29

nr 21 (457) 15­28. 11.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

,,Cmentarz Orląt": pojednanie

pomimo podzielonej pamięci

drewnianymi oslonami. Nie-

Jeśli mówimy

którzy politycy i wladze obwo-

o stosunkach polsko-

dowe nagle uznaly rzeźby lwów

ukraińskich na

za symbol polskiej okupacji

poziomie Lwowa,

i domagaly się ich usunięcia

zwlaszcza w kontekście

z Cmentarza Lyczakowskie-

zachowania dziedzictwa

go. Choć dlaczego te ,,symbole"

historycznego, należy

przez dziesięciolecia spokoj-

nie staly na wjazdach do Lwo-

zwrócić uwagę na dwa

wa i nie przeszkadzaly nikomu,

istotne aspekty:

pozostaje niezrozumiale.

1. Znaczenie Lwowa dla

Sluszność dzialań z 2015

tożsamości narodowej

roku doceniono już podczas

zarówno Ukraińców, jak

wojny. Gest uwolnienia lwów

i Polaków. 2. Polityczny

z drewnianych oslon byl spo-

sobem na podziękowanie Pola-

wymiar procesów, które

kom za bezprecedensową pomoc

nieodlącznie towarzyszą

udzieloną Ukraińcom w pierw-

wszystkiemu, co

szych dniach i miesiącach

związane z historią.

wojny. Tak też stalo się w maju

Latwo powiedzieć, że ,,we

2022 roku. ,,To również symbo-

Lwowie przechowywane jest

wspomniany na początku ar-

na Cmentarzu Lyczakowskim"

się w kilku etapach: pierwszy

liczna, czytelna i jasna wiado-

wspólne dziedzictwo wielu na-

tykulu ­ politykę. Zawsze ist-

charakteru panteonu chwaly.

­ wykonanie replik rzeźb, na-

mość dla wszystkich wrogów

rodów" ­ trudniej jest to urze-

niala grupa ,,nieustępliwych

Rzeźby lwów, które staly po

stępny ­ demontaż, instalacja

Polski i Ukrainy. Nic nas nie

czywistnić. Trzeba nie tylko

obrońców interesów narodo-

obu stronach luku, prawdopo-

kopii, renowacja i przywróce-

podzieli ­ jesteśmy zjednoczeni

mechanicznie adaptować coś

wych" zarówno w Polsce, jak

dobnie należaly do takich ele-

nie rzeźb na ,,Cmentarz Orląt".

jak nigdy dotąd!" ­ powiedzial

jako ,,swoje", ale także spojrzeć

i na Ukrainie, która nie byla

mentów, bo z jakiegoś powodu

Dyrektor Instytutu Geotech-

wtedy premier Polski. A mer

na dziedzictwo oczami czlowie-

zainteresowana  poszukiwa-

nie pozwolono ich przywró-

nicznego Mychajlo Nakonecz-

Lwowa zaznaczyl, że to gest

ka XXI wieku. Oznacza to nie

niem kompromisu czy dialogu.

cić na miejsce. Tymczasem lwy

ny, dowiedziawszy się o pocho-

przebaczenia wspólnych pol-

tylko zachowanie i przekaza-

Dla nich sam konflikt wokól hi-

oznaczaly wjazdy do Lwowa od

dzeniu lwa, zgodzil się na jego

sko-ukraińskich krzywd, pod-

nie przyszlym pokoleniom, ale

storii byl celem i sposobem mo-

strony trasy kijowskiej i miasta

powrót i montaż repliki.

czas gdy wojna Rosji z Ukrainą

także ,,osadzenie" tego w naszej

bilizacji elektoratu. I jak wia-

Winniki. Większość ludzi na-

Pod względem procedur wla-

pokazala, kto jest przyjacielem,

wspólczesnej rzeczywistości.

domo, Rosja zawsze starala się

wet nie zdawala sobie sprawy,

ściwiej byloby najpierw podjąć

a kto wrogiem.

Skoro ­ jak już wspomniano

przeciwstawić sobie Ukrainę

że te lwy pochodzą z cmenta-

odpowiednie decyzje i uchwaly.

Ostatnim etapem miala być

­ Lwów i jego historia są waż-

i Polskę. Przy każdej okazji pró-

rza, polskiego panteonu chwaly.

Ale w ówczesnych realiach ro-

restauracja lwów. Program prac

ne zarówno dla Ukraińców, jak

bowala podsunąć ,,kartę tery-

Z tarcz lwów jeszcze w czasach

zumieliśmy, że sprawa mogla-

restauracyjnych zostal już opra-

i Polaków, proste ,,osadzenie" tego

torialną", aby nasi politycy za-

sowieckich usunięto orygi-

by skończyć się niczym. Dla-

cowany i teraz obie strony mia-

dziedzictwa nie zawsze się udaje.

częli ją rozgrywać. Na szczęście

nalne napisy ,,Zawsze Wier-

tego kierowano się przepisami

lyby ponownie zadeklarować

Tym bardziej, że różne okresy hi-

w Polsce i na Ukrainie żadne

ny Tobie Polsko" oraz wize-

ochrony zabytków, ponieważ

jedność i podjąć wspólną decy-

storii Lwowa są odbierane w róż-

poważne środowiska politycz-

runek polskiego orla. Zamiast

Cmentarz Lyczakowski jest za-

zję dotyczącą tarcz: przywró-

ny sposób. Okres austriacki jest

ne nigdy nie podnosily kwestii

tego pojawil się nowy sowiecki

bytkiem historycznym.

