24

nr 22 (458) 29.11.­16.12.2024

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Listopadowa wyprawa z Dolnego Śląska

na cmentarze kresowe

Porządkowanie polskich

grobów na Kresach

trwa calorocznie, zaś

miejscowym Polakom

pomagają rodacy z Polski.

Niedlugo po obchodach

Wspomnienia Wszystkich

Świętych i Zaduszkach

trzyosobowa ekipa

Towarzystwa Milośników

Kultury Kresowej we

Wroclawiu wyruszyla

RYSZARD HUBER

MARIA MAKOWIECKA

na Wolyń, Podole,

Pokucie oraz do obwodu

albo ten jakoś zrekonstruować,

z nich ­ powiedzial Zbigniew

chociaż jest bardzo spróchnia-

Saganowski. ­ W tym rejonie,

lwowskiego.

ly. Przypuszczalnie mogila jest

gdzie się poruszamy, na Za-

tutaj albo gdzieś w pobliżu, bo

chodniej Ukrainie nic się zlego

KONSTANTY CZAWAGA

tu krzyż leżal, chyba nikt go nie

nie wydarzylo, nic nie przyle-

TEKST

ZBIGNIEW SAGANOWSKI

przemieszczal.

cialo i nie spadlo. Zawsze jest

IHOR REWAGA

jeden krzyż. W tamtym roku

Obecny

na

cmentarzu

trwoga i obawa, ale jest to lo-

ZDJĘCIA

podnieśliśmy jeden pomnik le-

w Zimnej Wodzie Ryszard Hu-

sowa sprawa dla szarego czlo-

­ Towarzystwo nasze od 15

żący w ziemi, stoi dotychczas,

ber z Olawy opowiedzial jak stal

wieka, który tutaj przebywa.

lat przyjeżdża na Ukrainę, żeby

na szczęście nikt go nie powalil.

się wolontariuszem.

Mamy towarzystwo zalożone

na  cmentarzach  porządko-

Tam wygrabiliśmy liście i zapa-

­ To byl przypadek. Bylem

w 2008 roku i chociaż nie jest

wać i remontować stare mogily,

liliśmy znicze. Dzisiaj od rana

na zjeździe absolwentów mojej

nas wielu i mamy tylko skladki

miejsca pamięci naszych przod-

byliśmy w Starym Siole, gdzie

szkoly. Rozmawialiśmy wieczo-

swoje, staramy się co roku po-

ków ­ powiedzial Zbigniew Sa-

jest pochowany general Roman

rem. Mówilem że mam rodzi-

zyskać jakieś wsparcie. Kilka-

ganowski, wiceprezes Zarządu

czterech grobach poprawić na-

Wybranowski, córka generala

nę, dziadków w Kolomyi. A taki

krotnie otrzymaliśmy wspar-

Towarzystwa. ­ Przyjeżdża-

pisy, bo wychwyciliśmy blędy,

Ludwika Ujejska, orlę lwowskie

chlopak z innej klasy, którego

cie od Instytutu ,,Polonika", ale

my w okresie wiosny i wakacji.

ponieważ ktoś dal nam infor-

Jerzy Leliwa Żurowski. Teraz je-

w ogóle nie znalem, a zresztą do

po tym jak w 2022 roku wojna

Byliśmy w Kolomyi, w Zimnej

macje precyzyjne z ksiąg me-

steśmy w Zimnej Wodzie, żeby

tej pory nie wiem kto to byl, po-

się zaczęla, nie otrzymywali-

Wodzie, w Starym Siole, w Jam-

trykalnych. Udalo się nam tam

troszkę uporządkować i rozlo-

wiedzial, że jest taka ekipa, która

śmy już wsparcia z tej strony.

polu kolo Lwowa, w dawnych

daty poprawić. Z Kolomyi przez

żyć przy tych grobach znicze.

jeździ do Lwowa i Kolomyi i dal

Natomiast w 2022 i w 2023 r.

