24
nr 21 (457) 1528. 11.2024
Okruchy historii
www.kuriergalicyjski.com
Bernard Meretyn architekt galicyjski
Dziś pragnę przedstawić
W ciągu 9 lat mial otrzymać 162 tys. zlo-
Państwu Bernarda
tych polskich. Kontrakt zostal potwier-
dzony sądownie w 1756 r. Ostatni etap
Meretyna znanego
prac ostro krytykowal francuski architekt
lwowskiego XVIII-
Pierre Ricaud de Tirregaille. Obrażony Me-
wiecznego architekta.
retyn wniósl protest do aktów miejskich,
Pozostawil po sobie
w którym odrzucal niesprawiedliwą kryty-
bogaty spadek, z którego
kę i uprzedzal o rozpoczęciu postępowania
korzystamy, podziwiamy
sądowego. Epilog tej calej sprawy o maly
wlos nie doprowadzil w 1754 r. do rozerwa-
i czerpiemy estetyczne
nia kontraktu Lwa Szeptyckiego z Merety-
doznania do dziś.
nem. Prawdopodobnie wplynęlo to na jego
Polski naukowiec Jan
zdrowie.
Ostrowski uważa go,
Zmarl Meretyn we Lwowie w nocy z 3
obok Jana de Witte,
na 4 stycznia 1759 r., pozostawiwszy po so-
KOŚCIÓL WSZYSTKICH
za najwybitniejszego
bie syna Józefa i córkę Franciszkę, zamęż-
ŚWIĘTYCH W HODOWICY,
ŚWIĄTYNIA ŚW. JURA WE
z twórców dzialających
ną z Wojciechem Balickim. Wdowa Anna
ZDJĘCIE Z 2006 R.
LWOWIE, ZDJĘCIE Z 2005 R.
RATUSZ W BUCZACZU, ZDJĘCIE
Meretynowa wyszla powtórnie za mąż za
,,na Rusi" w tym
Z 2006 R.
(1750), kościól
Urbanek. Utalentowani mistrzowie nie
Wojciecha Szatkowskiego. Przez kilka lat
okresie. W ich dzielach
misjonarzy w Horodence
chcieli wstępować do cechu i podporządko-
okolo roku 1756 i dziś nosi nazwę palacu
wierzyciele wymagali od rodziny zwrotu
zauważalny jest wplyw
(1745-1760) oba
wywać się jego zasadom, a zamówień szu-
Biesiadeckich. Kolejnymi jego pracami
dlugów. Syn i zięć Meretyna zostali w 1761
austriacko-czeskiej
kali samodzielnie lub przez protekcję kogoś
byla modernizacja rezydencji Marii Zofii
r. osadzeni za dlugi w więzieniu. Mikolaj Po-
z fundacji Potockiego.
szkoly.
z magnatów. Cech występowal przeciwko
z Sieniawskich Czartoryskiej oraz prace
tocki zwracal się do magistratu lwowskie-
Najwspanialszym
takim dzialaniom samozwańców. Chociaż
przy średniowiecznej świątyni św. Jura
go o rozwiązanie ich sprawy. W inwentarzu
obiektem Meretyna
nie przynosilo to żadnych skutków, bronil
przed jej rozbiórką w 1743 r. W tym cza-
spadkowym zapisano 19 wielkich ,,obra-
PETRO HAWRYLYSZYN
stala się jednak cerkiew
jednak swoich praw i uprzywilejowanego
sie otrzymal swe pierwsze duże zamówie-
zów", 5 mniejszych, kilim, perskie obicie
św. Jura we Lwowie
Nasz bohater przybyl do Lwowa oko-
stanowiska. Meretyn zaś, w przypadku po-
nie przebudowę kościola parafialnego
i karetę. Bernard Meretyn mial też depozyt,
(1744-1761). Oprócz
lo roku 1738. Osiadl tu i rozpocząl swoją
jawienia się jakichś klopotów, zwracal się
w Nawarii. Z funduszy chorążego i sędzie-
który przechowywal w klasztorze karme-
tych trzech obiektów,
dzialalność. Pracowal wspólnie z Mar-
do swego patrona Karola Garani".
