19

nr 21 (457) 15­28. 11.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Glos Domeyki

LWOWIACY i GALICJANIE w ARGENTYNIE

Nie od dziś wiadomo, może

Angel Rofo. Nostryfikowal uni-

się w ZSRR armii polskiej, przy

jeszcze nie wszystkim,

wersytecki dyplom lekarski 9

czym oprócz zdolnych do slużby

listopada 1968 r. w La Placie

wojskowej mężczyzn do punk-

że polskie Kresy lączą

i pracowal nadal w Szpitalu Rofo,

tów zbornych docierali rów-

z Argentyną bliskie

ale już jako kierownik Oddzialu

nież skrajnie wycieńczeni cy-

związki. Na większą skalę

Patologii oraz wykladal anato-

wile: kobiety z dziećmi, starcy,

więzy te zainicjowali

mię patologiczną. Byl renomo-

chorzy.

pod koniec XIX i na

wanym lekarzem patologiem,

To z nich rekrutuje się więk-

początku XX w. emigranci

uznanym i szanowanym przez

szość powojennej polskiej emi-

innych lekarzy. W 1983 r. wy-

gracji w Argentynie, a jednemu

z ziem Rzeczypospolitej

szla drukiem jego książka pt.

z rzeszy emigrantów pragnę

pod zaborem austro-

,,Polonia y su Mision Historica"

poświęcić w tym artykule wię-

węgierskim, w tym

(,,Polska i jej misja historycz-

cej miejsca.

z Ziemi Lwowskiej. Ich

na"), wydana przez Ediciones

Impuls do przyjrzenia się po-

kontynuatorami

del Aguila Coronada. Zmarl 18

staciom lączącym Lwów i Ar-

byli liczni emigranci

września 2012 r.

gentynę dal mi pobyt na Ukra-

LEONARD WANKE

Refleksja, która mi się na-

inie w sierpniu br., w przededniu

z okresu dwudziestolecia

suwa jest taka, że uznany,

do Argentyny w 1948 r.) legi-

wielu. Wnioski wyciągajmy

23. rocznicy ogloszenia niepod-

międzywojennego,

prestiżowy lwowski lekarz

tymującego się świadectwem

sami; prosimy także, by Czytel-

leglości i na dwa dni przed rosyj-

którzy calymi

i naukowiec, a zarazem oficer

nicy dzielili się nimi z redakcją.

skim bombardowaniem miasta.

egzaminu państwowego dla

rodzinami, sąsiedzkimi

Spośród wielu przybylych

pomocników w slużbie leśnej,

Leonard Wanke urodzil się

z doświadczeniem wojennym,

gromadami, wyruszali

ze Lwowa, ówczesnego wo-

ochronnej i technicznej wyda-

17 września 1912 r. we Lwowie.

dopiero w wieku 56 lat nostry-

skuszeni opowieściami

Ukończyl studia medyczne na

fikowal w Argentynie dyplom

nego przez Urząd Wojewódzki

jewództwa i ziem sąsiednich

o nadzialach ziemi

akademii medycznej, a uprzed-

Lwowski w 1927 r., osiadlego

Uniwersytecie Lwowskim 15

mogę wymienić Walerię Fuk-

nio przez lata byl lekarzem po-

później wraz z żoną Janiną z Pio-

czerwca 1937 r. i zostal lekarzem

sę (urodzoną w 1914 r. w Stryju

i dostatku panującym

mocniczym (sic!).

i przybylą do Argentyny w 1949

trowskich w gospodarstwie le-

patologiem. Wykladal w Zakla-

w Argentynie.

r.), absolwentkę filologii pol-

śnym w Hadyńkowicach w woj.

dzie Anatomii Patologicznej we

Jakie Wam nasuwają się re-

Lwowie. Byl więźniem lagrów

fleksje? Wiem ze slyszenia, że

tarnopolskim.

skiej na Uniwersytecie Jana

MONIKA WAWRZYŃCZAK

O

dr Wanke byl wielkim spolecz-

Poszukiwanie  informacji

sowieckich, a po uwolnieniu

Kazimierza we Lwowie, wielką

nikiem i leczyl potrzebujących

wiąże się bezpośrednio z uru-

­ lekarzem porucznikiem w 3.

