22

nr 22 (458) 29.11.­16.12.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

,,...80 lat przeleżaly w ziemi, mogą przeleżeć jeszcze tyle..." (cz. 1)

Ocena prawna i gorzka prawda

Ekshumatorzy...

Podstawa prawna

kulturowej" miejsca pochów-

UPA

nie

reprezentowaly

Ministerstwa kultury Ukrainy.

,,przejęli obowiązki

Dlatego warto tu zatrzymać

ku osób innego obywatelstwa,

wszystkich Ukraińców i nigdy

Natomiast ekshumacje prowa-

diablów z piekla, zdjęci

się na pozycji strony ukraiń-

którzy polegli podczas wojen,

nie zostaly upoważnione przez

dzone są jedynie przy Pozwole-

skiej. Dyrektor kraińskiego In-

w wyniku deportacji i politycz-

Ukraińców przez glosowanie

niu Państwowej międzyresorto-

ze wszystkich posad,

stytutu  Pamięci  Narodowej

nych represji na terenie Ukra-

czy wybory do tej funkcji. Że

wej komisji (PMK) ds. uczczenie

wypędzeni zewsząd,

(UIPN) Anton Drobowycz twier-

iny są obiektami spuścizny

OUN byla totalitarną nacjo-

uczestników ATO, ofiar wojny

opuszczeni tak, że niżej

dzi, że żadne moratorium nie ist-

kulturowej.

nalistyczną organizacją, ,,sko-

i politycznych represji.

się nie da, zdziczali,

nieje, ponieważ w ,,ukraińskim

Opieka nad miejscami po-

piowaną" z niemieckich czy

Zezwolenie na prowadze-

dalecy od ludzkiego

ustawodawstwie nie ma pro-

chówku wojskowych innych na-

wloskich analogów ówczesnej

nie prac ziemnych na terenach

wyglądu, strąceni

cedury, która moglaby decyzję

rodowości, ofiar wojen i politycz-

Europy. Stosowala taktykę po-

dzialań bojowych, miejsc po-

o takim moratorium powziąć".

nych represji na terenie Ukrainy,

litycznego terroru, przy tym

chówku zmarlych i zmarlych

w otchlań wyrzekli się

Pojawia się tu taka sobie slow-

jak również poleglych Ukraiń-

nie tylko wobec wrogów ze-

(poleglych) żolnierzy (w tym

wszystkiego co czyste

na kazuistyka. Ale naprawdę

ców, pochowanych na terenach

wnętrznych, ale i tych Ukra-

z innych państw), którzy polegli

i jasne, odplacali ludziom

taki dokument reglamentujący

innych państw jest przedmio-

ińców, którzy nie zgadzali się

podczas wojen, w wyniku de-

i światu swoją pogardą,

istnieje. Zostal on opublikowa-

tem szeregu umów międzyna-

z ich dzialaniami. Stąd ­ obie-

portacji i politycznych represji

drwiną i cynizmem" ­

ny w kwietniu 2017 r. na stronie

rodowych. W tym z Niemcami

rać OUN czy UPA za centralny

na terenach Ukrainy, wydawa-

tak wyraziście opisal ten

UIPN. Obecnie przepadl nawet

z 1993 r. i Polską z 1994 r.

punkt wspólczesnej ukraiń-

ne są zgodnie z programem praz,

zawód ukraiński klasyk

ślad po tej publikacji. Zachowalo

Umowa  ukraińsko-polska

skiej narracji kategorycznie nie

uzgodnionym w odpowiednim

się jednak wyjaśnienie samego

deklaruje w art.3, że ,,w razie wy-

można.

organem Ochrony spuścizny

Pawlo Zagrebelny.

