19

nr 22 (458) 29.11.­16.12.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Panna w Karpatach

dzieciom, które biegly obok, wi-

klód wędruje przez kraj ­ ludzie

tając mnie i żebrząc. Z latwością

są zbyt apatyczni, aby je sobie

moglam zgadnąć, co znaczy ich

przywlaszczyć".

wolanie o ,,papirrusa"; z przy-

Książka, opatrzona dedyka-

jemnością spoglądalam na ich

cją po polsku ,,Do mego milego",

Ménie Muriel Dowie

dziwne twarzyczki z ciemnymi,

doczekala się szybkich wzno-

falującymi grzywkami nad czo-

wień (jeszcze w tym samym

(1867­1945) ­ angielska

lem, w ich oczy, szare lub blękit-

1891 roku ukazaly się trzy dal-

pisarka, pochodzila

ne, bystre i zarazem naiwne, lecz

sze edycje) i zyskala życzliwe

z szlachty szkockiej,

zwykle bardzo slodkie w wy-

przyjęcie czytelników (zarazem

autorka książek

razie, na plaskie, szerokie usta

mniej życzliwy odbiór kryty-

podróżniczych.

z dlugą górną wargą jak u Szko-

ki). Czwarte wydanie ukazalo

ta, podobnie jak ich wysokie ko-

się już pod nazwiskiem mal-

ści policzkowe. Dzieci byly dość

żeńskim Dowie, która wyszla

PETRO HAWRYLYSZYN

H

opalone pod lekkim ubraniem,

w tymże roku za Henry'ego

uculszczyzna od daw-

ale ich opalenizna nie sięgala

Normana (1858­1939), dzien-

na przyciągala uwagę. Ta

daleko, żadne zaś nie wygląda-

nikarza i polityka, późniejszego

kraina intrygowala i nie-

lo zdrowo, tlusto lub szczegól-

czlonka parlamentu z ramienia

pokoila, inspirowala twórców,

nie silnie, jak wiejskie dzieciaki

partii liberalnej. Po wyjściu za

obrastala legendami, a dla wie-

w Anglii.

mąż Ménie Norman towarzy-

lu stala się wręcz życiową pa-

Gdy minęlo popoludnie, zbli-

szyla mężowi w podróżach, byla

sją. Historyczne Pokucie roz-

żyliśmy się do Delatyna, gór-

m.in. w Egipcie i na Balkanach.

ciąga się na wyżynie wspartej

skiej mieściny zaszczyconej

Pisala też na temat równo-

o wschodni sklon Karpat, za-

uwagą autorytetów geografii.

uprawnienia kobiet w londyń-

OKLADKA KSIĄŻKI ,,PANNA

mkniętej rzekami Prutem i Cze-

Tutaj mój woźnica postanowil

skim piśmie ,,The Daily Chro-

MÉNIE MURIEL DOWIE (1895)

W KARPATACH"

remoszem. W XIX w. geogra-

dać koniom wypocząć dwie go-

nicle" (mąż byl wspólwydawcą

fowie i niektórzy krajoznawcy

Philip & Son w 1891, z ilustra-

Lubię je: naturalnie ciosane, ob-

dziny, mnie zaś przyszlo do glo-

gazety), a także oglaszala kolejne

zaliczyli do tego regionu także

cjami wykonanymi przez przy-

wieszone girladami zwiędlych

wy, że zjadlabym co nieco gdyby

książki (m.in. Gallia, 1895; The

ziemie leżące na pólnocy, mię-

jaciólkę i siostrę autorki wedlug

kwiatów ­ pozostalość wielu

tylko nadarzyla się sposobność.

Crook of the Bough, 1898; Love

dzy Prutem a Dniestrem. Przez

szkiców Dowie. Autorka zawar-

świąt ­ dają estetyczną satys-

Wieś byla cala zbudowana

and His Masks, 1901).

wieki żyly tu obok siebie róż-

la swoje obserwacje i wrażenia,

fakcję i moc glębokich doznań.

z drewna. Domy Żydów różnily

W 1903 r. rozeszla się z mę-

ne nacje, wspólistnialy roz-

w tym poszukiwania w nawią-

Trudno o lepsze ,,rzeźby".