Prusach lwowskich. A jesienią

Halicz, wcześniej zahaczyliśmy

Leży tu też wiele znamienitych

mi numer telefonu. Zadzwoni-

otrzymaliśmy pieniądze od

w okolicach Dnia Wszystkich

o Czarny Las kolo Stanislawowa

osób. Osiemnastoletni legionista

lem. Umówiliśmy się i doslow-

KGHM-u na pokrycie kosz-

Świętych żeby zapalić światelka

(Iwano-Frankiwska) do Bóbr-

pochowany obok matki w grobie

nie po paru dniach pojechalem

tów wyjazdu, ubezpieczenia,

pamięci na tych mogilach. Tego-

ki na nocleg w pobliżu Lwowa.

kolo kaplicy i tam w glębi zarośli

pierwszy raz. I tak już się zaan-

zakwaterowania, materialów

roczny wyjazd jest ograniczony

W Czarnym Lesie, gdzie leżą po-

gnijący drewniany krzyż z ta-

gażowalem, tak już mnie tu cią-

potrzebnych przy remontach.

ze względów finansowych i ze

mordowani przez hitlerowców

bliczką Jakuba Kapuśniaka, któ-

gnie, że muszę jeździć. W Kolo-

W tym roku zwróciliśmy się

względu na wojnę ­ sporo osób

w 1941 r., zlożyliśmy wiązankę,

ry chcemy odnowić i jakoś też

myi znalazlem grób dziadków.

ponownie do Instytutu ,,Polo-

waha się czy jechać. Skrom-

pograbiliśmy troszeczkę liście

uwiecznić. Jakieś dwa lub trzy

Byl to krzyż i mala tabliczka ­

nika" i dostaliśmy na dwa eta-

niutkim zespolem przyjechali-

z glównego pomnika, zapalili-

lata temu mieszkaniec Zimnej

dziadek i dwie siostry ojca, czyli

py ­ na wiosenny wyjazd grupy

śmy na 10 dni. Rozpoczęliśmy

śmy znicze. Zawsze jedziemy

Wody Wladek Kuczyński odna-

moje ciocie, umarly w mlodym

wolontariuszy na dziewięć dni

od Wolynia, byliśmy na wiej-

i śpieszymy się, tym razem za-

lazl w trawie leżący zgnily krzyż

wieku. Odrestaurowalem ten

w rejon Lwowa na Zimną Wodę

skim cmentarzu w Moczulance,

trzymaliśmy się przy samym

drewniany z tablicą. Jakub Ka-

grób, zrobilem tam pomnik, na

i Stare Siolo i na drugi wyjazd

gdzie jest pochowanych osiem

rozwidleniu na dojeździe do Sta-

puśniak zmarl w roku 1943.

nim oryginalna żeliwna tablica.

do Kolomyi na początku sierp-

osób z oddzialu partyzanckiego

nislawowa na obwodnicy, gdzie

Osoba zaslużona dla ówcze-

Dodatkowo babcia zostala do-

nia na 10 dni. A ten skromny

kpt. Wladyslawa Kochańskiego,

jest maly dworzec autobusowy

snej Polski i chcieliśmy tę oso-

pisana, zmarla w 1945 r., jak już

wyjazd w trzy osoby część po-

który mial pseudonimy ,,Wujek"

i obok maly cmentarzyk, które-

bę uhonorować, żeby nie zagi-

ojciec wyjechal na Zachód. Ona

krywam z wlasnej prywatnej

i ,,Bomba". Zapaliliśmy tam zni-

go do tej pory nie odwiedziliśmy.

nąl ślad po niej. Dzisiaj będąc ze

i jeszcze jedna jej córka zostaly,

kieszeni, część z naszego towa-

cze, oddaliśmy im hold. Później

Tym razem wstąpiliśmy i oka-

zniczami, z drobnymi porząd-

akurat wtedy Rosjanie ją aresz-

rzystwa, którą nazbieraliśmy

przez Korzec dojechaliśmy do

zalo się, że jest co najmniej parę

kowaniami na tym cmentarzu

towali. Matka wlaśnie przez to

jako kwestę w parafiach za zgo-

Jazlowca. Pokloniliśmy się bl.

pochówków polskich, więc tam

udalo się go znowu odszukać.

zostala. I tak jeżdżę, pomagam.

dą księży. Robimy teraz 3 tys.