UIPN i Ministerstwa kultury dla

krycia nowych miejsc pamięci

Ponieważ mordowanie cy-

historycznej. Takie zezwolenie

Slużby Bezpieczeństwa Ukrainy

lub pochówków, Strona umowy,

wilów za ich przynależność do

daje prawo na wykonywanie

OLEKSIJ ZLATOHORSKI

P

(SBU), obwodowych organów

na terenie której one się znajdu-

innego narodu czy za odmien-

wskazanych w nim prac arche-

roblematyka polskich po-

ochrony spuścizny kulturowej

ją, powinna niezwlocznie użyć

ny punkt widzenia, a później

olog iczno-poszukiwawczych

chówków, ich poszukiwa-

o sposobie wdrażanie morato-

środków w celu ich ochrony".

zacieranie o nich pamięci jest

na wskazanym terenie. Wyda-

nie, ekshumacja i ponow-

rium w ustawy prawne.

nieodlączną cechą totalitarnych

Natomiast w art.5 p.2: ,,Po otrzy-

wane jest na osobę konkretnego

Archeologiczno-ekshuma-

ny pochówek od 2017 r. przeszla

państw takich jak np. Trzecia

maniu zgody na ekshumację

fachowca. Wszelkie znaleziska

na wyższy poziom polityki i sto-

cyjne prace na Ukrainie okre-

szczątków wojskowych lub osób

Rzesza, ZSRR czy wspólczesna

przekazywane są do wskazanej

sunków międzypaństwowych.

ślone są przez państwo. Re-

cywilnych obie Strony, w ra-

Rosja. To wlaśnie w stosunku

w Zezwoleniu instytucji muze-

glamentują je Ustawa Ukrainy

Przeciętnemu widzowi wydaje

zie potrzeby, uzgadniają proce-

do pamięci o zmarlych cywi-

alnej. Przed rozpoczęciem prac

się, że są to gry wielkich poli-

,,O ochronie spuścizny kultu-

lach polega glówna rozbieżność

durę prowadzenie ekshumacji

archeologicznych  kierownik

tyków w piaskownicy. W rze-

rowej" z 2000 r., Ustawa Kabi-

i przekazania szczątków". Art.6

pomiędzy Polską i demokra-

zobowiązany jest przedstawić

czywistości te ,,gry" zawierają

netu Ministrów Ukrainy z dnia

tycznymi państwami Zachodu

określa zmianę miejsca szczą-

Zezwolenie przedstawicielowi

bardzo ważny przekaz etycz-

13.03.2002 r. ,,O zatwierdzeniu

tek: ,,Ekshumacja, prowadzona

a Ukrainą, która swoimi decy-

wladz lokalnych, jako podstawę

ny i ukazują przede wszystkim

algorytmu wydawania pozwo-

w celu zmiany miejsca pochów-

zjami o zakazie ekshumacji staje

do rozpoczęcia prac.

kulturowe oraz w mniejszym

leń na prowadzenie wywiadu

ku, przebiega w obecności przed-

w jednym szeregu z tymi, któ-

Przy znalezieniu podczas

stopniu, rozbieżności polityczne

archeologicznego, wykopalisk

stawicieli odpowiednich insty-

rzy niszczą pamięć i starają się

prac ludzkich szczątek zgodnie

obu sąsiednich narodów w sto-

i innych prac ziemnych na te-

ukryć zbrodnię.

tucji obu Stron, z dotrzymaniem

z ustawodawstwem sklada się

sunku do omawianego tematu.

renach zabytku, na chronio-

procedury, przyjętej w kraju

Stosunek  do  pochówków

Akt o ustaleniu miejsca pochów-

Kultura funeralna Polaków

nym terenie archeologicznym,

wojskowych  i,  szczególnie,

ekshumacji wraz ze zlożeniem

ku osób, które zginęly w wyni-

różni się od podobnych praktyk

w strefach ochronnych, na tere-

odpowiednich  dokumentów".

masowych pochówków ofiar

ku wojny, deportacji czy represji

innych narodów slowiańskich.