spoleczniczkę; Szymona Flisa

statnim akordem tych

bez oczekiwania czegoś w za-

Szpitalu Wojskowym. Po wojnie

(urodzonego w 1896 r. i przy-

chomioną niedawno bazą da-

wędrówek stalo się przy-

znalazl się w Wielkiej Bryta-

mian. Może ktoś z Czytelników

bylego do Argentyny w 1924 r.)

nych, powstalą dzięki udostęp-

bycie sybiraków, polskich

nii, skąd wyjechal do Argenty-

jeszcze go pamięta, bo zmarl

nieniu nam przez potomków

absolwenta Państwowej Szkoly

wojskowych i rodzin polskich

w 2012 r. w wieku 100 lat?

polskich emigrantów archiwów

ny. Zgodnie z zaświadczeniem

Przemyslowej we Lwowie legi-

z Kresów II RP uwięzionych

domowych. Z nich to naprawdę

datowanym na 1 marca 1946

tymującego się świadectwem

w latach 1939­1941 w radziec-

r. w Wielkiej Brytanii uzyskal

ukończenia w 1921 r. kursu dla

dowiadujemy się, ilu przybylo

kich lagrach. Uznani w akcie la-

WIĘCEJ INFORMACJI:

następujące odznaczenia: The

palaczy i maszynistów obslu-

z polskich Kresów.

ski przez wladze ZSRR za amne-

WWW.FAMILIASPOLACAS.COM.AR/

Star War 1939­45, Africa Star

Ograniczona miejscem, obie-

gi maszyn stalych (,,uczęszczal

stionowanych, zostali zwolnieni

PAGE2.PHP?VIEW=13#GALERIA

ram więc na bohatera tego ar-

i Italy Star. W Argentynie pra-

bardzo pilnie"); Mariana So-

z obozów pracy niewolniczej

DOMEYKO@BIBLIOTECADOMEYKO.COM.AR

tykulu Leonarda Wanke, które-

cowal przez 9 lat jako pomoc-

larskiego (urodzonego w 1903

i podążyli wszelkimi możli-

MONIKAWAWRZYNCZAK@YAHOO.COM

go historia dobrze ilustruje losy

niczy lekarz patolog w Szpitalu

r. w Chorostkowie i przybylego

wymi sposobami do formującej

Historia zapomnianego cmentarza

Byl jednym z organizatorów powstania

styczniowego podczas którego mial sto-

pień ksiądz podporucznik. W 1863 r. zostal

Dzień Wszystkich Świętych

aresztowany i zeslany na Sybir do gubernii

to czas, kiedy szczególnie

tobolskiej, potem do Omska, Irkucka i Za-

pamiętamy o zmarlych. Są

bajkalskiego Kraju.

jednak groby, których już nikt

Tuż obok grobu ks. Justyna Miele-

nie odwiedza, a nawet takie

chowicza znajduje się jeszcze grób żol-

groby, które są zarośnięte

nierza wojska polskiego z 1831 i 1863

i malo kto o nich wie. Wlaśnie

roku Klemensa Bobrowskiego. Z danych

taki cmentarz, caly zarośnięty

archiwalnych dowiadujemy się, że byl to

krzewami i drzewami

wielki patriota, niestrudzony pracownik,

odnaleźliśmy dwa lata temu,

czlowiek skromny i cichy, do ostatnich

pracując przy tworzeniu

dni życia zagorzaly pszczelarz o dużej

bazy grobów powstańców

wiedzy i doświadczeniu. Wedlug innych

styczniowych. Leży on

danych, byl też bratem stryjecznym Stefa-

zaledwie 30 km od Lwowa,

na Bobrowskiego.

w miejscowości Milatyn Nowy.

Pamiętamy o bohaterach

roku zostal przeniesiony do świątyni

Tam wlaśnie znaleźliśmy groby dwóch po-

Już tradycyjnie przyjeżdżamy do Milaty-

Ze źródel internetowych dowiedzieli-

wstańców, jeden z nich nawet nie figurowal

karmelitów bosych w Milatynie Nowym.

na Nowego, aby oddać cześć pochowanym

śmy się, że w Milatynie Nowym są pocho-

w zaznaczonych w źródlach, które wcze-

Wzrastająca liczba cudów dokonanych

tam bohaterom. W tym roku czlonkowie

śniej odszukaliśmy.

za przyczyną Pana Jezusa Milatyńskiego,

wani powstańcy styczniowi, ale na miej-

Centrum Polskiej Kultury ,,Odra-Niemen-D-

spowodowala, że abp lwowski Mikolaj

scowym cmentarzu nie ujrzeliśmy żadnych

,,O mój cudowny z Milatyna Boże,

niestr" przybyli tu w okresie zaduszkowym.