go przemyskiego Marcina Wieniawskiego
litanek trzewiczkowych. W chwili śmierci
prezentujących na
cinem Urbankiem przybylym do Lwowa
Stanislaw Loza w książce ,,Architekci
wzniósl trzynawową świątynię z baroko-
wynosil on 302 dukaty, 1679 tynfów i wiele
Ukrainie architekturę
z Zamościa. Zarówno Urbanek, jak Me-
i budowniczowie w Polsce" (1954) przytacza
wą fasadą. Następnym dzielem Meretyna
klejnotów.
retyn nigdy nie należeli do lwowskiego
takie wersje nazwiska architekta: Meretyn,
byla rozpoczęta w 1743 r. przebudowa
Budowle Meretyna wykonane są
barokową na poziomie
cechu budowniczych i z tego powodu byli
Meredyn, Meredyna, Meredinia, Meredyni,
owalnej kaplicy i przyleglej do niej części
w stylu późnego baroku i rokoko z ele-
europejskim, Meretyn
z cechowymi architektami w stalym kon-
Meretynier, Merettini, Merettinus, Merde-
klasztoru karmelitanek trzewiczkowych
mentami klasycyzmu przystosowanego
stworzyl szereg
flikcie. Kilka pozwów sądowych przeciw-
rer, Mäderer, Meretiner, Merettiner. Wedlug
we Lwowie.
do ukraińskich tradycji. Wzorcem ewolucji
skromniejszych
ko obu architektom wymienia ich budow-
Tadeusza Mańkowskiego Bernard Meretyn
Kolejnym glównym pracodawcą
stylu mistrza jest kościól w Horodence,
obiektów architektury
le, stawiane bez stosownych zezwoleń
byl z pochodzenia Niemcem. Podobnego zda-
i patronem mistrza byl magnat i mece-
przy którego budowie architekt zastoso-
sakralnej, na których
cechowych i często zabierające cechom
nia byl lwowski badacz Wolodymyr Wójcik.
nas Mikolaj Bazyli Potocki herbu Pilawa
wal szereg rozwiązań wykorzystanych
wyraźnie odcisnąl się
pracę już po rozpoczęciu budowy. Broniąc
Analizując wszystkie warianty jego nazwi-
(1707/17081782), który prowadzil znacz-
później w swoim glównym dziele cerkwi
styl mistrza.
swoich dzialań Meretyn często korzystal
ska, spotykane w księgach miejskich, Mań-
ne prace budowlane w swoich majątkach.
metropolitalnej św. Jura we Lwowie.
z pomocy wplywowych patronów czy
kowski odnalazl takie: Meretynier Bernat
Wielką rolę w dzielach Meretyna odgry-
Szereg świątyń po śmierci Merety-
pracodawców. Materialy tych pozwów
architectus, Meretync, Meredyn, Merettyn,
wala rzeźba. Stąd do prac dla Potockiego
Dokumentalnie są potwierdzone: prze-
na powstal wedlug jego wcześniejszych
pozwalaną nam dziś powiązać niektóre
Mirydyn, Mertynier, Merderer, Bernadt ar-
wlączono wybitnego rzeźbiarza okresu
budowa kościola w Nawarii kolo Lwowa
planów.
budowle z jego imieniem. Pomimo konflik-
chitecto, Bernat, Bennard, Merettini, Mere-
rokoko Jana Jerzego Pinsla. O wspanialych
(17401748) i budowa fundamentów ko-
Na podstawie:
tów z lwowskim cechem budowlanym Me-
tyn. Pomimo, że w materialach źródlowych
relacjach między artystami świadczy fakt,
ściola w Hodowicy kolo Nawarii (1758);
Вуйцик В. Бернард Меретин
retyn często powolywal do swoich prac
i literaturze przyjęla się ostatnia, spolszczo-
że pierwszemu z dwóch swoich synów,
oprócz tego kościoly w Brzezdowcach
видатний архітектор епохи піз-
poza miastem zrzeszonych budowlańców.
