18

nr 22 (458) 29.11.­16.12.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

125-lecie szkoly kadetów we Lwowie

Legendarny Korpus

Kadetów nr 1 im. Marszalka

Józefa Pilsudskiego we

Lwowie liczy swoje początki,

swoją tradycję od roku

1899, kiedy rozkazem

Sztabu Generalnego

armii austrowęgierskiej

powolano we Lwowie szkolę

kadetów. W organizacji

szkoly kadetów wzięly

aktywny udzial również

GMACH SZKOLY KADETÓW

samorządowe wladze

królewskiego stolecznego

szkolę i trzech pawilonów po-

szkolnych i zaprosil na uroczy-

miasta Lwowa, które

bocznych,

przeznaczonych

ste śniadanie".

m.in. przeznaczyly na

na mieszkania komendanta

Gmachy szkoly kadeckiej zo-

JUBILEUSZOWA KARTKA CESARZA FRANCISZKA JÓZEFA I

budownictwo gmachów

i nauczycieli, dalej na kuch-

staly zbudowane w tzw. ,,sty-

(koszar) szkolnych grunty

nię i szpital. Aktu poświęce-

lu koszarowym", z nielicznymi

osi centralnej glównego gmachu

zostala ewakuowana na tere-

miejskie za rogatką

nia dokonali ksiądz biskup Jó-

elementami ozdobienia fasady

byla urządzona kaplica nakryta

ny Austrii i już nigdy nie wró-

stryjską, na tak zwanych

zef Weber (biskup pomocniczy

glównej. Cztery budynki zespo-

kopulą, która też pelnila funkcję

cila do Lwowa. Po odzyskaniu

rzymskokatolicki) i ksiądz mi-

lu tworzyly regularny czwo-

sali dla zebrań kadetów. Ogólna

Lwowa przez wojska austriackie

Przemiarkach.

trat Bielecki (czlonek kapituly

robok przecięty szeroką drogą,

cena budowy zespolu szkoly ka-

w zabudowaniach szkoly kade-

greckokatolickiej) w asysten-

wysadzoną drzewami. Glów-

deckiej wynosila ponad pól mi-

tów prowadzono przyspieszone

JURIJ SMIRNOW

cji licznego duchowieństwa,

ny dwupiętrowy korpus tego

liona koron waluty austriackiej.

kursy oficerskie. W czasie pol-

TEKST

w obecności JE Pana Namiest-

kompleksu stanowil wlaści-

Kadetów rekrutowano w wieku

sko-ukraińskich walk o Lwów

WIKIPEDIA

nika Leona hr. Pinińskiego,

wą szkolę, byl zwrócony fron-

14­17 lat, w większości z rodzin

w listopadzie 1918 roku gma-

ILUSTRACJE

O

który przybyl w towarzystwie

tem do placu musztry, który

wojskowych, zaś termin na-

chy szkoly kadeckiej byly bar-

tóż jeszcze w lutym 1890

radcy Dworu p. Mauthnera, tu-

oddzielal zabudowania szkoly

uczania wynosil 4 lata. We-

dzo ważnym punktem obro-

roku  prezydent  Lwo-

dzież w obecności glównodo-

od drogi Stryjskiej. Najważ-

dlug umowy wladz lwowskich

ny wojsk polskich w dzielnicy

wa Edmund Mochnacki

wodzącego 11 korpusu JE ge-

niejszym ozdobieniem gmachu

z austriackim ministerstwem,

stryjskiej (tzw. odcinek ,,szkola

podpisal umowę z przedstawi-

neral-porucznika F. Fiedlera.

glównego byly trzy ryzality ­

większość kadetów stanowi-

kadecka"). Trzykrotne natarcia

cielami ministerstwa wiedeń-

W uroczystym akcie uczest-

centralny i dwa boczne. Poza

la mlodzież urodzona na terenie

ukraińskie, nawet z udzialem

skiego w sprawie organiza-

niczyli następnie: wiceprezy-

glównym gmachem znajdowaly

Galicji. Pierwszym komendan-

artylerii, zakończyly się niepo-

cji szkoly kadetów we Lwowie

dent krajowej (galicyjskiej) dy-

się jeszcze trzy inne, mniejsze

tem szkoly kadetów zostal major

wodzeniem, lecz gmachy byly

i darowizny gruntów miej-

rekcji Skarbu dr Korytowski,

,przeznaczone na szpital, kuch-

Otto Schmidt, dawniej dowódca

znacznie uszkodzone. Jeszcze

skich pod budowę koszar, zaś

wiceprezydent krajowej Rady

nie i mieszkania komendanta

batalionu Kolomyjskiego pul-

w 1925 roku Mieczyslaw Orlo-

budownictwo z powodu bra-

Szkolnej dr Bobrzyński, pro-

i nauczycieli. ,,Slowo Polskie"