Ignacy Wyżycki powolal komisję do ich

polskich grobów, żadnego śladu polskości.

niech mnie Twa laska w potrzebie wspomoże".

Ci, którzy zostali tam pochowani, za życia

Gdzie więc można ich szukać..., już byli-

zbadania. W latach 1746­1768 udokumen-

wykazali się wielkim patriotyzmem i świa-

śmy pewni, że groby te nie zachowaly się

Z historii tej miejscowości dowiaduje-

towano 80 takich przypadków. Po II woj-

domością narodową, natomiast my dziś

my się, że Milatym Nowy zostal zalożony

nie światowej obraz trafil do Krakowa, do

do naszych czasów. Miejscowi mieszkańcy,

wykazaliśmy się wielką pracą. Ścinaliśmy

kościola pw. św. Wincentego a Paulo przy

będący z nami na cmentarzu, widząc, że

w 1431 roku przez króla Stefana Batorego.

krzewy i drzewa, wysprzątaliśmy caly te-

Miejscowość ta niegdyś byla miejscem ru-

ul. Św. Filipa 19. W okresie zaborów opiekę

czegoś intensywnie szukamy, podpowie-

ren oraz uporządkowaliśmy mogily.

nad sanktuarium sprawowali początkowo

dzieli nam, że w innej stronie miasteczka

chu pielgrzymkowego. W miejscowym ko-

Wydarzenie zostalo zrealizowane

byl kiedyś stary polski cmentarz. Wyru-

ściele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego

karmelici bosi, potem jezuici, księża diece-

odnaleźliśmy na cmentarzu, który z cza-

w ramach projektu ,,Ponad Granica-

(obecnie jest to cerkiew) znajdowal się ob-

zjalni, a od 1906 r. także księża misjonarze

szyliśmy w poszukiwaniu, ale byliśmy już

mi ­ polskie wydarzenia środowisko-

sem zamienil się w niewielki las. Możli-

św. Wincentego a Paulo. Ostatni wlodarze

pewni, że nic nie znajdziemy. Tak by się

raz Pana Jezusa Milosiernego Konającego

we iż uratowalo to grób od zniszczenia

we" finansowanego przez Ministerstwo

na Krzyżu (zwanego Milatyńskim). Wiado-

w największym stopniu przyczynili się do

stalo, gdyby nie zwykla ludzka ciekawość.

i dewastacji, gdyż pozostal absolutnie

Spraw Zagranicznych Rzeczpospolitej

mo, że za sprawą dominikanina o. Józefa

restauracji świątyni.

Jadąc przez wioskę zauważyliśmy dziwny

nieuszkodzony i w stanie niemal idealnym.

Polskiej w konkursie ,,Polonia i Polacy za

las między miejscowym urzędem a szkolą.

Mocarskiego okolo 1700 roku obraz trafil

Odnaleziony powstaniec

granicą 2024 ­ wydarzenia i inicjatywy

Z danych archiwalnych dowiadujemy się

do Polski, znajdowal się w domu prywat-

Przedzierając się przez gęste zarośla drzew

polonijne".

Ostatnim przed misjonarzami pro-

niewiele. Ksiądz Justyn Mielechowicz byl

nym Krzeczowskich, późnej w Nowym Sta-

i krzaków ujrzeliśmy krzyże, więc szliśmy

boszczem w tym kościele byl ks. Justyn

to Sybirak, urodzony w roku 1835 (1839)

wciąż w gląb i przed nami ukazywalo się

wie, gdzie zostal umieszczony w miejsco-

Mielechowicz. To wlaśnie jego grób

w Lublinie, zmarl w Milatynie w roku 1923.

wej kaplicy dworskiej i już stamtąd w 1745

coraz więcej mogil z polskimi napisami.

KRYSTYNA FROLOWA-FADEJCZUK