się od chlopskich otynkowany-

żem i wyszla za majora Edwar-

maite religie, mieszaly się ję-

zaniu kontaktów z mieszkań-

Zewsząd otaczala mnie zie-

mi ścianami, pobielonymi za-

da Fitzgeralda (zmarl w 1931

zyki. Górzystą część Pokucia

cami Huculszczyzny; na prze-

loność i blękit kraju i nieba. Pol-

zwyczaj na jasnoniebieski kolor,

r.). Wycofala się w tym czasie

zajmuje Huculszczyzna. Za-

szkodzie znalezieniu wspólnego

ska jest pelna zieleni. Chaty we

a mimo to sprawiającymi wra-

z pracy literackiej, odbywala

mieszkują ją Huculi ­ ukraiń-

języka stala nie tylko bariera ję-

wsiach i przysiólkach są kryte

żenie brudnych. Przeszliśmy

kolejne podróże. Wiele lat spę-

scy górale, dawniej zwani gó-

zykowa, ale zapewne nietypowa

strzechą, a kościoly z okrągly-

pod szrankiem, ogromną, mor-

dzila w Indiach, a po powrocie

ralami ruskimi, wyróżniający

dla miejscowej ludności osoba

mi tureckimi wieżami, zlocone

derczo wyglądającą sosną klodą,

do Anglii osiadla na wsi, zy-

się gwarą, strojem, rzemioslem,

podróżniczki, mlodej, wyeman-

i lśniące ­ gontami. Po drodze

która zagradzala drogę, wisząc 3

skując slawę hodowczyni krów

budownictwem oraz typem go-

cypowanej kobiety w szkoc-

spotykaliśmy chlopów idących

stopy nad ziemią, a za dotknię-

i owiec. W czasie II wojny świa-

spodarowania. Dawny Hucul to

kim stroju, palącej papierosy

lub jadących malymi drew-

cem poborcy wznosila się w po-

towej, w obawie przed klęską

pasterz, a zatem czlowiek wolny,

i o śmialo traktującej mężczyzn.

nianymi wózkami, lekkimi

wietrze, pozwalając na przejazd

Brytyjczyków, wyjechala do

przychodzący latem ze stada-

Z kolei o wydanej w 1891 r.

i niemożliwie klekoczącymi.

powozu. Nie wnioslam żad-

USA, gdzie krótko przed końcem

mi owiec na poloniny, gardzący

książce ,,Panna w Karpatach"

Niekiedy mijal nas żydowski

nej oplaty, ponieważ ustalilam,

wojny zmarla.

uprawą ziemi, do miasta zaglą-

Szkotki Ménie Muriel Dowie

wózek zaprzężony w dwa chu-

że pieniądze przekażę mojemu

Na podstawie:

dający w dni jarmarków.

pisano w pracach o Huculsz-

de, zabiedzone, wyglądające na

woźnicy, a on zaplaci, wracając.

1. A girl in the Karpa-

W roku 1890 Ménie odby-

czyźnie niejednokrotnie, jednak

chore konie, a na nim trzyna-

Zatrzymaliśmy się na wprost

thians.  URL:  https://archi-

la podróż na Pokucie i Hucul-

bez podawania szczególów o ob-

ście lub czternaście czarnych

Weinsechenke (niem. Szynk).

v e . or g /d e t a i l s /g i r l i n k a r p a-

szczyznę, prawdopodobnie ze

serwacjach dokonanych przez

postaci przycupniętych jak

Wejście prowadzilo przez arka-

t h i a n00nor m i al a /page/32/

względów zdrowotnych. Trasa

autorkę, wybuch zaś II wojny

kury na grzędzie, które nastro-

dę na dziedziniec w glębi. Mój

mode/2up?view=theater

podróży wiodla z Kolomyi, przez

światowej uniemożliwil druk

szyly pióra podczas wczesnej

woźnica wprowadzil pod nią

2. Dawne Pokucie i Huculsz-

Delatyn, Mikuliczyn, Kosmacz,

książki w tlumaczeniu polskim.

popoludniowej drzemki.

konie i powozik zadudnil na

czyzna w opisach cudzoziem-

Żabie po Czarnohorę i z powro-

Poniżej przytoczymy frag-

Chlopi zdejmowali kapelu-

świerkowych deskach podloża.

skich podróżników. Wybór tek-

tem przez Kosów i Kolomyję.

ment książki we wspanialym

sze, trochę się przypatrywali,

Przygotuj się na slowo ,,pine"

stów z lat 1795-1939. Warszawa.

Dowie odwiedzila także Lwów

przekladzie Aleksandra Rusz-

ale nie nachalnie, i jeżeli poru-

(ang. sosna, tu w znaczeniu

2015, s. 59­129

i Kraków, byla na Wawelu w cza-

czaka: ,,Niekończąca się, plaska

szaliśmy się powoli, podcho-

drzewa iglastego). Przypomi-

3. Harriet Devine Jump, Wo-

sie budowy krypty grobowej

droga, wzdluż której staly slu-

dzili i calowali mnie w rękę.