cić pierwotne obrazy, odnowić

jednocześnie uznawany za ,,zlo-

terytoriów ani ich ,,historycz-

herb Lwowa z sierpem i mlotem

Trzeba bylo znaleźć wyko-

herby Lwowa bez napisów lub

ty czas" i czas zniewolenia, okres

nej przynależności".

na obu tarczach: jeden podczas

nawcę, który znalby się na rze-

pozostawić tarcze puste. Lwy

podzialu Polski, a także epokę

Bardziej zlożona byla histo-

rekonstrukcji wjazdu do mia-

czy i mialby odwagę podjąć

staly się symbolami trudnej hi-

odrodzenia narodowego Ukraiń-

ria z wyraźnymi symbolami

sta od strony Winnik, a drugi

się takiego zadania. I byl nim

storii polsko-ukraińskiej, ale

ców. Lata międzywojenne to czas

polskiej dominacji narodowej

przy tzw. ,,Arce zjednoczenia"

Oleś Dzyndra ­ czlowiek, który

także symbolami zrozumienia,

najostrzejszych konfliktów mię-

w przeszlości miasta. Jednak

(na cześć radzieckiej okupacji

w czasach sowieckich postawil

wzajemnego przebaczenia i sza-

dzy narodami, postępu technicz-

okazalo się, że i tutaj można

w 1939 roku), zwanej potocznie

kamień z napisem ,,To miejsce

cunku. Tym bardziej, że lew jest

nego i kryzysów gospodarczych,

znaleźć godne rozwiązanie.

,,gilotyną".

na pomnik Szewczenki decy-

symbolem Lwowa i jest obecny

a zarazem czas polskiej (ale nie

Dobrym przykladem wszyst-

Po demontażu ,,arki" rzeźbę

zją spoleczności Lwowa", ozna-

w jego herbie.

ukraińskiej) niepodleglości.

kich tych procesów może być

lwa zabral na swoją posesję wy-

czając nie tylko lokalizację po-

Artykul zostal przygotowany

Odpowiedzią na te skompli-

historia rzeźb lwów na ,,Cmen-

konawca tych prac ­ Instytut

mnika, ale także kończąc spory

w ramach projektu ,,Ukraińsko-

kowane wyzwania w literaturze

tarzu Orląt" (który jest częścią

Geotechniczny. Odnowili ją na

między wladzą a spolecznością.

-polska przeszlość: rekontek-

popularnej, turystyce i świado-

Cmentarza Lyczakowskiego we

swój sposób, malując na blado-

Tablica pamiątkowa dla metro-

stualizacja i wyzwania czasu".

mości spolecznej stalo się odwo-

Lwowie). Nazwa ,,Cmentarz Or-

różowy kolor z brokatem. Lew

polity Szeptyckiego również

Projekt

dofinansowany

lywanie do ,,galicyjskości" Lwo-

ląt" jest używana do dziś, choć

z traktu winnickiego cierpial

pojawila się na fasadzie bu-

przez  Centrum  Mieroszew-

wa. Z jednej strony pozwala to

nazwa oficjalna, która nigdy

z powodu wibracji, przez co po-

dynku na placu św. Jura dzięki

skiego w ramach II Otwartego

mówić o pewnej lokalnej tożsa-

nie weszla do powszechnego

kryl się niebezpiecznymi pęk-

Dzyndrze.

Konkursu.

mości, unikając ostrych napięć

użytku, od 1998 roku brzmi:

nięciami. Ponieważ lwy mialy

Podczas  demontażu  lwa

narodowych, a nawet kwestii

,,Polskie wojskowe pochów-

wartość artystyczną i są częścią

z trasy winnickiej okazalo się,

kolonializmu, malując bardzo

ki z lat 1918­1919 na Cmenta-

historycznej pamiątki ­ Cmen-

że jego stan jest znacznie gorszy,

AUTOR ­ LILIA ONYSZCZENKO-SZWEC,

ladny ,,biedermeierowski" obraz.

rzu Lyczakowskim". W 1998

tarza Lyczakowskiego ­ logicz-

niż można bylo przypuszczać.

DORADCA MERA LWOWA DS. OCHRONY

Z drugiej strony, takie podejście

roku podjęto decyzję o upo-

ne bylo ich odrestaurowanie

Lepszym rozwiązaniem bylo

DZIEDZICTWA KULTUROWEGO.

nie wytrzymuje ani poważnej

rządkowaniu grobów żolnie-

i przywrócenie na pierwotne

wykonanie prac renowacyjnych

W LATACH 2007­2022 ­

krytyki naukowej, ani wspól-

rzy poleglych w wojnie pol-

miejsce.

w jego stalej lokalizacji. I tak 17

KIEROWNIK WYDZIALU OCHRONY

czesnych wyzwań dotyczących

sko-ukraińskiej 1918­1919, ale

Fundacja Ochrony Zabytków

grudnia 2015 roku rzeźby lwów

ŚRODOWISKA HISTORYCZNEGO RADY

obecnych stanowisk Ukraińców

równocześnie o zaprzestaniu

z Polski zgodzila się sfinanso-

wrócily na swoje pierwotne

MIASTA LWOWA.

i Polaków.

odbudowy elementów nada-

wać prace związane z przywró-

miejsce.

To szczególnie istotne, bio-

jących ,,Polskim wojskowym

ceniem lwów na Cmentarz Ly-

Od razu wybuchla niepo-

ŹRÓDLO: IQ.NET.UA

rąc pod uwagę drugi punkt

pochówkom z lat 1918­1919

czakowski. Prace mialy odbyć

trzebna wrzawa, a lwy zaslonięto

Partnerzy medialni