ku infanterii barona Rajnlen-

wicz w ,,Przewodniku po Lwo-

ku finansowania rozpoczęto

kurator Skarbu radca Dworu

podkreślilo, że ,,wszystkie te

dera. Od 1903 roku funkcję ko-

wie" pisal: ,,Powyżej naprzeciw

dopiero w 1897 roku. Projekt

dr Korn, wiceprezydent miasta

budynki imponują rozmiara-

mendanta pelnil major M. von

wyjścia z Placu Powystawowego

zespolu gmachów szkolnych

Lwowa Schayer, grono radnych

mi. Żadnych prawie ozdób, na-

Chmielowski, zaś od 1908 roku

(przy ul. Stryjskiej) duży nowy

wykonal lwowski architekt Fi-

oraz wielu innych reprezentan-

tomiast wszystkie urządzenia,

­ major J. Wolny, następnie ma-

bezstylowy gmach Szkoly Ka-

lip Pokutyński. Budownictwo

tów wladz rządowych, autono-

których wymaga nowoczesna

jor H. Werner.

detów, bardzo zniszczony ku-

prowadzila wiedeńska firma

micznych i korporacji, tudzież

higiena ­ oto charakterystyczne

W 1908 roku ku pamięci ju-

lami ukraińskimi w listopadzie

budowlana ,,Aizner i bracia".

zaproszeni goście". Na uroczy-

cechy tych gmachów". W przed-

bileuszu sześćdziesięciolecia

1918 roku, kiedy stanowil jeden

Szkola miala ksztalcić okolo

stość przybyl też batalion 30

sionku glównego gmachu szkoly

rządów cesarza Franciszka Jó-

z glównych punktów oparcia dla

200 kadetów wszystkich rocz-

pulku piechoty (który stacjo-

ustawiono marmurowy pomnik

zefa I postanowiono na tere-

wojsk polskich".

ników, którzy oficjalnie mieli

nowal na Cytadeli i w owych

cesarza Franciszka Józefa I. Jak

nie szkoly kadetów zbudować

W pierwszych latach II

stopień zoglinga (czyli wycho-

czasach mial nieoficjalną na-

podaje lwowski profesor Jurij

pomnik cesarza. Uroczystość

Rzeczypospolitej istnialo kil-

wanka). Po zakończeniu szko-

zwę ,,Dzieci lwowskich") ze

Biriulow, ,,to znane tylko z rzad-

odslonięcia pomnika cesarza

ka projektów wykorzystania

ly zoglingi otrzymali stopień

sztandarem i kapelą oraz dwie

kiej pocztówki dzielo niezna-

­jubilata nastąpila w grud-

gmachów po austriackiej szko-

,,kadet zastępca oficera" (ka-

kompanie kadetów pod ko-

nego artysty(zapewne wiedeń-

niu tegoż roku. ,,Nowości ilu-

le kadetów. Między innymi

dett-officiers ­ stellvertreter)

mendą podpulkownika Rycka.

skiego) zawieralo już elementy

strowane" umieścily reportaż

w listopadzie 1919 roku ,,Ga-

lub kadet-feldfebla i mieli od-

Po nabożeństwie przemawial

secesji, zwlaszcza w dekoracji

z tego wydarzenia. ,,Pomnik

zeta Lwowska" pisala o projek-

być jednoroczny kurs w woj-

w krótkich slowach do zgroma-

piedestalu. Zaginęlo po 1918

ten ustawiony w parku szko-

cie przekazania dawnych za-

sku, poczym otrzymali pierw-

dzonych reprezentantów wladz

roku i w jego miejsce zostal

ly, przedstawia odlam skaly,

budowań szkoly Politechnice

szy stopień oficerski lejtnanta

komendant szkoly major Otto

ustawiony w 1928 roku pomnik

której szczyt zdobi dwuglowy

Lwowskiej. W marcu 1920 roku

(czyli podporucznika).

