mojej rodziny, bo tam też są

czuję. To interesujące zwiedzać

,,Kroniką Rodzinną", ,,Miasto

wiedzieć, Puchalskiego w tym

­ Wydaje mi się to super cie-

zdjęcia starsze, niż robil Witold.

Lwów śladami Witolda i szukać

dzialu wodnego" i kilka innych

ksztalcie jak go teraz pokazuje-

kawe, niezwykle ważne, bo bez

Po drugie zobaczylam ogromną

miejsc, w których robil swoje

filmów. Na razie rodzi się pro-

my go we Lwowie. Najpierw po-

tych filmów nie da się zobaczyć

pracę wielkiego artysty, którym

filmy i zdjęcia. Aczkolwiek byl

jekt dluższej wspólpracy. Nie-

kazaliśmy go w Krakowie. Byla

pelnego obrazu dziedzictwa

byl mój dziadek. I postanowilam

on artystą, który podróżowal

które filmy nie są calością, więc

taka okazja w Międzynarodo-

lwowskiej tradycji artystycznej

dzialać w tym kierunku, aby

po calej Polsce i po calej Euro-

chcemy je po prostu zmontować,

wym Centrum Kultury i teraz

i w pelni go docenić ­ stwierdzil

przywrócić  zainteresowanie

pie, więc jego twórczość jest

aby stanowily pewną calość. Bo

wystawa przyjechala do Lwo-

ukraiński kompozytor Ostap

jego twórczością.

bardzo szeroka. Byl świetnym

jest troszeczkę balaganu w tych

wa, ale Romer byl obecny caly

Manulak. ­Mamy wyjątkowe

Barbara Romer podzielila się

portrecistą. Umial wspaniale

filmach. Zostaly one wywie-

czas. Mialem kontakt z Barbarą

możliwości. Musimy teraz zo-

też swoimi refleksjami z pobytu

uchwycić ludzi, ich charakte-

zione ze Lwowa do Krakowa,

Romer, spotkania glównie we

baczyć, jak te zdigitalizowane

we Lwowie w czasie wojny:

ry, ich piękno. Jeździl po calej

potem do Wroclawia. Trzeba

Wroclawiu, również spotkanie

materialy powracają do świa-

we Lwowie w 2018 roku. Oczy-

towego obiegu artystycznego

wiście razem robiliśmy program

Podczas II wojny światowej

towarzyszący, więc nie moglo się

Witold Romer wyemigrowal do

obejść bez wizyty pani Barbary

Anglii, gdzie zajmowal się fo-

i pokazu tych filmów. Po zeska-

tografią lotniczą w British Air

nowaniu materialu mamy wiel-

Force. Po wojnie przeprowadzil

kie plany na przyszly rok, by je

się do Wroclawia i kontynu-

zmontować. Wszystko dotyczy

owal pracę naukową na Poli-

Lwowa i przedwojennych filmów

technice. Jego archiwum zosta-

Romera.

lo odkryte blisko jedenaście lat

Oparta na metaforze ,,powro-

temu przez Barbarę Romer, jego

tów", na temacie dziś szczegól-

wnuczkę. Po raz drugi przyje-

nie wrażliwym, seria ,,Domo-

chala do Lwowa. Uczestniczyla

wroty" aktualizuje rozważania

w spotkaniu w Centrum Histo-

nad nieustannym procesem

rii Miejskiej. Również udzielila

fizycznego i materialnego po-

wywiadu dla Kuriera:

wrotu oraz prowadzi emocjo-

­Tak naprawdę to byl tro-

nalne i intelektualne reflek-

chę przypadek i instynkt, który

sje nad tym, czym jest miejsce,

mnie poprowadzil, gdy w na-

przynależność i więzi. Program

szym domu na wsi, po sprzeda-

publiczny jest częścią projek-

ży domu rodzinnego, znala-

tu ,,Homing: Returns of People,

zlam w starych skrzyniach

Places and Archive". Projekt

archiwum dziadka. Częścio-

jest realizowany we wspólpracy

wo jako wyrzucony, mieścil się

z Goethe-Institut na Ukrainie.