nam sobie, że podczas tego lata

men's Writing of the Victorian

Mickiewicza. Nawiązala kon-

py telegraficzne i porządkujące

Zrezygnowalam z używania

w Galicji powtarzalo się ono ze

Period, 1837-1901: An Antholo-

takt m.in. z literatem Danielem

przestrzeń topole, ciągnęla się

letnich rękawiczek i podró-

zdumiewającą częstotliwością,

gy, Edinburgh University Press,

Petryckim. Rychlo po powro-

przede mną, gdy opuściliśmy

żowalam, pólleżąc, w zupelnie

bo wszystko zaczyna się tu,

Edynburg 1999, s. 351

cie przygotowala pisemną rela-

miasto. Po chwili zaczęlam ob-

wygodnym, malym powozie,

trwa i kończy przy udziale tych

4. Lorna Sage, Germaine Gre-

cję z podróży, która jako ,,A Girl

serwować przydrożne krzyże

wesola i zaciekawiona, z czapką

drzew. Nie można się ich pozbyć:

er, Elaine Showalter, The Cam-

in the Karpathians" (,,Panna

i wykonawszy male obliczenie,

na kolanach, z cudownie grze-

porastają góry, ich szczątki za-

bridge Guide to Women's Writing

w Karpatach") okazala się jej de-

stwierdzilam, że w ciągu pólto-

jącym slońcem na wlosach.

legają na brzegach rzek, a kiedy

in English, Cambridge Universi-

biutem literackim. Książka wy-

rej godziny krzyż pojawial się

Po jakimś czasie zaczęlam

trwa powódź, ogromna flotylla

ty Press, Cambridge 1999

szla nakladem wydawnictwa G.

średnio co trzynaście minut.

robić papierosy i podawać je

okorowanych i nieokorowanych

Jest odpowiedź Ukrainy w sprawie Wolynia

Ani bezpośrednia odmowa, ani

pochowano w sumie okolo 100

dokladność i unikać politycz-

wlaśnie ta komisja odpowiada

Wicepremier i szef MON

zgoda. Ministerstwo Kultury

nych napięć ­ donosi WP.

za rozpatrywanie wniosków

Wladyslaw Kosiniak-Kamysz

osób, Polaków i Ukraińców.

i Komunikacji Strategicznej

o ekshumacje. Kilkadziesiąt

stwierdzil, że Polska liczy na

Przewodnicząca Stowarzysze-

­ Czuję się zignorowana.

Ukrainy odpowiedzialo na

Odpowiedź to urzędniczy bel-

takich wniosków skierowa-

umożliwienie ekshumacji pol-

nia Pojednanie Polsko-Ukra-

prywatny wniosek w sprawie

skich ofiar Ukraińskiej Armii

ińskie dostala wlaśnie odpo-

kot, zimne biurokratyczne pi-

nych przez polski IPN spotkalo

ekshumacji ofiar rzezi

wiedź na swój wniosek ­ inną

smo. Jednak nadal będę zabie-

się wcześniej z odmową strony

Powstańczej, czyli UPA. W po-

wolyńskiej. Resort odpisal jego

gać o ekshumacje ofiar rzezi na

ukraińskiej albo w ogóle nie do-

dobnym tonie wypowiedzial się

niż oczekiwala.

autorce, że to nie on zajmuje

czekalo się odpowiedzi.

minister spraw zagranicznych

Ministerstwo Kultury i Ko-

Wolyniu. Zamierzam zwrócić

się tego typu sprawami.

się o pomoc do Parlamentu Eu-

K arol ina

Romanowska

Radoslaw Sikorski. Ukraiń-

munikacji Strategicznej Ukra-

ski IPN zapowiadal prace w tej

iny oświadczylo, że sprawa

ropejskiego ­ powiedziala por-

przekonywala, że jej wniosek

Karolina Romanowska jako

poszukiwań oraz pochówków

talowi Karolina Romanowska.

­ chociaż prywatny ­ spelnia

sprawie na 2025 rok.

Międzyresortowa Komisja,

wymogi prawa ukraińskiego.

Wedlug szacunków Instytu-

pierwsza prywatna osoba zlo-

ofiar leży w kompetencjach

tu Pamięci Narodowej w latach

żyla wniosek o ekshumację

Międzyresortowej

Komi-

do której odsyla Ministerstwo

Kobieta napisala przy okazji do

Kultury i Komunikacji Strate-

prezydenta Ukrainy Wolody-

1943-1945 na Wolyniu, w Ga-

ofiar ludobójstwa na Woly-

sji podleglej rządowi Ukrainy.

licji Wschodniej i na Lubelsz-

niu. Chodzilo o 18 czlonków

Urzędnicy ministerstwa po-

gicznej Ukrainy to organ two-

myra Zelenskiego. Zdaniem Ro-

rodziny kobiety, którzy spo-

wolali się na konieczność

rzony przez kilka ukraińskich

manowskiej spór o ekshumacje

czyźnie ukraińscy nacjonaliści

jest wykorzystywany przez ro-

zamordowali okolo 100 tysięcy

czywają w mogile we wsi Ugly,

przestrzegania  ukraińskich

instytucji. Są wśród nich mię-

obywateli II Rzeczpospolitej.

w  dawnym  województwie

przepisów, stwierdzili też, że

dzy innymi Instytut Pamięci

syjską propagandę do sklócania

trzeba zachować historyczną

Narodowej i resort kultury. To

Polaków i Ukraińców.

wolyńskim. W tym miejscu

TVPINFO.PL