na wersja, Wójcik uważal, że prawdziwe na-
urodzonemu w 1752 r., Pinsel nadal imię
(1771 r., replika hodowickiego), Lopatynie
нього бароко https://www.ji.lviv.ua/
Na przyklad, przy budowie kościola w Ho-
zwisko architekta brzmialo Merettiner. Tym
Bernard na cześć ojca chrzestnego Ber-
(1772), Kolomyi (1775), Busku (1780). Te
rodence praktykowal u niego Piotr Pole-
nazwiskiem architekt podpisywal się wiele
narda Meretyna.
ostatnie obiekty zostaly wprawdzie wy-
n72texts/Vujcyk_Bernard_Meretyn.htm
Маньковський Т. Бернард
jowski, przyszly znany architekt.
razy. Porównując również świadczenia mu
Wolodymyr Wójcik podkreśla: ,,Dla-
budowane już po śmierci mistrza, mają
Меретин, львівський архітектор
Tadeusz Mańkowski podkreśla: ,,Tym-
wspólczesnych, którzy nazywali go Niem-
tego większość fundowanych przez Po-
jednak podobny ksztalt i powstaly we-
XVIII ст. https://www.ji.lviv.ua/n72texts/
czasem Meretyn nie należy do cechu mula-
cem, Wójcik dochodzi do wniosku, że bylo to
tockiego budowli wystawil wlaśnie ten
dlug jednego planu".
rzy, dlatego mistrzowie cechowi wysuwają
rzeczywiste pochodzenie Meretyna.
architekt.
Zachowala się informacja, że w 1742
Bernard_Meretin.htm
przeciwko niemu oskarżenia do rady miej-
Początkowo protektorem Merety-
r. w czasie przebudowy kaplicy architekt
Krasny P., Ostrowski J. K. Kościól para-
Najwybitniejszym
skiej, twierdząc, że ten ,,murator exoticus"
na byl radca miejski, doktor medycyny
mieszkal przy klasztorze karmelitanek
fialny p.w. Niepokalanego Poczęcia Najśw.
(wedlug chronologii)
zabiera pracę cechowym i nie placi skladek
Karol Garani, czyj palac i kamienicę we
trzewiczkowych, zaś w 1757 r. zamieszkal
Panny Maryi i dawny klasztor Misjona-
do ich funduszu. Mamy tu podobną sytu-
Lwowie architekt przebudowal. Polożony
w kamienicy p. Gąsiorowskiej (nr 9 przy ul.
rzy w Horodence // Kościoly i klasztory
byl ratusz w Buczaczu
acje, w której wcześniej znalazl się Marcin
poza bramą Halicką zostal przebudowany
Teatralnej).
rzymskokatolickie dawnego województwa
W 1746 r., po śmierci fundatora cerkwi
ruskiego. Kraków: Antykwa, drukarnia
św. Jura metropolity Atanazego Szeptyc-
,,Skleniarz", 2009. T. 18. S. 95. Janusz Kę-
kiego, który przekazal na budowę 116 800
blowski: Dzieje sztuki polskiej. Warszawa:
zlotych polskich, nastąpila kilkuletnia
Wydawnictwo Arkady, 1987, s. 151.
przerwa. Dopiero po nominacji Lwa Szep-
Ostrowski Jan K. Jan Jerzy Pinsel za-
miast biografii [Архівовано 6 червня
tyckiego odnowiono w 1750 r. kontrakt
2021 у Wayback Machine.] // Sztuka Kre-
z Meretynem na kontynuację prac. W 1754
r. podpisano nowy kontrakt na zakończenie
sów Wschodnich: materialy sesji naukowej.
1996. № 2. S. 370.
prac przy ,,fabryce" cerkwi metropolitalnej.
KOŚCIÓL W WINNIKACH, ZDJĘCIE Z 2015 R.
KOŚCIÓL W NAWARII, ZDJĘCIE Z 2010 R.