Marcelinie Darowskiej, zaloży-

też zapaliliśmy znicze. W Ha-

Tabliczka wymaga niewielkiej

Wolontariusze z Dolnego Ślą-

kilometrów, więc choćby samo

cielce zgromadzenia sióstr Nie-

liczu wstąpiliśmy na chwilę do

renowacji, bo jest porządnie od-

ska regularnie przyjeżdżają po-

paliwo kosztuje i noclegi trze-

pokalanek. I dalsza droga pro-

ks. Jacka Waligóry w parafii św.

lana. A krzyż jest bardzo zgnity.

rządkować polskie cmentarze

ba oplacić, bo to też gospodarzy,

wadzila nas w kierunku Lwowa.

Jakuba Strzemię i pojechaliśmy

Oparlem go o drugi krzyż ­ pana

na Ukrainie świadomi tego, że

którzy nas podejmują, kosztuje.

Zaplanowaliśmy, że 11 listopada

z nim pod zamek na cmentarz

Baranowskiego ­ żeby nie za-

w tym kraju toczy się wojna.

W Zimnej Wodzie podobnie

weźmiemy udzial w uroczysto-

legionistów. Są to wlaściwie

ginąl. Być może uda nam się

­ Trafiliśmy dwa razy na

jak w innych miejscowościach

ściach z okazji Niepodleglości

resztki cmentarza, są tam tylko

zrobić nowy krzyż, przywieźć

alarmy, na szczęście to byly

z powodu wojny na Ukrainie

na Cmentarzu Orląt Lwowskich

betonowe obmurowania i stoi

tutaj i osadzić w sposób trwaly,

alarmy jak ostatnio większość

zmniejsza się liczba Polaków

i później w katedrze. I dalej ru-

oraz osób pochodzenia polskie-

szyliśmy do Kolomyi, gdzie re-

go. Czasem nie stać ich na po-

montujemy ogromny cmen-

rządkowanie i należne utrzy-

tarz rzymskokatolicki, mocno

manie starych cmentarzy.

zniszczony i zaniedbany. Tam

­ Dziękujemy im przede

byliśmy dwa dni, ponieważ je-

wszystkim za wsparcie, za zni-

den dzień robiliśmy jesienne

cze, za to, że przyjeżdżają ­ po-

porządki, na ile to się udalo. Za-

wiedziala Maria Makowiecka,

paliliśmy znicze, zostawiliśmy

mieszkanka Zimnej Wody. My

wiązankę przy pomniku ofiar

też tu staramy się utrzymać

Kosaczowa. Następnego dnia

porządek. Trawę kosić, znicze

pojechaliśmy do Peczeniżyna,

rozstawić. Zawsze tym się zaj-

gdzie spoczywa rodzina Vin-

mowal Wladyslaw Kuczyński,

cenza i jeszcze troszkę polskich

a teraz ja to robię. Nas tu malo

grobów się zachowalo. Tam

pozostalo. Teraz nasza rodzi-

też zapaliliśmy znicze, pomo-

na ­ siostra Teresa Kuczyńska,

dliliśmy się i przyjechaliśmy

siostrzenica, ja i moje dzieci

z powrotem do Kolomyi. Jeszcze

Daniel i Bożena przychodzimy

troszkę zrobiliśmy porządków.

na krótko, znicze stawiamy.

Pogoda już zimna, ręce grabie-

Nawet dziesięć osób już się nie

ją, ale koleżance udalo się na

da uzbierać.