Schmidt, który podziękowal

Józefa Pilsudskiego". Na bocznej

orzel (herb Monarchii Austro-

na terenie dawnej szkoly kadec-

Budowa okazalych gmachów

miastu i Wydzialowi Krajowe-

stronie gmachu glównego (od ul.

węgierskiej). Poniżej umiesz-

kiej ustawiono granitowy glaz

sprzyjala też rozwojowi ca-

mu"... za ofiary poniesione na

Kadeckiej) zostala umieszczona

czony jest nieduży medalion

z tablicą pamiątkową ku czci

lej okolicy wzdluż drogi Stryj-

rzecz szkoly, a zwracając się do

też data budowy, czyli rok 1899,

z podobizną cesarza Franciszka

obrońców Lwowa. Z początkiem

skiej, między parkiem Stryj-

kadetów zagrzewal ich do pra-

obramiona  ozdobnym  kar-

Józefa I, a pod podobizną napis.

1921 roku Ministerstwo Spraw

skim i bardzo zaniedbanym

cy dla dobra i potęgi Monarchii.

tuszem. Obszar szkoly kadetów

Calość, choć skromna, tworzy

Wojskowych postanowilo prze-

cmentarzem Stryjskim, rów-

Na zakończenie uroczystości

otoczono ogrodzeniem z bramą

obraz bardzo piękny. Uroczy-

nieść Korpus Kadetów nr 1 z Lo-

nież rozbudowie części górnej

nastąpila defilada batalionu 30

wjazdową, ozdobioną w rzeźby

stość odslonięcia poprzedzilo

bzowa kolo Krakowa do garni-

ulicy Kadeckiej. Miasto rów-

pulku piechoty i kadetów przed

rycerzy. Część obszaru zasadzo-

nabożeństwo, poczem wokolo

zonu lwowskiego i umieścić go

nież aktywnie uczestniczy-

glównodowodzącym JE genera-

no drzewami i krzakami, two-

pomnika zgromadzili się wy-

w dawnych budynkach bylej

lo w budowie gmachów szkol-

lem-porucznikiem F. Fiedlerem

rząc rodzaj niewielkiego, lecz

chowankowie szkoly, jej kie-

austriackiej szkoly kadeckiej.

nych i uporządkowaniu ulic do

i gośćmi honorowymi. Komen-

uroczego parku. Obok zbudo-

rownicy i nauczyciele oraz

Korpus Kadetów w Lobzowie

nich prowadzących. Otóż 1 paź-

dant szkoly major Otto Schmidt

wano również korty tenisowe,

grono publiczności, przeważnie

zorganizowano w listopadzie

dziernika 1899 roku przy pięk-

poprowadzil gości po gmachach

kręgielnie i plac sportowy. Na

ze sfer wojskowych. Po prze-

1918 roku na bazie dawnej au-

nej slonecznej pogodzie miala

mówieniu komendanta lwow-

striackiej c.k. Wojskowej Wyż-

miejsce uroczystość inauguracji

skiej szkoly kadeckiej majora

szej Szkoly Realnej, zaś od 25

dzialalności lwowskiej szkoly

J. Wolnego, pomnik odslonięto,

listopada 1919 roku przemia-

kadeckiej.

poczem przemówil przedstawi-

nowano ową szkolę na Korpus

W dniu 2 października

ciel komendy korpusu general

Kadetów nr 1. Otóż już 21 marca

,,Gazeta  Lwowska"  donosi-

Fath". Czasopismo umieścilo też

1921 roku prasa lwowska pisala,

la: ,,Wczoraj przed poludniem

zdjęcie pomnika, dość rzadkie,

że do Lwowa przybyl pierwszy

odbylo się uroczyste otwar-

gdyż pomnik już od dawna zo-

transport z Lobzowa pod Kra-

cie nowo zalożonej we Lwowie

stal zburzony.

kowem ,,...z wyposażeniem Kor-

Szkoly Kadetów, zbudowanej

Lwowska  szkola  kade-

pusu Kadetów, rozpoczynając

na gruntach miejskich poza

tów funkcjonowala do roku

przenoszenie szkoly do Lwowa".

cmentarzem Stryjskim. Uro-

1914. Ostatnia promocja ka-

Wlaśnie od tego czasu zaczyna

czystości otwarcia poprzedzil

detów miala miejsce dnia 16

się lwowski okres (1921­1939)

akt poświęcenia kompleksu

sierpnia tegoż roku. Z powo-

historii slawnego Korpusu Ka-

czterech budynków, a to gma-

du natarcia wojsk rosyjskich

detów nr 1 im. Marszalka Józefa

chu glównego, mieszczącego

na froncie galicyjskim, szkola

Pilsudskiego.

WEJŚCIE GLÓWNE DO SZKOLY KADETÓW