nach historycznych miejscowo-

Art.7 określa dzialalność arche-

terroru w Europie Centralno-

politycznych. Dokument sklada

Bardziej przesycona jest misty-

ści, a też badanie resztek dzia-

ologicznych prac poszukiwaw-

-Wschodniej przeszedl kilka

się przy udziale osób, upoważ-

ką wiary katolickiej, czego nie

lalności czlowieka, mieszczące

czych (,,specjalnych grup ro-

etapów. Po wielkim ,,przemiale"

nionych organem lokalnej wla-

ma u pragmatycznych Niemców

się pod powierzchnią ziemi, pod

I wojny światowej na terenach

boczych"). W p.3 tego artykulu

dzy samorządowej. Dodatkiem

czy Anglików, a już tym bar-

wodą na calym terenie Ukrainy",

zapisano, że ,,warunki dzialania

Zachodniej Ukrainy pozosta-

do Aktu jest mapa pochówku i jej

dziej u prawoslawnych zrusy-

Decyzją Ministerstwa budow-

zaznaczonych grup określane

ly setki tysięcy zidentyfiko-

dokladnej lokalizacji z podaniem

fikowanych Ukraińców. Jest to

nictwa, architektury i gospo-

są oboma Stronami". A p.4: ,,Pla-

wanych i niezidentyfikowa-

danych GPS. Dokument podbija

obowiązkowy atrybut wycho-

nych grobów poleglych. Rząd

darki komunalnej Ukrainy nr193

ny prac, na podstawie których

się pieczęcią lokalnej samorzą-

wania od najmlodszych lat, gdy

Rzeczypospolitej z funduszy

z dnia 09.06.2006 r. ,,O zatwier-

dzialać będzie jedna ze Stron, na

dowej wladzy wykonawczej i re-

pieczolowicie otacza się czcią

terenie innej Strony, podlega-

Rady Europejskiej uporządko-

dzeniu Tymczasowego porząd-

jestruje się u sekretarza Obwo-

pamięć o przodkach, z szacun-

dowej komisji ds. upamiętnienia

ku wykonania na trenie Ukra-

ją uzgodnieniu wedlug ustawo-

wal znane pochówki, zbudowal

kiem odnosi się do zmarlych

ofiar ATO, wojen, i represji poli-

dawstwa tej Strony".

upamiętnienia poleglych, przy

iny poszukiwania, ekshumacji

lub poleglych bohaterów. Jest

tycznych w celu otrzymania ze-

czym bez względu na ich wiarę

i ponownego pochówku resztek

Na praktyce stronę polską

to równocześnie ważny ele-

zwolenia na prace ekshumacyj-

przez dluższy czas reprezen-

czy narodowość. W okresie so-

ludzi, którzy zginęli w skutek

ment wychowania patriotów

ne. Przy natrafieniu podczas prac

towala Rada ochrony pamięci,

wieckim większość tych upa-

wojen, deportacji, represji po-

swej ojczyzny, zdyscyplinowa-

na nieustalone pochówki, prze-

walk i męczeństwa (ostatnio IPN),

miętnień zostala barbarzyńsko

litycznych i uporządkowanie

niesienie których nie uważane

nych obywateli, poslusznych

a z ukraińskiej ­ PMK. Zgod-

zniszczona.

miejsc ich pochówków" zareje-

jest za celowe, akt jest podstawą

synów i córek. Takie podejście

nie z Umową polsko-ukraińską

strowany w Ministerstwie spra-

Po odzyskaniu niezależności

do ustalenia miejsca pochówku

ma odpowiednie zapisy prawne

dzialalność ekspedycji arche-

przez Ukrainę tylko pojedyn-

wiedliwości 11 sierpnia 2006 r.

i wniesienia go do Państwowego

w ustawodawstwie polskim. Do

olog iczno-poszukiwawczych

cze z nich zostaly odnowione.

nr 969/12843.

rejestru nieruchomych zabyt-

takich ustaw prawnych nale-

i ekshumacji strona polska mia-

W odróżnieniu od sąsiedniej

Ustawa nr316 w p. 2 glosi,

ków Ukrainy.

żą tzw. ,,antyukraińskie", a ra-

la zawiadomić stronę ukraińską

Polski, gdzie odrestaurowa-

że ,,obywatele innych państw

Forma i treść Zezwolenie na

czej antybanderowskie ustawy

o skladzie i liczbie uczestników

no i spisano je wszystkie jako

i osoby bez obywatelstwa mogą

prowadzenie prac ekshumacyj-

o zakazie gloryfikacji OUN-UPA

ekspedycji, terminie i miejscu jej

zabytki. Faktycznie zastoso-

brać udzial w badaniach arche-

nych i ponowny pochówek osób,

i uznanie rzezi wolyńskiej za

prac. Brak takiej informacji mógl

ologicznych,  wykopaliskach

wania takiej praktyki również

poleglych podczas wojen, w wy-

akt ludobójstwa na Polakach.

poslużyć powodem. wstrzymania

na terenach obecnej Ukrainy

w skladzie narodowych lub

niku deportacji i politycznych

Uważam swój artykul za

dzialań ekspedycji, nawet jeżeli

domaga się rząd polski i spole-

mieszanych ekspedycji", czy-

represji zatwierdzona jest Tym-

dzialala ona w ramach wspólnego

potrzebny, aby nie ugrzęznąć

czeństwo polskie. Polacy pragną

li, że obywatele innych państw

czasowym porządkiem. Przed

w przyczynach straszliwej tra-

ukraińsko-polskiego projektu na

godnie uczcić swoich przod-

­ w tym polscy naukowcy ­ nie

rozpoczęciem prac kierownic ro-

gedii, która miala miejsce na

podstawie Zezwolenia Minister-

ków, mieć możliwość modlić

mają prawa tworzyć wlasnej eks-

bót uzgadnia Zezwolenie z przed-

stwa kultury Ukrainy.

Zachodniej Ukrainie w latach

się na ich grobach, zapalić na

pedycji. Dzialalność wspólnych

stawicielem wladz lokalnych.

1943-1944. Aby nie szukać źró-

nich znicze. Strona ukraińska

polsko-ukraińskich ekspedycji

Artykul przygotowany zostal

Po zakończeniu prac arche-

del (a raczej usprawiedliwienia)

w wielu przypadkach uważa to

określana jest Umową pomię-

w ramach projektu ,,Przeszlość ukra-

olodzy ukladają ,,Akt o ekshu-

w prześladowaniach Ukraińców

dzy Rządem Ukrainy i Rządem

za rewanżyzm lub próbę wy-

ińsko-polska: rekontekstualizacja

macji resztek osób, które polegly

w międzywojennej Rzeczypo-

znaczania granic ,,historycznej

Rzeczypospolitej ,,O zachowaniu

i wezwania czasu". Projekt wspólfi-

podczas wojen, w wyniku de-

spolitej: niszczenie cerkwi na

Polski". Lub, co gorsza, szukanie

miejsc pamięci i pochówkach

nansowany jest przez Centrum Mie-

portacji i politycznych represji".

terenach Ziemi Chelmskiej, pa-

dowodów na to, że pewne ukra-

ofiar wojny i politycznych re-

roszewskiego w ramach II Konkursu

Dokument podbija się pieczęcią

cyfikacje, osadnictwo i inne

ińskie formacje dokonywa-

presji" z dnia 21. 03.1994 r. Umo-

Otwartego.

organu lokalnego samorządu

ograniczenia, dotyczące mniej-

ly zbrodni przeciwko ludności

wa ma moc aktu prawnego.

Autor ­ Oleksij Zlatohorski, dyrek-

wykonawczego i przekazuje się

szości narodowych.

cywilnej. Natomiast zadaniem

A rc heolog ic zno-posz u k i-

tor Stowarzyszenia ,,Specjalistyczna

do PMK.

Na wstępie należy podkre-

instytucji państwowych jest

wawcze prace na Ukrainie pro-

instytucja ,,Wolyńskie starożytności",

Zgodnie z p.2 Ustawy Ukra-

ślić, że OUN (b) i utworzona

strzeżenie pamięci o bohaterach

wadzone są jedynie przy posia-

wojskowy ZSU.

iny ,,O ochronie spuścizny

przez nią wojskowa formacja

narodowych.

daniu odpowiedniego Zezwolenia